Türkmenistan Anayasası

Türkmenistan Anayasası 18 Mayıs 1992 yılında kabul edilmiş, 27 Aralık 1995 ve 26 Eylül 2008 yılında değişiklik ve ilaveler yapılmıştır. Anayasa devletin işleyişini, organlarını ve temel hak ve hürriyetlerin sınırlarını çizen 117 maddeden oluşmakta, dünyanın genç anayasaları arasında yer almaktadır.

BAŞLANGIÇ

Biz, Türkmenistan halkı,

Kendi geleceğimizi belirleme konusundaki vazgeçilmez hakkımıza dayanarak; Vatanımızın bugün ve gelecekteki kaderi için sorumluluğumuzdan yola çıkarak;

Atalarımızın birlik, barış ve uyum içinde yaşama vasiyetlerine bağlılığımızı beyan ederek;

Milli değerleri ve menfaatleri koruyup saklamayı, Türkmenistan’ın bağımsızlığını, egemenliğini ve daimi tarafsızlık statüsünü güçlendirmeyi amaç edinerek;

Her insan ve vatandaşın hak ve özgürlüklerini güvence altına alarak, toplumsal barışı ve milli birliği sağlamaya çalışarak, halk hâkimiyeti, demokratik, hukuk ve dünyevi devletinin esaslarını kararlaştırarak;

Bu Anayasayı, Türkmenistan’ın Temel Kanununu kabul ediyoruz.

1.KISIM

TÜRKMENİSTAN’IN ANAYASAL DÜZENİNİN TEMELLERİ

Madde 1

Türkmenistan, demokratik, hukuk ve dünyevi bir Devlet olup, Devlet yönetimi başkanlık cumhuriyet hükümeti şeklindedir.

Türkmenistan, kendi toprakları üzerinde egemen ve tam hâkimiyete sahip olup, iç ve dış siyasetinde bağımsızca hareket eder. Türkmenistan’ın devlet egemenliği ve ülkesi, bütün ve bölünmezdir.

Devlet, Türkmenistan’ın bağımsızlığını, ülke bütünlüğünü, Anayasal düzeni korur, kanunlara uygunluğu ve hukuk düzenini sağlar.

Türkmenistan, kanunla belirlenen esaslara göre daimi tarafsızlık statüsüne sahiptir. Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Kurulu, 12 Aralık 1995 tarihli “Türkmenistan’ın Daimi Tarafsızlığı” isimli kararında:

2. Türkmenistan’ın ilan ettiği daimi tarafsızlık statüsünü kabul eder ve destekler;
3. “Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın üye devletlerini, Türkmenistan’ın bu statüsüne saygı göstermeye ve desteklemeye, ayrıca bağımsızlığına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeye çağırır.” Dünya birliği tarafından kabul edilen, Türkmenistan’ın daimi tarafsızlığı, iç ve dış politikasının temelidir.

 Madde 2

Türkmenistan’da egemenlik halka aittir. Türkmenistan Halkı, Devlet hâkimiyetinin tek kaynağıdır. Halk, bu hâkimiyeti, doğrudan veya temsili organlar aracılığıyla kullanır.

Halkın hiçbir bölümü, hiçbir kurum veya kişi hâkimiyeti ele geçirme hakkına sahip değildir.

Madde 3

Türkmenistan’da toplumun ve devletin en kıymetli hazinesi insandır.

Devlet, vatandaşa karşı sorumludur ve şahsiyetin serbestçe gelişmesi için gerekli şartları sağlar; vatandaşın canını, namusunu, saygınlığını ve özgürlüğünü, şahsi dokunulmazlığını, doğal ve vazgeçilmez haklarını korur.

Her vatandaş, Anayasanın ve kanunun kendine yüklediği ödevleri yerine yetirmek üzere, devlet önünde sorumludur.

Madde 4

Devlet hakimiyeti, kuvvetler ayrılığı ilkesi temelinde, yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerine bölünür ve birbirinden bağımsız ve birbirini dengeleyici şekilde hareket ederler.

Madde 5

Devlet, onun organları ve yetkililer, hukuka ve Anayasal düzene bağlıdırlar.

Türkmenistan Anayasası, Devletin Temel Kanunudur. Anayasada yer alan kurallar ve hükümler doğrudan uygulanır. Anayasaya aykırı kanunlar ve diğer hukuk düzenlemeleri hükümsüzdür.

