Hukuk Ansiklopedisi
Tehlikedeki Avukatlar Günü, 24 ocak 1977 tarihinde İspanya’da katledilen avukatlar anısına her yıl düzenlenmektedir. Diktatör Franco yanlısı silahlı faşist teröristlerden oluşan bir grup İspanya’nın başkenti Madrid’de bir hukuk bürosunu basarak dördü avukat beş kişiyi sadece mesleklerini ifa ettikleri için katlettikleri olayın anmasını yapmak üzere her yıl düzenlenen anma ve duyarlılık günüdür.
Tehlikedeki Avukatlar Günü
Avrupa Demokrat Avukatlar (AED), Demokrasi ve Dünya İnsan Hakları İçin Avrupa Avukatlar Birliği (ELDH), Avrupa Barosu İnsan Hakları Enstitüsü (IDHAE) ve Tehlike Altındaki Avukatlar Günü Vakfı tarafından organize edilen Tehlikedeki Avukatlar Günü, ilk kez 2010’da İran’daki avukatlar için düzenlenmiştir.
Her yıl bir ülkeye ithaf edilen Tehlikedeki Avukatlar Günü, Türkiyeli avukatlar için son on yılda üç defa tekrarlanmıştır.
Tehlikedeki Avukatlar Günü, 2010 yılından itibaren; Çin, Filipinler, Honduras, İran, İspanya/Bask Bölgesi, Kolombiya, Mısır, Pakistan ve Türkiye’deki avukatlara adanmış; avukatlık mesleğini ifa ettikleri için tacize uğrayan, susturulan, baskı gören, tehdit edilen, zulme uğrayan, yargılanan, bazı ülkelerde işkence gören ve katledilen avukatların korunmasını sağlayabilecek yol ve yöntemlerin geliştirilmesi için çalışmalar yapılmıştır.
Atocha Katliamı
Atocha Caddesi‘nde ofisleri bulunan bir grup avukat, haksızlıklara karşı işçileri korumakta ve savunma mesleğini ifa etmekte iken ölüm tehditleri almaya başlamış, saldırıya uğramış ve yaşamlarını yitirmişlerdir. Dar merdivenlerle veya neredeyse hiç çalışmayan bir asansörle ulaşılabilen üçüncü kattaki avukatlık ofisinde bulunan dokuz kişiye korkunç bir saldırı gerçekleşmiştir. Saldırganlar merkezi bir lokasyonda bulunan hukuk bürosuna girmiş, öncelikle telefon hatlarını kesmiş, herkesi bir odada toplamış, ateş etmeye başlamış ve sonra da kaçmışlardır.
Enrique Valdelvira, Luis Javier Benavides ve Ángel Rodríguez Leal olay mahallinde; Javier Sauquillo ve Serafín Holgado ise hastanede yaşamını yitirmiştir. Luis Ramos, Miguel Sarabia, Dolores González ve Alejandro Ruiz-Huerta ise ölümden kurtulmuşlardır. Bu olay yıllar sonra avukatlara yönelen baskılara karşı geliştirilen ve her 24 Ocak’ta düzenlenen Tehlikedeki Avukatlar Günü’nün hareket noktası olmuştur.
2021 Tehlikedeki Avukatlar Günü
Yeni bir yasal düzenleme ile avukatların mesleklerini ifa etmesinin önüne geçilmek için girişimde bulunulması nedeniyle 2021 yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü, 2020 yılını daha zor koşullarda geçiren Azeri avukatlara adanmış, Azerbaycanlı avukatların korunması için mücadele çağrısı yapılmıştır.
Birleşmiş Milletler Keyfi Tutuklamalar Çalışma Grubu`nun Azerbaycan ziyaretinin (29 Eylül 2017) akabinde yayınladığı raporunda, insan hakları savunucularının davalarını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) taşıyan avukatların baro kaydının silindiği yahut çeşitli suçlamalarla tutuklandığı belirtilmiştir.
Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatovic, 11 Aralık 2019 tarihli raporunda, yersiz gerekçelerle ve muğlak kriterlerle avukatların barodan kayıtlarının silinmesi ile sonuçlanan disiplin yaptırımları uygulandığına dikkat çekmiştir.
