Tek Parti Rejimi

Parti Devleti, Tek Parti Sistemi, Tek Parti Devleti gibi tanımlamalarla anlatılan Tek Parti Rejimi parti ile devlet organlarını eş güdümlü çalışmasını, bütünleşmesini ve modern bir diktatörlüğü ifade eder. Bu sistemde muhalifler sindirilmiş, susturulmuş yada tek partinin çatısı altında toplanmaya mecbur bırakılmışlardır. Bazı tek parti rejimlerinde tüm toplum katmanları partinin üyesidir ve devlet yönetimine katılmak için partiye üye olmaktadır.

Gerçek tek partili sistemlerde tek parti daimidir ve başka partinin kurulması mümkün değildir.

Otoriter tek partili sistem, tüm toplumu emri ve etkisine almış, güçlü bir liderlik altında tek otorite olmuştur.

Totaliter tek partili sistemde ise ideolojik bir aygıt olan tek parti, tüm toplumu bu ideoloji ile kendi emri altına almış, toplumu dönüştürmeyi, diğer partileri yasaklamayı, siyasal yaşamı tek hegemonik güç olarak kontrol etmeyi amaçlamakta ve başka partilerin kurulmasına izin vermemektedir.

Geçici tek partili sistemlerde hedef demokratik bir sisteme geçiş olmasına karşın demokratik deneyimin bulunmaması nedeniyle belli bir süre tek parti devam etmektedir. Türkiye Cumhuriyetinin ilk kuruluş yıllarındaki Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı geçici tek partili sistemdir. Türkiye’de 8 Nisan 1923 tarihinde seçilen ikinci Türkiye Büyük Millet Meclisine sadece bir partinin katılmasına izin verilmiş; 1924 yılında kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası 1925 yılında kapatılmıştır.

Türkiye’de uygulanan tek parti rejimi Cumhuriyet Halk Partisinin iktidara geldiği 1923 ile 1950 arasında uygulanmıştır. 7 Haziran 1939’da CHP İdare Heyeti, devlet ve parti yönetimini ayırmaya karar vermiş, partide, muhalefet görevi yapacak Müstakil Grup kurulması kararı alınmıştır. Tek parti dönemi İkinci Dünya Savaşı sonunda 1946’da son bulmuş, 1950 yılındaki seçimlerde Demokrat Parti iktidara gelmiştir.