Devlet sırrı veya kanunla korunan başka sırlar içeren yasal düzenlemeler dışında, hükümetin, idarenin ve yerel yönetimlerin normatif yasal düzenlemelerinden, yayımlanmak suretiyle ya da başka usullerle halk haberdar edilir. İnsan ve vatandaşların haklarını ve özgürlüklerini ilgilendiren yasal düzenlemeler, halkın bilgisine sunulmadıkça, kabul edildiği andan itibaren geçersizdir.

Madde 6

Türkmenistan, dünya toplumunun tam bir öznesi olarak, daimi tarafsızlık dış politikası, diğer ülkelerin iç işlerine karışmama, kuvvet kullanmama ve askeri blok ve ittifaklara katılmama, bölge ülkeleri ve dünya devletleriyle barışsever, dostça ve karşılıklı faydalı ilişkiler kurma, ilkelerine riayet eder.

Türkmenistan, uluslararası hukukun evrensel olarak kabul ettiği normların üstünlüğünü tanır. Türkmenistan’ın taraf olduğu bir uluslararası antlaşma, Türkmenistan kanunlarında öngörülen bir kuraldan başka bir kural getirmesi halinde, uluslararası antlaşma kuralları uygulanır.

Madde 7

Türkmenistan’ın kendi vatandaşlığı vardır. Vatandaşlık kanunla edinilir, korunur ve kaybedilir.

Türkmenistan vatandaşı, bir başka ülkenin vatandaşlığını kabul edemez.

Hiç kimse, vatandaşlığından veya vatandaşlığı değiştirmek hakkından mahrum edilemez. Hiçbir Türkmen vatandaşı başka devlete teslim edilemez, sınır dışı edilemez veya vatanına geri dönme hakkı sınırlandırılamaz.

Türkmenistan vatandaşları gerek Türkmenistan topraklarında gerekse sınırları dışında devletin koruma ve himayesi altındadır.

Madde 8

Yabancı devlet vatandaşları ve vatandaşlığı olmayan kişiler, Türkmenistan’ın uluslararası antlaşmaları ve kanunları uyarınca, Türkmenistan vatandaşlarının sahip olduğu hak ve özgürlüklerden yararlanır ve sorumlulukları üstlenirler.

Türkmenistan, uluslararası hukukun evrensel olarak tanınmış normları ve kanunla öngörülen şekilde, yabancı devlet vatandaşları veya vatandaşlığı olmayan kişilere sığınma hakkı verir.

Madde 9

Mülkiyet dokunulmazdır. Türkmenistan, üretim araçları, toprak, diğer maddi ve fikri değerler üzerinde özel mülkiyet hakkını tanır. Bunlar, vatandaş birliklerine ve devlete ait olabilir. Sadece devlet mülkiyetine konu olan şeyler, kanunla belirlenir. Devlet, mülkiyetin tüm çeşitlerini geliştirmek için eşit koruma ve eşit koşullar oluşturmayı güvence altına alır.

Kanunla yasaklanmış usulle edinen mülkiyet dışında mülkiyetin bedelsiz alınmasına müsaade edilmez.

Sadece kanunla göz önünde bulundurulan durumlarda mülkiyetin bedelini ödeyerek zorunlu alınmasına müsaade edilir.

Madde 10

Türkmenistan ekonomisi, pazar ekonomisi ilkelerine dayanır.

Devlet, girişimciliği teşvik eder ve destekler, küçük ve orta ölçekli işlemlerin gelişmesine yardım eder.

Madde 11

Devlet, milli tarihsel ve kültürel mirası, tabii çevreyi korumak, sosyal ve etnik topluluklar arasında eşitliği sağlamaktan sorumludur. Devlet, bilimsel ve sanatsal yaratıcılığı ve bunların faydalarının yayılmasını teşvik eder, bilim, kültür, eğitim ve öğretim, spor ve turizm alanlarında uluslararası ilişkilerin geliştirilmesine yardım eder.

Madde 12

Devlet, din ve ibadet özgürlüğünü, dinlerin kanun önünde eşitliğini teminat altına alır.

Dini kurumlar, Devletten ayrıdır, onlar Devlet işine karışamaz ve Devlet işleri yapamazlar.

Devletin eğitim sistemi, dini kurumlardan ayrıdır ve dünyevi karakter taşır.

Herkes dini görüşünü serbestçe belirleyebilir, tek başına veya toplu şekilde istediği dine inanma veya hiçbir dine inanmama, ayrıca dini görüşleriyle ilgili inançlarını açıklama ve yayma, dini örf, ayin ve ibadetlerini yerine getirme hakkına sahiptir.

