Türk Yargı Sistemi ve Mahkemeler

Türk Yargı Sistemi ve Mahkemeler

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi’ne üye ülkeler tarafından, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin uygulanmamasından kaynaklanan insan hakları ihlallerinin tespiti için 21 Ocak 1959 tarihinde kurulmuş; Türkiye Cumhuriyeti 1987 tarihinden itibaren bireysel başvuru hakkını kabul etmiştir. İç hukukun tüketilmesi şartıyla hak ihlallerini tespit eden en üst seviye mahkemedir.

Anayasa Mahkemesi

Anayasa Mahkemesi, kanunların, KHK’lerin, TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya uygunluğunu, dokunulmazlığın kaldırılması ve milletvekilliğinin düşürülmesine dair TBMM kararlarını denetleyen, siyasi parti kapatma davalarını karara bağlayan ve partileri mali yönden denetleyen, Yüce Divan olarak da görev yapan ve Anayasa ile kendisine verilen diğer görevleri yerine getiren yüksek mahkemedir.

Uyuşmazlık Mahkemesi

Yargı erkini Anayasanın kendilerine tanıdığı görev ve yetki alanlarıyla sınırlı olarak paylaşan, yüksek mahkemeler arasında yer alan Uyuşmazlık Mahkemesi, Anayasanın 158. (1961 Anayasası 142.) maddesiyle görevlendirilmiş, adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmeye yetkili, bağımsız bir yüksek mahkemedir. Uyuşmazlık Mahkemesi, yargı ayrılığı ilkesinin ortaya çıkardığı görev uyuşmazlıklarını çözmek suretiyle kişilerin askıda kalan hak arama hürriyetlerinin gerçekleşmesini sağlayan; hüküm uyuşmazlıklarını çözmek suretiyle de hakkın yerine getirilmesini olanaksız kılan hukuki engelleri gideren; yargı erkini paylaşan diğer yüksek mahkemelerden Yargıtay ve Danıştay’ın kararlarını kaldırıp onların yerine hüküm tesis edebilen özel yetkili bir yüksek mahkeme ve dolayısıyla, hukukumuzda kesin hükmü ortadan kaldırabilen tek yargı organıdır. Uyuşmazlık Mahkemesinin Başkanlığını Anayasa Mahkemesince, kendi üyeleri arasından görevlendirilen üye yapar.

Yargıtay 

Yargıtay, adli yargıya bağlı mahkemelerin vermiş olduğu kararların son inceleme mercii olan en üst yargı organı ve temyiz mahkemesidir. Yargıtay’ın kuruluşu, işleyişi ve üyelerinin nitelikleri yasa ile düzenlenmiş, 2797 sayılı Yargıtay Kanunu ile çalışma usulü belirlenmiştir. İstisnai olarak sayılan bazı davalarda ilk ve son derece mahkemesi olarak görevlidir. Yargıtayın Tarihçesi Osmanlı Devleti döneminde çıkarılan 6 Mart 1868 tarihli “Divan-ı Ahkâm-ı Adliye” kanununa dayanmaktadır. Temyiz Mahkemesi olan ve misyonu ülkedeki hukuk birliğinin sağlamak olan Yargıtayın üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hakim ve cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından seçilmektedir.

Danıştay

Anayasa’da öngörülen Yüksek Mahkemelerden biri olan Danıştay, Anayasanın 155’inci maddesine göre, yürütme organına yardımcı bir inceleme, danışma ve karar organı olmanın yanı sıra, yönetimin yargı yoluyla denetlenmesinde etkin ve önemli görev yapan bir yargı kuruluşudur. Danıştay’ın idari görevleri ile yargı görevi birbirlerinden kesin olarak ayrılmış ve her iki görevi yürütecek daireler birbirinden tamamen ayrı olarak kurulmuşlardır. Yönetimin yargı yoluyla denetlenmesi görevini, idare ve vergi mahkemeleriyle birlikte, Danıştay’ın dava daireleri yürütmektedir. Danıştay’da ayrıca, dava dosyalarını inceleyerek daire veya görevli kurullara gerekli açıklamaları yapmak, tutanakları hazırlamak ve karar taslaklarını yazmakla görevli, tetkik hakimleri ve davalar hakkında hukuki düşüncelerini bildirmek üzere savcılar bulunmaktadır.