2019 yılında Uluslararası Barolar Birliği İnsan Hakları Enstitüsü (IBAHRI) Azerbaycan Barosu’nu keyfi gerekçelerle barodan ihraç edilen tüm insan hakları avukatlarının ruhsatlarını derhal iade etmeye ve Azerbaycan`da avukatlık mesleğinin bağımsızlığını baltalamak yerine korumaya çağırmıştır.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’ün (Human Rights Watch), 2019 yılında Azerbaycan ile ilgili tespitlerinde, gözaltında işkence ve kötü muamele, örgütlenme özgürlüğü, avukatların mesleki faaliyetlerine yersiz müdahale ve medya özgürlüğünün önüne geçen kısıtlamalar dahil olmak üzere insan hakları sorunlarının olduğu vurgulanmıştır.
Azerbaycan’da 1 Ocak 2018 tarihi itibariyle Hukuk Muhakemeleri Usul Kanunu, İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Avukatlar ve Avukatlık Faaliyetleri Hakkında Kanunda (Law № 853-VQD; Law № 854-VQD;Law № 855-VQD) yapılan değişiklikler yürürlüğe girmiş; bu değişiklikle Azerbaycan Barosu’na (ABA) kayıtlı olmayan avukatlar ile stajyerlerin, avukatlık mesleğini ifa etmelerinin, örneğin mahkemelerde bulunmalarının ve gerçek kişileri temsil etmelerinin önüne geçilmiş; bir grup insan hakları avukatı tarafından oluşturulan Avukatlar Grubu (Group of Practicing Lawyers, GPL), ABA üyesi olmayan avukatların Azerbaycan mahkemelerindeki temsil yetkisini ortadan kaldırmayı amaçlayan bu yasa değişikliklerine karşı çıkmıştır.
Azerbaycanlı avukatlar, insan hakları ihlalleri ile ilgili soruşturmaları ve davaları takip etmeleri ve bu alanda çalışmaları sebebiyle hedef olmuşlar, disiplin uygulamaları veya ceza davaları ile mesleklerini yapmaktan alıkonulmuşlardır. Avukatlar barodan ihraç edilme ve hapsedilme gibi haksız ve hukuka aykırı şekilde cezalarla karşılaşmışlardır.
2020 Yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü
Yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü, 2020 yılında Pakistanlı avukatlara ithaf edilmiştir. Uluslararası hukuk örgütleri, Pakistan hükümetini evrensel hukukun yargılamada avukatların rolüne dair çizdiği temel kurallara uymaya çağırmışlardır.
Geçmiş yıllarda Pakistanlı avukatlar tehdit, saldırı, işkence ve ölümlerle yüz yüze gelmişler, avukatların büroları hukuksuz şekilde aranmış, evleri basılmış, azınlıklara mensup avukatlar ölümle tehdit edilmiştir. 2016 yılında meydana gelen bir terör saldırısında 54 avukat yaşamını yitirmiştir. 2019 yılında en az 9 Pakistanlı avukatın öldürüldüğü rapor edilmiştir.
2019 Yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü
Avrupa Demokrat Avukatlar Birliği (AED) ve Dünyada İnsan Hakları ve Demokrasi İçin Avrupalı Avukatlar Birliği (ELDH) ile Avrupa Barosu İnsan Hakları Enstitüsü (İDHAE) tarafından düzenlenen Tehlikedeki Avukatlar günü, üçüncü kez Türkiye’ye ithaf edilmiş, hukuka, adil yargılanmaya ve avukat haklarına yönelik çağrılar yapılmıştır. Türkiye’deki avukatların çok zor şartlar altında çalıştıkları ve şiddete maruz kaldıkları raporlanmıştır.
1930’dan bu yana aktif yasal eylemler düzenleyen İngiltere Sosyalist Avukatlar Birliği Haldane Society, Türkiye’de avukatların görevini engelleyen 78 olay saptandığını belirterek Tehlikedeki Avukatlar Günü’nde Türkiye hükümetini protesto etmiş, Londra Büyükelçiliği önünde eylem yapmıştır.
ELDH’nin hazırladığı “Tehlikedeki Avukatlar 2019” raporunda, katledilen Diyarbakır Baro Başkanı Tahir Elçi anılmıştır.