Madde 13

Türkmenistan, devlet egemenliğini ve güvenliğini korumak amacıyla kendi Silahlı Kuvvetlerine sahiptir.

Madde 14

Türkmen dili, Türkmenistan’ın Devlet dilidir. Her Türkmen vatandaşı, kendi ana dilini kullanma hakkına sahiptir.

Madde 15

Türkmenistan’ın egemenliğinin resmi simgeleri, Devlet bayrağı, Devlet arması ve Devlet marşıdır.

Bayrak, Arma ve Marş kanunun belirlediği esaslara göre kabul edilir ve korunur.

Madde 16

Türkmenistan’ın idari-mülki yapısı; iller (vilayetler), il statüsündeki şehirler, ilçeler (etraplar), ilçe statüsündeki şehirler, ilçelerdeki şehirler, küçük şehirler (şäherçeler) ve obalardan (gengeshliks) oluşur.

Bir veya birkaç köyün toprağı, obayı (gengeshlik) meydana getirir.

Madde 17

Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat şehridir.

2.KISIM

TÜRKMENİSTAN’DA İNSAN VE VATANDAŞ TEMEL HAK, ÖZGÜRLÜK VE ÖDEVLERİ

Madde 18

İnsan hak ve özgürlükleri dokunulmaz ve devredilmezdir.

Anayasa ve kanunlar uyarınca yapılanlar hariç, hiç kimse hak ve özgürlüklerinden mahrum bırakılamaz, hiç kimsenin hak ve özgürlükleri sınırlandırılamaz.

Anayasa ve kanunlarda yer alan hak ve özgürlükler, başkalarının hak ve özgürlüklerini ortadan kaldırmak veya kısıtlamak için kullanılamaz.

Madde 19

Türkmenistan, insan ve vatandaşların hak ve özgürlüklerinin eşitliğini, ve aynı zamanda milliyetine, ırkına, cinsiyetine, etnik kökenine, mülkiyetine, görevine, yaşadığı yere, diline, dinine ve siyasi görüşüne, herhangi bir parti üyeliğine veya üye olmamasına bakmaksızın, insan ve vatandaşların kanun önünde eşitliğini güvence altına alır.

Madde 20

Türkmenistan’da erkekler ile kadınlar, vatandaşlık hakları bakımından eşittirler. Eşitliğin cinsiyet temelinde bozulması, kanun önünde sorumluluğu gerektirir.

Madde 21

Hak ve özgürlüklerini kullanılması, başkalarının hak ve özgürlükleri yanı sıra, ahlak, hukuk ve kamu düzeninin gereklerini ihlal edemez, milli güvenliğe zarar veremez.

Madde 22

Herkes yaşam hakkına ve özgürce yaşamını sürdürme hakkına sahiptir. Hiç kimse yaşama hakkından yoksun bırakılamaz. Herkesin özgürce yaşama hakkı, kanun temelinde devlet tarafından korunur.

Türkmenistan’da ölüm cezası kaldırılmıştır.

Madde 23

Kanunda açıkça belirtilenlerden başka, hiç kimsenin hakları sınırlandırılamaz ve haklarından mahrum bırakılamaz, suçlanamaz ve cezalandırılamaz.

Hiç kimse, işkenceye, zalimce, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele veya cezaya ve rızası olmaksızın tıbbi ya da diğer deneylere (ilaç veya tıbbi) tabi tutulamaz. Bir kimse sadece kanunda açık olarak gösterilen durumlarda mahkeme kararıyla veya savcının emri ile tutuklanabilir. Acil durumlarda kanunda açık olarak yetkilendirilen devlet makamları, vatandaşları geçici bir süre için gözaltına alabilir.

Madde 24

Her vatandaş, rahat bir yaşama alanı elde etmek veya ulaşmak ve bireysel konutunu inşa etmek için devletten yardım alma hakkına sahiptir. Konut dokunulmazdır. Hiç kimse, herhangi bir kanuni temeli olmaksızın, orada yaşayanların rızası dışında, bir konuta giremez ya da bir başka şekilde konut dokunulmazlığını ihlal edemez. Hukuksuz saldırılara karşı konutun korunması, her insan ve vatandaşın hakkıdır.

Kanunda gösterilen durumlar haricinde hiç kimsenin konutu elinden alınamaz.

Madde 25

Herkes, özel hayatına keyfi müdahaleden, ayrıca haberleşme, telefon ve diğer iletişim araçlarının gizliliği kuralının ihlalinden, onur ve şöhretine saldırıdan, korunma hakkına sahiptir.