Sayıştay

Kamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini hesap verme sorumluluğu çerçevesinde denetlemekte ve sonuçları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisine doğru, yeterli, zamanlı bilgi ve raporlar sunmaktadır.  Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin; gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığını denetlemekte, sorumluların hesap ve işlemlerinden kamu zararına yol açan hususları kesin hükme bağlamaktadır.

Bölge İdare Mahkemeleri

Bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulmaktadır. Bölge idare mahkemelerinde biri idare diğeri vergi olmak üzere en az iki daire bulunmakta, bu daireler istinaf başvurularını inceleyip karara bağlamakta, yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemelerinde tek hakim tarafından verilen kararları itiraz üzerine incelemekte ve kesin olarak hükme bağlamakta, yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını kesin karara bağlamaktadır.

Bölge İdare Mahkemesinin diğer adı İstinaf Mahkemesidir. Bölge idare mahkemelerinin yargı çevresinin belirlenmesi veya değiştirilmesine HSK tarafından karar verilmektedir.

Bölge idare mahkemelerinin esas görevi, istinaf incelemesi ile ilk derece mahkemeleri tarafından verilen kararların yerinde olup olmadığına ikinci derece mahkemesi olarak karar vermektir.

Diğer görevleri, yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını kesin karara bağlamak; diğer kanunlarla bölge idare mahkemesine verilen görevleri yapmaktır.

İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda farklı bir kanun yolu öngörülmüş olsa dahi; mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabilmektedir.  İstinaf başvurusuna konu olacak kararlara karşı yapılan kanun yolu başvurularındaki taleplere bakılmaksızın dosyalar bölge idare mahkemesine gönderilmektedir.

Bölge idare mahkemesi, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulursa istinaf başvurusunun reddine karar vermekte, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulmadığı takdirde istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar vermektedir.

Bölge idare mahkemesinin kararları aleyhine Danıştay’da temyiz kanun yoluna başvurulabilmektedir. Kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde Danıştay’a temyiz başvurusu yapılabilmektedir. Temyiz yapılabilecek dosyalar İdari Yargılama Usulü Kanununun 46. maddesinde sayılmıştır.

Bölge Adliye Mahkemeleri(İstinaf Mahkemesi)

Bölge Adliye Mahkemelerinin diğer adı İstinaf Mahkemeleridir. İstinaf Mahkemeleri, ilk derece hukuk ve ceza mahkemelerinin vermiş olduğu kararları incelemekle görevlidir. Hukuk ve Ceza Mahkemeleri tarafından verilen tüm kararlar mahkemelerinin denetimine tabidir. Ayrıca, yerel mahkemelerinin verdiği ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz kararlarına karşı istinaf başvurusu yapılabilir.

Bölge Adliye Mahkemeleri kısaca BAM olarak nitelenmektedir ve istinaf incelemesi, hukuk ve ceza istinaf incelemesi olarak iki kategoriye ayrılmaktadır. İş bölümü, hukuk daireleri ve ceza daireleri olarak yapılmaktadır.

İstinaf Mahkemeleri Hukuk Daireleri Asliye Hukuk Mahkemesi, Sulh Hukuk mahkemesi, Asliye Ticaret Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi, Aile Mahkemesi, Kadastro Mahkemesi, İş Mahkemesi ve diğer hukuk mahkemelerinin verdiği kararları incelemektedir. Bölge adliye mahkemeleri hukuk dairesi kararları aleyhine Yargıtay nezdinde temyiz başvurusu yapılabilir. Hukuk dairelerinin temyiz edilebilen kararlarının temyiz süresi, tebliğ tarihinden itibaren iki haftadır.Temyiz sınırları miktar olarak her yıl belirlenmektedir. Temyiz edilemeyecek kararlar kanun tarafından istisnai olarak sayılmıştır.

