Hukuk Ansiklopedisi
Türkiye – Yunanistan Kültür Anlaşması, 20 Nisan 1951 tarihinde, Ankara’da imzalanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan Krallığı arasında imzalanan Kültür Anlaşmasının onanması hakkında Kanun, 12 Mayıs 1952 tarihinde mecliste kabul edilmiş, 17 Mayıs 1952 tarihinde resmi gazetede yayınlanmıştır.
Büyük Millet Meclisi Yüksek Başkanlığının Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan Kırallığı arasında imzalanan Kültür Anlaşmasının onanması hakkında Dışişleri Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca 8 Haziran 1951 tarihinde meclise sunulması kararlaştırılan kanun tasarısının gerekçesi şu şekildedir:
“Avrupa Konseyi âzası devletlerin kendi aralarında kültür anlaşmaları akdetmelerini tavsiye hususunda Konseyin Bakanlar Komitesince 3 ve 5 Kasım 1949 Paris toplantısında alınan karara tevfikan 20 Nisan 1951 tarihinde Ankara ‘da memleketimizle Yunanistan arasında bir Kültür Anlaşması imzalanmıştır. Türkiye ile Yunanistan’ın içtimai hayatını ve müesseselerini birbirlerine tanıtacak ve iki memleket arasındaki ilmî ve kültürel münasebetleri inkişaf ettirecek olan bu Anlaşma Avrupa Konseyi âzası devletler arasında takarrür eden umumi esaslardan mülhem ‘bulunmaktadır. Anlaşmaya nazaran, her iki memleketin dahili mevzuatına riayet şartiyle, Âkıd Devletler ülkelerinde karşılıklı olarak kültür enstitüleri kurulabilecektir. Anlaşmada burslar ve yaz tatili kursları ihdası, ilmî ve meslekî elemanlar ve talebe teatisi, ilim cemiyetleri, gençlik ve spor teşekkülleri arasında sıkı iş birliği temini, seyahatler ve izcilik kampları tertibi, maarifle ilgili sergiler açılması, faydalı yeni ve eski eserler ve neşriyat mübadelesi, konferanslar, konserler, temsiller ve radyo yayınları tertibi gibi hususlar derpiş edilmektedir.
Âkıd hükümetler kendi ülkelerinde yayınlanan mektep kitaplarının, iki memleketten her biri hakkında yanlışlıklar ihtiva etmemesine itina eylemek suretiyle öğrencilerin bu sahada hakikata aykırı malûmat edinmelerine mâni olacaklardır.
Diğer, taraftan Anlaşmada, her iki memlekette kanuni bir akademik paye ihrazı zımnında yapılan imtihanların muadeletinin tanınmasıyla ilgili ahkâm mevcuttur. Anlaşmanın tatbikatına mütedair hususların müzakere ve tesbitini teminen Türkiye ve Yunanistan murahhaslarından teşekkül ve senede en az bir defa, sıra ile Ankara ve Atina’da içtima edecek olan Muhtelit bir Daimî Komisyon kurulacaktır.
Bu komisyon, biri Türk ve diğeri Yunan azadan müteşekkil ve merkezleri Ankara ve Atina’da bulunmak üzere iki kısmı ihtiva eyliyecek ve her kısmın iki âzası olacaktır.”
TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE YUNANİSTAN KRALLIĞI ARASINRA KÜLTÜR ANLAŞMASI
Türkiye Hükümeti ile Yunanistan Krallık Hükümeti, dostane bir iş birliği ve mübadele suretiyle fikir, güzel sanatlar ve ilim sahasında kendi memleketleri arasında mümkün mertebe tam bir mutabakat ekle etmek ve aynı zamanda memleketlerinin içtimai hayatının ve müesseselerinin karşılıklı olarak anlaşılmasını temin eylemek gayesiyle bir anlaşma akdini arzu eylediklerinden, bu maksatla mezkûr hükümetler tarafından usulüne tevfikan yetkili kılınan murahhaslar aşağıdaki hususlarda mutabık kalmışlardır:
Birinci madde
Her Âkıd Hükümet, kendi ülkesi üzerinde bulunan üniversitelerde veya diğer öğretim müesseselerinde, diğer âkıd hükümet memleketinin dil, edebiyat ve tarihin veya bunlara müteallik başka mevzular hakkında kürsüler, dersler veya konferanslar ihdasını temin için elinden geleni yapacaktır.
İkinci madde
Her Âkıd Hükümet, diğerinin ülkesi üzerinde o memlekette kültür enstitüleri ihdasını tanzim eden mevzuatın umumi hükümlerine uymak şartiyle bu kabil enstitüler kurabilecektir.