Madde 26

Her vatandaşın, Türkmenistan sınırları içinde, seyahat etme, yaşayacağı yeri seçme hakkı vardır.

Belirli yerlere girilmesi ve bu alanlarda seyahat edilmesine ilişkin sınırlamalar, ancak kanunla konulabilir.

Madde 27

Evlilik yaşına gelen kadın ve erkekler, karşılıklı rızayla, evlenme ve aile kurma hakkına sahiptir. Eşler, aile ilişkilerinde eşit haklara sahiptir.

Ana ve babalar veya onların yerini tutan kişiler, çocuklarını terbiye etme; onların sağlığı ve gelişmesini sağlama, onları okutmaya özen gösterme, meslek sahibi olmaya hazırlama, cemiyete kazandırma; onlara kanunlara, tarihi ve milli örf ve adetlere saygı göstermeyi öğretmek hak ve sorumluğuna sahiptir. Reşit evlatlar, ana-babalarına bakmak ve onlara yardım etmekle yükümlüdür.

Madde 28

Türkmenistan vatandaşları, düşünce ve ifade özgürlüğüne, ayrıca kanunla korunan devlet ya da diğer sırlar dışında, bilgi alma hakkına sahiptirler.

Madde 29

Vatandaşlar bakımından, kanunda belirlenen esaslara göre, toplantı, yürüyüş ve gösteri hakkı güvence altındadır.

Madde 30

Vatandaşlar, Anayasa ve kanunlar çerçevesinde faaliyet gösteren siyasi parti ve diğer toplumsal birlikler kurma hakkına sahiptir.

Anayasal düzeni zorla değiştirmeyi amaçlayan, faaliyetlerinde şiddete başvuran, vatandaşların Anayasal hak ve özgürlüklerine karşı olan, savaşı, ırki, milli ve dini düşmanlığı yayan, halkın sağlığı ve genel ahlakına zarar veren, siyasi partilerin, diğer toplumsal ve yarı askeri birliklerin ve ayrıca etnik ve dini nitelikli siyasi partilerin kurulması ve faaliyetleri yasaktır.

Madde 31

Her vatandaşın, toplum ve Devlet yönetimine, doğrudan veya serbest seçilen temsilcileri aracılığıyla katılma hakkı vardır.

Madde 32

Her vatandaşın, devlet organlarına seçme ve seçilme hakkı vardır.

Türkmenistan vatandaşlarının, yeteneğine ve mesleki liyakatine uygun olarak, kamu hizmetine girmede eşit hakları vardır.

Madde 33

Vatandaşlar, çalışma, kendi isteğine göre mesleğini, iş türünü ve iş yerini seçme, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları talep etme hakkına sahiptir.

Ücretliler, yaptığı işin niteliği ve kalitesine uygun ücret alma hakkına sahiptir. Bu ücret, Devletin belirlediği asgari geçim düzeyinden daha düşük olamaz.

Madde 34

Çalışanların, dinlenme hakkı vardır ve bu hak, haftalık çalışma sınırlarının belirlenmesi, yıllık ücretli izinlerin ve haftalık tatil günlerinin verilmesinden ibarettir.

Devlet, kişilerin dinlenebilmeleri ve boş vakitlerini değerlendirebilmeleri için gerekli şartları sağlar.

Madde 35

Vatandaşların, kamu sağlığı kurumlarının hizmetlerinden serbestçe yararlanma dahil, sağlık hakkı vardır. Ücretli tıp ve geleneksel olmayan sağlık hizmetlerine, kanunda belirlenen esas ve usule göre izin verilir.

Madde 36

Herkesin, sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı vardır.

Devlet, yaşam koşullarını korumak ve geliştirmek ve ayrıca çevreyi korumak ve yenilemek için doğal kaynakların yönetimini gözetir.

Madde 37

Vatandaşların, yaşlılık, hastalık, engellilik, çalışma yeteneğinin kaybı, geçimini sağlayanın kaybı ve işsizlik durumlarında, sosyal güvenlik hakkı vardır.

Çok çocuklu ailelere, yetimler ve gazilere ve devletin veya toplumun menfaatlerini korurken sağlığını kaybedenlere, devlet ve kamu fonlarından ek destek ve ayrıcalıklar sağlanır.

Madde 38

Her vatandaşın eğitim hakkı vardır.

Genel orta eğitim zorunludur; herkesin Devlet okullarında ücretsiz olarak bu eğitimi alma hakkı vardır.