İstinaf Mahkemeleri Ceza Daireleri, Ağır ceza mahkemesi, Asliye ceza mahkemesi, Çocuk mahkemesi, Çocuk ağır ceza Mahkemesi, Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemelerinin verdiği verdiği kararları incelemektedir. İstinaf Mahkemeleri, yerel mahkeme kararının bozulmasına gerek olmadan kendisinin yeniden bir karar vermesini mümkün görürse, ceza davasının yeniden görülmesi için davayı duruşmalı olarak karar bağlayabilir. Hükmedilen cezanın miktarı dikkate alınarak istinaf mahkemesinin bazı kararları aleyhine Yargıtay temyiz yolu kapalıdır. İstinaf Mahkemesi Ceza Dairesi kararlarının hangilerinin kesin olduğu ve hangilerinin temyiz edilebileceği kanun ile sayılmıştır.

İdare Mahkemeleri

İdare mahkemeleri, idarenin hukuka aykırı işlem ve eylemlerine karşı açılan idari davalara bakmakla görevli temel mahkemelerdir.

İdare mahkemeleri; idari yargıda genel görevli ilk derece mahkemesidir ve idare mahkemesi genel görevli mahkeme olduğundan kanunla açıkça yetki verilmediği müddetçe diğer mahkemelerin idari davalara bakma görevi yoktur. Vergi mahkemeleri ve ilk derecede Danıştay’da çözümlenecek olanlar dışındaki tüm idari işlem ve eylemlere karşı açılacak davalar idare mahkemesinde görülmektedir. Anayasaya göre “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.” ve bu görevi idare mahkemeleri yapmaktadır.

İdari işlemlere karşı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden başlamaktadır. Yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. İdare mahkemeleri yerindelik denetimi yapamamaktadır.  Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez.

İdare mahkemeleri, idari işlemler nedeniyle telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda yürütmenin durdurulmasına karar verebilmektedir. İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.

İdare mahkemeleri, idari dava açıldıktan sonra davayla ilgili gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeyi, talep olmasa bile kendiliğinden ilgili yerlerden veya taraflardan isteyerek toplamakta ve kural olarak yazılı yargılama usulüne göre yargılama yapmaktadır. Tüm bilgi ve belgeler toplandıktan sonra keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verebilir.

Vergi Mahkemeleri

Vergi mahkemeleri; idarenin vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin iptal ve tam yargı davalarına bakmakla görevli idari mahkemelerdir. Görevleri kanunda açıkça ve istisnai olarak sayılmış ve İdari Yargılama Usulü Kanunu ile yargılama usulleri belirlenmiştir.  İdare mahkemesi, genel görevli mahkeme olduğundan kanunla açıkça yetki verilmediği müddetçe vergi mahkemelerinin idari davalara bakma görevi yoktur.

Vergi mahkemeleri, idari işlemler nedeniyle telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda yürütmenin durdurulmasına karar verebilmektedir. İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.

Vergi mahkemeleri, dava açıldıktan sonra davayla ilgili gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeyi, talep olmasa bile kendiliğinden ilgili yerlerden veya taraflardan isteyerek toplamakta ve kural olarak yazılı yargılama usulüne göre yargılama yapmaktadır.

Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri

Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri; 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda düzenlenen suçlarla ilgili yargılama yapmakla görevli olan özel statülü mahkemelerdir.  Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri bulunmayan yerlerde Asliye Ceza Mahkemeleri ve Ağır Ceza Mahkemeleri bu görevi yapmaktadır.

Fikri ve sınai haklar ceza mahkemelerinin görev alanı fikri mülkiyet suçlarına özgülenmiştir. Fikri mülkiyet suçları şikayete tabi suçlardandır ve mahkemenin yargılama yapabilmesi için Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturma sonucunda düzenlenen iddianamenin Fikri Sınai Haklar Ceza Mahkemesine gönderilmiş olması gerekmektedir.