İstanbul Barosu öncülüğünde Türk hukuk kurumları Taksim Galatasaray Meydanı’nda, “Avukatların sesi kesilirse, yurttaşların nefesi kesilir” sloganı ile kalabalık bir eylem gerçekleştirmiş, Türkiye’nin birçok ilinde barolar gösteri ve basın açıklamaları yapmışlardır. Galatasaray Meydanındaki eylemde Adana Barosu Başkanı Av. Veli Küçük, Antalya Barosu Başkanı Av. Polat Balkan, Aydın Barosu Başkanı Av. Gökhan Bozkurt, Bursa Barosu Başkanı Av. Gürkan Altun , Diyarbakır Barosu Başkanı Av. Cihan Aydın , Hatay Barosu Başkanı Av. Ekrem Dönmez, İzmir Barosu Başkanı Av. Özkan Yücel, Mersin Barosu Başkanı Av. Bilgin Yeşilboğaz, Tekirdağ Barosu Başkanı Av. Sedat Tekneci, Antalya Barosu Başkan Yardımcısı Av. Cenk Soyer ve Gaziantep Barosu Başkan Yardımcısı Av. Bülent Duman konuşmalar yapmışlardır.
İstanbul Barosu başkanı Mehmet Durakoğlu; Avukatların müvekkilleri ile özdeşleşmesine, etkili savunma yaptı diye avukatların tutuklanmasına, adliyeden dışlanmasına, görev yapmalarının engellenmesine, salondan atılmasına, avukatlara dönük ölüm tehditlerine ve diğer hukuksuzluklara dönük açıklamalar yapmış ve “Bu çok haklı bir ithaftır. Türkiye’nin hukuk tarihinin hiçbir evresi, avukatların bu denli tehlikede olduğu bir zaman dilimini ifade etmedi.” şeklinde konuşmuştur.
2018 Tehlikedeki Avukatlar Günü
2017 Tehlikedeki Avukatlar Günü
2016 Tehlikedeki Avukatlar Günü
Honduras’ta katledilen ve ölüm tehdidi altına yaşayan avukatlara ithaf edilen Tehlikedeki Avukatlar Günü nedeniyle; 22 Ocak 2016 tarihinde eş zamanlı olarak dünyanın birçok ülkesinde ve Türkiye’de birçok ilde basın açıklamaları ve kitlesel eylemler gerçekleştirilmiştir.
Anma gününe özel Honduras raporunun güncellendiği son ayda dahi iki avukat öldürülmüştür.
2015 Tehlikedeki Avukatlar Günü
Dünya çapında bir anma ve farkındalık günü olan 24 Ocak Tehlikedeki Avukatlar Günü, 2015 yılında Filipinli avukatlara ithaf edilmiştir. Hukuk örgütleri tarafından düzenlenen raporlara göre Temmuz 2012-Aralık 2014 tarihleri arasında 16 avukat görevlerini yapmaları sebebiyle öldürülmüştür. 2001 senesinden sonra öldürüldüğü rapor edilmiş 41 avukatın 9’u yani % 22’si, doğrudan insan hakları davalarına ya da vakalarına aktif olarak dahil olmuş avukatlardır. Bunun dışında, 57 avukat, tehdit edilmekte, tacize uğramakta, baskı altında tutulmakta, izlenmekte, fişlenmekte veya daha farklı biçimlerde saldırıya uğramaktadır. Bu avukatların da 43’ü, yani % 76 gibi büyük bir oranı, insan hakları vakalarına aktif katılmakta, bu davalarda savunmanlık üstlenmektedir.
Bütün bunlara ek olarak 2001’den bu yana 18 yargıç da öldürülmüştür. Kayıtlara geçen ve bilinen faillerin % 65’i ordu mensubu iken, % 20’sinin emniyet mensubu olduğu tespit edilmiştir. Ancak bu saldırıların yarıdan fazlasının faili bugün hala meçhuldür.
Filipinli avukatlar ve yargıçların ölümü ve saldırıya uğraması konusundaki belgelere dayanan raporlar, ölümlerin, tacizlerin ve mesleğe yönelik diğer saldırıların ciddi bir artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. Neredeyse hiçbir fail yakalanmamış, hiçbiri yargılanmamış ya da mahkemelerce cezalandırılmamıştır. Filipin hükümeti, bu başarısız sonuç karşısında eleştirilmiş; tehlike altındaki avukatların, onların ailelerinin, cinayete kurban gidenlerin ya da farklı biçimler altında saldırıya uğrayanların karşısında devletin tüm sorumluluğu üstlenerek yasalara uygun hareket etmesi çağrısı yapılmıştır.