Devlet, yeteneğine göre herkese mesleki eğitimi alma hakkını sağlar.

Türkmenistan kanunlarında belirtilen esas ve usule göre, hükümet, hükümet dışı örgütler ve vatandaşların, ücretli eğitim faaliyetinde bulunma hakları vardır.

Devlet tüm eğitim kurumları için zorunlu, eğitim standartlarını belirler.

Madde 39

Türkmenistan vatandaşları, sanatsal, bilimsel ve teknik yaratıcılık özgürlüğü hakkına sahiptir. Vatandaşların bilimsel, teknik, yaratıcılık, sanatsal, edebi ve kültürel faaliyet alanlarındaki telif hakları ve menfaatleri kanunla korunur.

Devlet, bilimin, kültürün, güzel sanatların, halk yaratıcılığının, sporun ve turizmin gelişmesine yardımcı olur.

Madde 40

Hak ve özgürlüklerinin kullanılması, birey ve vatandaşların, toplum ve Devlet karşı ödevlerini yerine getirmesinden ayrılamaz.

Türkmenistan sınırları içerisinde yaşayan veya geçici olarak bulunan herkes, Türkmenistan Anayasasına, kanunlarına uymaya ve milli örf ve adetlerine saygı göstermeye mecburdur.

Madde 41

Türkmenistan’ı korumak her vatandaşın kutsal görevidir. Türkmenistan vatandaşı olan her erkek için genel askerlik görevi zorunludur.

Madde 42

Herkes, kanunda belirlenen usul ve miktarda, Devlet vergi ve diğer mali ödemeleri yerine getirmekle yükümlüdür.

Madde 43

Vatandaşların, onur ve şerefi, Anayasa ve kanunlarda belirtilen insan ve vatandaşın kişisel ve siyasal hak ve özgürlükleri yargısal güvence altına alınmıştır.

Vatandaşların, Devlet organlarının, kamu kurumlarının ve yetkili kişilerin, karar ve eylemlerine karşı, mahkemeye başvurma hakkı vardır.

Madde 44

Vatandaşlar, Devlet organları, diğer örgütler ve onların çalışanları ya da özel kişilerin, hukuksuz eylerlerinden doğan maddi ve manevi zararları için, mahkemeden tazminat isteme hakkına sahiptirler.

Madde 45

Hiç kimse kendisi veya yakınları aleyhine ifade vermeye ve delil sunmaya zorlanamaz.

Kişiye psikolojik ve fiziksel baskı yapmak suretiyle veya diğer kanun dışı yollarla elde edilen delillerin hukuki gücü yoktur.

Madde 46

Vatandaşın durumunu kötüleştiren bir kanun, geçmişe yürümez. Hiç kimse, işlendiği zaman kanun tarafından suç olarak tanınmayan eylemlerden dolayı, sorumlu tutulamaz.

Madde 47

Vatandaşların bu Anayasada öngörülen hak ve özgürlüklerinin kullanılması, sadece olağanüstü hal ve sıkı yönetim dönemlerinde, Anayasa ve kanunlarda belirtilen koşul ve sınırlar içinde, geçici olarak askıya alınabilir.

3. KISIM

TÜRKMENİSTAN’DA HAKİMİYET VE YÖNETİM ORGANLARI SİSTEMİ

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL HÜKÜMLER

Madde 48

Türkmenistan’da yüksek devlet hakimiyeti ve yönetimi, Türkmenistan Devlet Başkanı, Türkmenistan Meclisi, Türkmenistan Bakanlar Kurulu, Türkmenistan Yüksek Mahkemesi tarafından kullanılır.

Madde 49

Yerel hakimiyet, illerde, il statüsündeki şehirlerde, ilçelerde (etraplar), ilçe statüsündeki şehirlerde, yerel temsilciler ve yerel yönetim organları tarafından kullanılır; ilçelerdeki şehirlerde, küçük şehirlerde (şeherçeler) ve obalarda (geneşlikler) ise, yerel yönetim organları, yerel meclisler (Geneşler)dir.

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRKMENİSTAN DEVLET BAŞKANI

Madde 50

Türkmenistan Devlet Başkanı, devletin ve yürütme hâkimiyetinin başı ve Türkmenistan’ın en yüksek görevli kişisidir, O Türkmenistan’ın devlet bağımsızlığının ve tarafsızlığının, toprak bütünlüğünün, Anayasaya saygının ve uluslararası yükümlülüklerin yerine getirilmesinin güvencesi olarak hareket eder.