Asliye Hukuk Mahkemeleri

Asliye Hukuk Mahkemeleri, sulh hukuk mahkemelerinin kanunla istisnai olarak sayılan görevleri dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinden doğan her türlü dava ve işleri karara bağlamaya yetkilidir. Asliye hukuk mahkemeleri tek hakimlidir.  Özel bir kanun hükmü ile açıkça sulh hukuk mahkemesinde bakılacağı bildirilmeyen bütün dava ve işler asliye hukuk mahkemesinde görülür.

Kanunda belirli bir uyuşmazlık türü için açıkça özel bir mahkemenin görevli olduğu kabul edilmişse; uyuşmazlığı çözmeye görevli mahkeme kanunun belirlediği o özel görevli mahkemedir. Bu çerçevede, Asliye Hukuk Mahkemelerinin türevi olan Ticaret Mahkemeleri, Fikri Sınai Haklar Mahkemesi,İş Mahkemeleri, Tüketici Mahkemeleri gibi mahkemeler bulunmaktadır. Ticaret Mahkemeleri, Fikri Sınai Haklar Mahkemesi,İş Mahkemeleri ve Tüketici Mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde aynı sıfatla Asliye Hukuk Mahkemeleri görev yapmaktadır.

Sulh Hukuk Mahkemesi

Sulh mahkemeleri tek hakimli mahkemelerdir. Özel bir kanun hükmü ile açıkça sulh hukuk mahkemesinde bakılacağı bildirilmeyen bütün hukuki davalar ve işler asliye hukuk mahkemesinde görüleceğinden Sulh Hukuk Mahkemelerinin görevleri istisnaidir. Sulh Hukuk Mahkemeleri, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu tarafından sayılan sayılan davaları karara bağlamaktadır. Bu bağlamda, kiralanan taşınmazların, kira ilişkisinden doğan alacak davaları da dahil olmak üzere tüm uyuşmazlıkları konu alan davalar ile bu davalara karşı açılan davaları görmeye yetkilidir.

İcra ve İflas Kanununa göre ilamsız icra yoluyla taşınmazın tahliyesine ilişkin davalara İcra Hukuk Mahkemeleri bakmaktadır. Taşınır ve taşınmaz mal veya hakkın paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin davaları Sulh Hukuk Mahkemeleri çözmektedir. Yine, taşınır ve taşınmaz mallarda, sadece zilyetliğin korunmasına yönelik olan davaları da bu mahkemelerde görülmektedir. Bu davalar dışında HMK ve diğer kanunların ilgili maddelerinde sayılan davalara da sulh hukuk mahkemeleri bakmaktadır. Sulh Hukuk Mahkemesi kararlarına karşı istinaf yolu ile denetim imkanı bulunmaktadır.

Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri

Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemeleri, Patent Haklarının Korunmasına ilişkin tüm davalara, Endüstriyel Tasarımların Korunmasına ilişkin davalara, Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkındaki davalara, Markaların Korunmasına ilişkin davalara ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun düzenlediği hukuki ilişkilerden doğan tüm davalara bakmakla görevli ve yetkilidir. Mahkemenin bakacağı davalarda dava konusunun miktarı dikkate alınmamaktadır.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun düzenlediği tüm hukuki ilişkilerden doğan davalarda görevli mahkemenin Adalet Bakanlığı tarafından kurulacak ihtisas mahkemeleri bakmaktadır. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemeleri ilk olarak bu tür uyuşmazlıkların en çok olduğu İstanbul ilinde açılmıştır. Ayrı bir fikrî ve sınaî haklar hukuk mahkemesi kurulamayan yerlerde; bu mahkemelerin görevine giren dava ve işlere asliye hukuk mahkemeleri bakmaktadır. Fikrî ve sınaî haklar hukuk mahkemesi bakımından, nitelik olarak asliye hukuk mahkemesi statüsündedir ve yazılı yargılama usulünü uygulamaktadır.