Avukatlar; Ankara, Atina, Barselona, Berlin, Bern, Bilbao, Brüksel, Düseldorf, Lahey, İstanbul, İzmir, Londra, Madrid, Manila, Milan, Paris, Roma ve Viyana’da protesto gösterileri düzenlemişlerdir. Türkiye Barolar Birliği olarak, mesleğini yaparken baskı ve tehdit altında olan tüm avukatlar ile dayanışma ve birlik içinde olduğunu ve mücadelenin devam edeceğini ilan etmiştir.
Avukatlar arasında yakın zamanda katledilenlerin isimleri şu şekildedir: Rudolfo Felicio, Noel D. Archival, John Mark Espera, Ian Vela Cruz, Jubian Achas, Sulpicio Landicho, Lazaro Gayo, Christobal Fernandez. (Daha fazla detay için; Filipinler’de devam eden tehdit altında insan hakları avukatları ile ilgili rapor incelenebilir.)
2014 Yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü
2014 yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü, sadece 2013 yılında 16 avukatın kaçırıldığı veya öldürüldüğü Kolombiya’daki avukatlara ithaf edilmiştir. Tüm Avrupa ülkelerindeki avukatlar 24 Ocak 2014 tarihinde Kolombiya Büyükelçilikleri ve konsoloslukları önünde cübbeleriyle protesto gösterileri düzenlemişlerdir.
24 Ocak 2014 Tehlikedeki Avukatlar Gününde; Barselona, Berlin, Bern, Bilbao, Brüksel, Douala, Düsseldorf, Lahey, İstanbul, İzmir, Ankara, Londra, Madrid, Milano, Paris, Quito, Roma, Sevilla, Stockholm olmak üzere tüm Avrupa’da, Kolombiya’daki avukatlara yönelik saldırılar protesto edilmiştir.
Yoksulların haklarını savunan ve insan hakları ihlallerine karşı mücadele eden avukatlara karşı son yıllarda artan saldırılar kınanmış, Kolombiya hakkında düzenlenen rapor Uluslararası Avukat Örgütleri tarafından bir basın açıklaması ile yayınlanmıştır. ELDH-AED-Lawyers of Lawyers-IDH ve Kolombiya Karavan UK Lawyer group tarafından yayınlanan raporda; 2012 yılında Başsavcılık Ofisinden alınan bilgiye göre, 2002 ve 2012 arasında avukatlara karşı 400 saldırının gerçekleştiği, 1991’den beri Kolombiya’da 400 avukatın öldürüldüğü, bunun her ay bir avukatın öldürüldüğü anlamına geldiği bildirilmiş, sadece 2013’in ilk on bir ayında en az 16 avukat öldürüldüğü belirtilmiştir.
2013 Yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü
Avrupa Demokrat Avukatlar Birliği (AED), Dünyada İnsan Hakları ve Demokrasi İçin Avrupalı Avukatlar Birliği (ELDH) ile Avrupa Barosu İnsan Hakları Enstitüsü (İDHAE), 2013 yılı 24 Ocak Tehlikedeki Avukatlar Günü’nü Türkiye ve İspanya’da ki avukatlara ifhaf etmiştir.
Türk Hükümetine hitaben bir dilekçe yazılmış; Amsterdam, Barselona, Berlin, Bern, Brüksel, Düsseldorf, Lahey, Hamburg, Madrid, Milano, Paris, Roma ve diğer şehirlerde forum tartışmaları veya diğer faaliyetler organize edilmiştir. Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü ve insan hakları örgütleri insan hakları ihlallerini kınamışlardır. ELDH’nin konuyla ilgili raporunda da tutuklanan veya yargılanan avukatlara yer verilmiştir.
2012 Yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü
Türkiye, 2012 yılında avukatlar için en kötü ülke seçilmiştir. 2012 yılında Tehlikedeki Avukatlar Günü, siyasal nedenlerle kendilerine eziyet edilen, tutuklanan ve mesleki faaliyetlerini yerine getirmeleri engellenen Türkiye’deki avukatlara ithaf edilmiştir.
2010 Yılı Tehlikedeki Avukatlar Günü
İspanya’da sendika çalışanı avukatların öldürüldüğü 24 Ocak 1977 gününün anısına ilk kez 2010 yılında düzenlenen Tehlikedeki Avukatlar Günü, İran’daki avukatlara ithaf edilmiştir. Baskı altındaki İranlı avukatların içinde bulunduğu tehlikelere dikkat çekilmiştir.