Üçüncü madde
Âkıd hükümetler, kendi memleketleri arasında, üniversite personeli, profesörler, öğrenciler, ilmî araştırma yapanlar ve teknisyenlerle diğer meslekler ve faaliyetler mümessillerinin mübadelesini
teşvik edeceklerdir.
Dördüncü madde
Şayet bir Âkıd Hükümetin üniversite veya ilmî enstitülerinin kayıt ve sair ücretleri bir memlekette diğerinden daha yüksek ise, ücretleri daha yüksek olan Âkıd Hükümet, diğer memlekette okuyan kendi talebesi sayısını göz önünde tutarak bu ücretleri muayyen bir öğrenci miktarı için diğer Âkıd Tarafın memleketinde cari meblâğa indirmek imkânını derpiş eyleyecektir.
Beşinci madde
Her Âkıd Hükümet, diğer Âkıd Hükümet memleketinin öğrencilerinin ve üniversite mezunlarının (graduue) araştırma ve tetkiklerde bulunmalarına veya teknik bilgilerini inkişaf ettirmelerine imkân vermek maksadiyle kendi memleketlerinde bir müddet kalabilmelerini temin için, tetkik bursları ve nakdî yardım tahsisatı ihdas edecektir.
Altıncı madde
Âkıd Hükümetler, fikrî, bedii, ilmî, medenî ve içtimai faaliyetler sahasında karşılıklı yardım maksadiyle kendi memleketlerinin ilim cemiyetleri arasında en sıkı iş birliğini mümkün mertebe teşvik eyliyeceklerdir.
Yedinci madde
Her Âkıd Hükümet, . kendi ülkesi üzerinde diğer tarafın vatandaşları veya bir vatandaşlar grubu tarafından yapılan ilmî ve kültürel araştırmaları, diğer tarafın talebi üzerine ve fiili imkân nispetinde kolaylaştıracaktır
Sekizinci madde
Âkıd Hükümetler, kanuni bir akademik paye ihracı zımnında veya muayyen hallerde meslekî bir gaye ile bir veya diğer memleket ülkesinde yapılan imtihanlara – gerek giriş ve gerekse terfi imtihanlarına öbür memlekette tekabül eyliyen imtihanların muadeletinin tanınması şartlarını tetkik edeceklerdir.
Dokuzuncu madde
Her Âkıd Hükümet, (a) kendi ülkesinde diğer memleketin (b) bu memleket de buna mukabil kendi ülkesinde öbür memleketin üniversite personeline, profesörlerine, yüksek ve aynı zamanda ortaöğretim öğrencilerine mahsus tatil kursları ihdasını teşvik edecektir.
Onuncu madde
Âkıd Hükümetler, kültürel ve meslekî is birliğini inkişaf ettirmek gayeliyle, bu maksatla seçilmiş delegasyonların karşılıklı: ziyaretlerini « davet ve nakdi yardım yoliyle teşvik edeceklerdir.
On birinci madde
Âkıd Hükümetler, terbiyevi gaye güden ve kendi memleketlerince tanınmış olan gençlik ve ergin teşekkülleri arasında i§ birliğini teşvik edeceklerdir.
Spor ve izcilik sahasında yakınlaşma, temas ve karşılıklı yardımları teşvik ve seyahatler ve izcilik kampları tertip edeceklerdir.
On ikinci madde
Âkıd Hükümetler, aşağıdaki vasıtalarla, hor memlekette diğerinin kültürünün daha iyi tanınmasını sağlamak maksadiyle birbirlerine karşılıklı yardımda bulunacaklardır.
a) Kitaplar, mevkuteler ve diğer neşriyat,
b) Konferanslar ve konserler,
e) Sanat sergileri ve kültürel mahiyette diğer sergiler,
d) Tiyatro temsilleri,
o) Radyo, filimler, plâklar ve diğer mihaniki vasıtalar,
On üçüncü madde
İki memleketin fazla parçalarına sahip bulundukları eski eserlerle müze eşyasına mübadele etmek, Arkolojik hafriyat ve araştırmalarla tarihi âbidelerin tamiri veya ihyası faaliyetlerinden komşu memleketin alâkalı mütehassıslarını malûmattar kılmak veya onları bu faaliyetlere iştirake davet etmek, bu suretle gerek faaliyetlerin icrasında; gerekse elde edilen neticelerin takdirinde karşılıklı işbirliğini temin eylemek,
Her iki Âkit memleketin kendi mevzuatları çerçevesi dâhilinde, eski eşya ile müze eşyasının kalıplarının alınmasına, kütüphanelerde muhafaza olunan el yazmalarının fotokopilerinin çıkarılmasına, bu elyazmalarının muvakkaten öbür tarafa nakil ve fazla nüshalarının mübadele olunmasına, tarih tetkikleri için (mahkeme ve kadastro arşivleri de dâhil olmak üzere) her türlü Devlet arşivi sicil ve vesikalarından faydalanılmasına karşılıklı olarak müsaade eylemek, hususlarında Âkit hükümetler yekdiğerlerine yardım eyliyeceklerdir.