Asliye Ticaret Mahkemeleri 

Asliye Ticaret mahkemeleri sadece ticari davalara bakmaktadır. Ticaret mahkemeleri, asliye hukuk mahkemelerinin alt bir türü mahiyetindedir. Asliye ticaret mahkemeleri olmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri, Ticaret Mahkemesi sıfatı ile karar vermektedir. Asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yargı çevresindeki bir ticari davada görev kuralına dayanılmamış olması, görevsizlik kararı verilmesini gerektirmemektedir.

Türk Ticaret Kanununun 5. maddesinde sayılan işler ticari işlerdir ve ticaret mahkemesinde görülürler. Dava değerine bakılmaksızın tüm ticari davalar ile ticari nitelikteki çekişmesiz yargı işleri Ticaret Mahkemelerinin görev alanındadır. Bir yerde ticaret davalarına bakan birden çok asliye ticaret mahkemesi varsa, iş durumunun gerekli kıldığı yerlerde ticaret mahkemelerinden biri veya birkaçı deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davalarına bakmakla görevlendirilebilir.Asliye ticaret mahkemesi ile asliye hukuk mahkemesi ve diğer hukuk mahkemeleri arasındaki ilişki görev ilişkisi olup, bu durumda göreve ilişkin usul hükümleri uygulanır.

İş Mahkemeleri

İş mahkemeleri, işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya İş Kanunu’na dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi ile görevlidir. Bu mahkemeler, Hâkimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü alınarak, tek hâkimli ve asliye mahkemesi derecesinde Adalet Bakanlığınca lüzum görülen yerlerde kurulmaktadır. İş Mahkemeleri Kanunu, 7036 kanun numarası ile 12.10.2017 tarihinde kabul edilmiş, Resmi Gazetenin 25.10.2017 tarihli sayısına yayınlanmış ve 01.01.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Yeni kanun 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununu yürürlükten kaldırmıştır.  Yeni kanun dava şartı arabuluculuğu zorunlu tutmaktadır.

Kadastro Mahkemeleri

Kadastro Mahkemeleri 3402 sayılı kanunun 24. maddesi uyarınca kurulmuştur. Kadastro mahkemeleri; taşınmaz mal mülkiyetine ve sınırlı aynî haklara, tapuya tescil veya şerh edilecek veyahut beyanlar hanesinde gösterilecek sair haklara sınır ve ölçü uyuşmazlıklarına, kadastroya ve tapu sicilini ilgilendiren benzeri davalara ve özel kanunlarca kendisine verilen işlere bakmaktadır.

Aile Mahkemeleri

Aile Mahkemeleri, Aile Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun ile kurulmuştur. Aile mahkemeleri, tek hakimlidir ve aile mahkemesinin olmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi aynı görev yapmaktadır. Medeni Kanun’ gereğince aile hukuku kapsamına giren ve aile hukukundan doğan davalar aile mahkemesinde görülür. Bu çerçevede, evliliğe ilişkin uyuşmazlıklara, boşanmaya, nafakaya ve diğer konulara bakmaya yetkilidir. Yabancı mahkeme kararlarının aile hukukuna ilişkin kararlarının tanıma ve tenfiz kararları da bu mahkemelerce hükme bağlanır.  Ailenin Korunmasına Dair Yasa gereğine alınması gereken tedbir kararları da aile mahkemelerinin görevlerindendir.

Sulh Ceza Hakimliği

Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından yürütülen soruşturmalarda hakim tarafından verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan itirazları incelemek amacıyla kurulmuş hakimliklerdir. Sulh ceza hakimliğinde görevlendirilen hakimler, başka mahkemelerde veya işlerde görevlendirilemez. Sulh ceza hakimliği, her il merkezi ile bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenmektedir.

Asliye Ceza Mahkemeleri 

Kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere, ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere bakan mahkemelerdir. Kaldırılmadan önceki Sulh Ceza Mahkemelerinin görevleri de Asliye Ceza Mahkemelerine devrolunmuştur.

Ağır Ceza Mahkemeleri 

Türk Ceza Kanununda yer alan yağma, irtikap, resmi belgede sahtecilik, nitelikli dolandırıcılık ve hileli iflas suçları, Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar, ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakan mahkemelerdir. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtayın birinci derece mahkeme olarak yargılayacağı kişiler Ağır Ceza Mahkemesinin görevi dışındadır.

İcra Mahkemeleri

İcra ve iflas dairelerinin işlemlerine karşı şikayet ve itirazların incelenmesi ile görevli, asliye hukuk mahkemesi yargı çevresinde kurulan tek hakimli özel mahkemelerdir. Ayrı bir icra mahkemesi yok ise o yerdeki asliye hukuk mahkemesi icra mahkemesi olarak görev yapmaktadır. İcra mahkemeleri, Anayasanın 152. maddesi anlamında bir mahkemedir.

İcra Mahkemeleri, icra ve iflas dairelerinin işlemlerine karşı yapılan şikayetleri incelemekte; takibin şekline göre, borçlunun takibe icra dairesinde itirazı üzerine alacaklının itirazın kaldırılması talepleri ile borçlunun icra mahkemesine yapacağı itirazları inceleyerek sonuca bağlamaktadır. Bu mahkemeler, şikayet yoluyla ihalenin feshini incelemekte, haciz ve iflasta istihkak davalarına bakmakta, bazı icra iflas suçlarına bakmakta, ilamlı icrada icranın geri bırakılması taleplerini incelemekte, takibin iptal veya talikine karar vermekte, İcra ve İflas Kanununda verilen diğer görevleri yapmaktadır.

Tüketici Mahkemeleri

Tüketici Mahkemeleri Ankara, İstanbul, İzmir Adana, Antalya, Bursa, Samsun, Konya, Mersin ve Kayseri illerinde kurulmuştur. Bu iller dışındaki il ve ilçelerde Tüketici Mahkemesi sıfatı ile Asliye Hukuk Mahkemesi bu görevi yapmaktadır. Bu mahkemelerde açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaftır. Yargılama giderleri taraflarca karşılanmaktadır.

Tüketici mahkemeleri nezdinde Bakanlık, tüketiciler ve tüketici örgütleri tarafından açılan davalar harçlardan muaftır. Tüketicilerin 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca tüketici işlemi ve tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıkların çözüm yerleri; tüketicinin mal veya hizmeti satın aldığı veya tüketicinin ikametgahının bulunduğu yerdeki Tüketici Hakem Heyetleri ile Tüketici Mahkemeleridir.

Deniz İhtisas Mahkemeleri

Tüketici Sorunları Hakem Heyeti

Tüketici mahkemelerine başvurmak için başvuru alt sınırı 01.01.2018 tarihinden itibaren 6.860,00 TL olarak belirlenmiştir. Tüketici Hakem Heyetlerine yapılacak  başvurularda, değeri 4 bin 570 Türk Lirası’nın altında bulunan uyuşmazlıklarda İlçe Tüketici Hakem Heyetleri, büyükşehir belediyesi statüsünde olan illerde 4 bin 570 Türk Lirası ile 6  bin 860 Türk Lirası arasındaki uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleri, büyükşehir belediyesi  statüsünde olmayan illerin merkezlerinde 6 bin 860 Türk Lirası’nın altında bulunan  uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleri, büyükşehir belediyesi statüsünde olmayan illere  bağlı ilçelerde 4 bin 570 Türk Lirası ile 6 bin 860 Türk Lirası arasındaki uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetleridir. Bu miktarlar her yıl yeniden değerleme oranına göre tekrar belirlenmektedir.