On dördüncü madde
Âkit »hükümetler, her iki memlekette yayınlanan mektep kitaplarının, iki memleketten her biri hakkında yanlışlıklar ihtiva etmemesine, kendi mevzuatlarının kabul ettiği hudutlar dâhilinde, itina eyliyeceklerdir.
On beşinci madde
iki memleketin dâhil bulundukları coğrafi bölgeyi ilgilendiren kültürel ve ilmî meseleleri tetkik için eksper toplantılariyle ve konferansları teşvik etmenin muvafık olup olmıyacağı hususunda Akıd Hükümetler istişarede bulunacaklardır.
On altıncı madde
İşbu anlaşmanın tatbikini teminen, behemehal Devlet memuru olmaları icabetmiyen dört azadan müteşekkir bir daimî muhtelit komisyon kurulacaktır.
Bu komisyon, biri merkezi Ankara’da ve Türk azadan, diğeri merkezi Atina’da, ve Yunanlı azadan müteşekkil olmak üzere iki şubeyi ihtiva eyliyecektir. Her şubenin iki âzası bulunacaktır. Türkiye Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye Dışişleri Bakanlığı ile anlaşarak Türk şubesinin âzasını ve Yunan Eğitim Bakanlığı, Yunan Dışişleri Bakanlığı ile anlaşarak Yunan şubesinin azasını tâyin eyliyecektir. Her liste tasvip için diplomatik yolla diğer Akıd Hükümete tevdi edilecektir.
Qn yedinci madde
Muhtelit daimî komisyon her defa ihtiyaç hissedildikçe ve senede en az bir defa, sıra ile Türkiye’de ve Yunanistan’da umumi heyet halinde toplanacaktır. Bu toplantılarda komisyonlar, Başkentinde toplantının yapılacağı memleketin hükümeti tarafından tâyin edilecek beşinci bir âza ile tamamlanacaktır.
On sekizinci madde
- Muhtelit Komisyonun başlıca vazifelerinden biri, bir umumi heyet toplantısı esnasında, işbu Anlaşmanın tatbikatına mütedair müfassâr telifler ihzarına tevessül eylemek olacaktır; Âkıd Hükümetlerin tasvibinden sonra, bu telifler işbu anlaşmaya/eklenecek bir lahika halinde toplanacaktır. Âkıd Hükümetlerin tasvibi nota teatisi suretiyle tebliğ edilecektir.
- Bundan sonra, Muhtelit Komisyon Anlaşmanın işleyişini tetkik edecek ve lahikada yapılması zaruri görülecek her türlü tadilâtı Akıd Hükümetlere teklif eyliyecektir.
- Daimî Muhtelit Komisyon toplantıları arasında lahikada tadilât yapılaması, şubelerden her biri tarafından diğer şubenin muvafakati şartiyle teklif edilebilecektir.
- Lahikada yapılacak tadilât, Akıd Hükümetlerin tasvibinden sonra yürürlüğe girecektir. Bu tasvip, nota teatisi suretiyle tebliğ edilecektir.
On dokuzuncu madde
Her Akıd Hükümet, işbu Anlaşmanın tatbik sahasına giren hükümlerin icrasına yardım veya tevessül eyliyecek teşekkülleri veya şahısları tâyin ve irad eylemek imkânını haiz olacaktır.
Yirminci madde
İşbu Anlaşma tasdik edilecek ve tasdiknamelerin Atina’da teatisinden 15 gün sonra yürürlüğe girecektir.
Yirmi birinci madde
İşbu Anlaşma, asgari beş sene müddetle yürürlükte kalacaktır. Bundan sonra ve işbu müddetin hitamından en. az altı ay evvel Akıd Hükümetlerde» biri tarafından feshedilmedikçe Akid Taraflardan birinin feshi ihbar ettiği tarihi takip eyliyecek altı aylık müddetin hitamına kadar yürürlükte kalacaktır.
Yukardaki hükümleri tasdikan, aşağıda imzaları bulunan mürahaslar işbu Anlaşmayı imzaladılar ve mühürlediler.
20 Nisan 1951 tarihinde, Ankara’da, iki nüsha olarak tanzim edilmiştir.