İl hakem heyetleri il merkezi sınırları içinde, ilçe hakem heyetleri ise ilçe sınırları içinde görevli ve yetkilidir. Başvurular, tüketicinin mal veya hizmeti satın aldığı veya tüketicinin ikametgahının bulunduğu yerdeki hakem heyetine yapılmaktadır. Tüketici Hakem Heyeti kararlarına karşı Tüketici Mahkemelerinde itiraz edilmektedir.

İlçe Tüketici Hakem Heyetleri ise kaymakamlıklara bağlı olarak çalışırlar. Hakem Heyetine yapılacak başvurularda herhangi bir ücret alınmamaktadır.

Tüketicilerin mal yada hizmet sağlayan firmalara karşı yasal sınırların altındaki başvurular Tüketici Hakem Heyetlerine yapılmaktadır. Tüketici Hakem Heyetlerini kararlarına karşı Tüketici Mahkemelerine başvurmak mümkündür.

İcra ve İflas Dairesi

Alacaklı olan gerçek ve tüzel kişilerin alacaklarını devlet icra organı aracılığıyla tahsil etmekte ve Hukuk Mahkemeleri ilamlarının infazını yapmaktadır. İcra ve İflas Dairelerinin iş ve işlemleri İcra Mahkemeleri tarafından denetlenmektedir. İcra ve İflas Müdür Yardımcıları ile memurlar arasındaki arasındaki iş bölümünü İcra ve İflas müdürü yapmaktadır.

Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu

Türkiye Futbol Federasyonu Tahkim Kurulu, 5894 Sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun uyarınca Tahkim Kurulu, bağımsız ve tarafsız bir zorunlu tahkim merciidir. Tahkim Kurulu, Türkiye Futbol Federasyonunun en üst hukuk kuruludur. TFF Statüsü ve ilgili talimatlarda belirtilen nitelikteki uyuşmazlıklar ile ilgili nihai olarak karar vermektedir.

KAPATILAN MAHKEMELER 

Milli Korunma Mahkemeleri

Milli Korunma Mahkemeleri, 18 Ocak 1940 tarihinde kabul edilen ve 1940-42 yılları ile 1956-1960 yılları arasında uygulanan Milli Korunma Kanunu kapsamında kurulan ve İkinci Dünya Savaşı öncesinde tedbir amaçlı olarak alınan önlemler çerçevesinde yetkilendirilmiştir.

İkinci Dünya Savaşının sona ermesinden ve Millî Korunma Kanununun üzerinden yedi yıl geçtikten sonra mahkemelerin kapatılması gündeme gelmiştir. Yargıtay Özel Dairesi 17 Ocak 1948’de, Milli Korunma Mahkemeleri ise 26 Ocak 1948’de kapatılmıştır.

Milli Korunma Kanun, 6 Haziran 1956 tarihinde bazı maddeleri değiştirilerek ve yeniden düzenlenerek revize edilmiş; yeni cezai müeyyideler getirilmiş, para cezaları ve hapis cezaları artırılmıştır.

Milli Korunma Kanunu ve ona bağlı olarak faaliyet gösteren Milli Korunma Mahkemeleri; 27 Mayıs 1960 askeri darbesi ile yönetime el koyan Milli Birlik Komitesinin 10 Eylül 1960 tarihinde aldığı karar doğrultusunda çıkarılan aynı tarihli “Millî Korunma suçlarının affına, Millî Korunma teşkilât, sermaye ve fon hesaplarının tasfiyesine ve bazı hükümler ihdasına dair Kanun” ile tamamen kaldırılmıştır. Resmi Gazetenin 16 Eylül 1960 tarihli sayısında yayınlanan Kanun ile bu mahkemeler tarihe karışmıştır.

Milli Korunma Mahkemeleri

Devlet Güvenlik Mahkemeleri

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi; kaldırılana kadar Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile görevlendirilmiş bağımsız bir yüksek mahkeme olarak görev yapmıştır.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesi iken 2016 yılındaki halk oylaması sonucunda kaldırılmış, mahkemenin alanına giren konularda İdare Mahkemeleri ve Danıştay görevlendirilmiştir.