Madde 51

Türkmenistan’da doğan, yaşı kırktan aşağı ve yetmişten yukarı olmayan, devlet dilini bilen, son on beş yılını devamlı Türkmenistan’da yaşayan, devlet organlarında, toplumsal birliklerde, işletmelerde, kurumlarında ve örgütlerde çalışabilen, her Türkmen vatandaşı, Türkmenistan Devlet Başkanlığına seçilebilir.

Madde 52

Türkmenistan Devlet Başkanı, doğrudan Türkmenistan halkı tarafından beş yıllık süre için seçilir ve yemin ettikten sonra görevine başlar.

Türkmenistan Devlet Başkanının seçimi ve görevine başlama yöntemi kanunla belirlenir.

Madde 53

Türkmenistan Devlet Başkanı:

• Anayasa ve kanunları hayata geçirir;
• Dış siyasetin uygulanmasında önderlik eder, diğer devletlerle olan ilişkilerde Türkmenistan’ı temsil eder, Türkmenistan’ın yabancı devletlerdeki, devletlerarası ve milletlerarası kuruluşlardaki elçilerini ve diğer diplomatik temsilcilerini tayin eder ve geri çağırır, yabancı devletlerin diplomatik temsilcilerinin güven belgelerini ve geri çağırma mektuplarını kabul eder;
• Türkmenistan Silahlı Kuvvetlerinin yüksek başkomutanıdır. Silahlı Kuvvetlerin tam veya kısmi seferberlik haline geçmesine, Silahlı Kuvvetlerin kullanılmasına ve savaşa hazır hale getirilmesine karar verir, Silahlı Kuvvetlerin yüksek komuta heyetini göreve atar;
• Hukuki dayanağı kanunla belirlenen, Türkmenistan Devlet Güvenlik Kurulunu kurar ve başkanlık eder;
• Ülkenin siyasi, iktisadi ve sosyal gelişim planlarını ve temel yönlerini onaylar;
• Türkmenistan Devlet bütçesi ve uygulanması hakkındaki raporu, Meclisin görüşüne ve onayına sunar;
• Kanunları imzalar, geciktirici veto hakkını kullanarak, iki haftayı geçmeyecek bir süre içinde, uygun bulmadığı yerleri belirtmek suretiyle kanunu, yeniden görüşülmek ve oylanmak üzere Meclise geri gönderebilir. Eğer Meclis üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile önceki kararını onaylarsa Türkmenistan Devlet Başkanı kanunu imzalar. Türkmenistan Devlet Başkanı, Anayasada değişik ve ilaveler yapan kanunlar hakkında, geciktirici veto hakkına sahip değildir;
• Türkmenistan Seçim ve Referandumlar Merkezi Komisyonunu kurar, oluşumunda değişiklikler yapar;
• Referandum tarihini belirler, Meclisi zamanında önce toplantıya çağırma hakkına sahiptir;
• Türkmenistan vatandaşlığına kabul etme, vatandaşlıktan çıkarma ve sığınma konularına ilişkin sorunları çözer;
• Türkmenistan’ın onursal madalyaları ve diğer devlet ödülleri ile ödüllendirir, askeri unvanları, diğer özel devlet unvanları ve şahsa özel unvanları verir;
• Meclis ile anlaşarak, Yüksek Mahkeme Başkanını, Başsavcıyı, İçişleri Bakanını, Adalet Bakanını, göreve atar ve görevden alır;
• Özel ve genel af kararı verir;
• Vatandaşların güvenliğini sağlamak için, Türkmenistan’ın tamamında veya belli bir bölgesinde olağanüstü hal ilan eder. Olağanüstü halin kullanımı, Türkmenistan kanunları ile belirlenir.
• Anayasa ve kanunlarda kendi yetkisine bırakılan diğer konuları çözer.

Madde 54

Türkmenistan Devlet Başkanı, Türkmenistan’ın tüm ülkesinde bağlayıcı gücü olan, ferman, karar ve emirler çıkartır.

Madde 55

Türkmenistan Devlet Başkanı, Meclis üyesi olamaz.

Madde 56

Türkmenistan Devlet Başkanı, dokunulmazlık hakkına sahiptir. Onun onur ve şerefi kanunla korunur.

Türkmenistan Devlet Başkanı ve ailesinin geçimi, bakımı ve korunması, devlet tarafından karşılanır.

Madde 57

Türkmenistan Devlet Başkanı, sağlık sebebiyle görevini yerine getiremezse, süresinden önce görevinden alınabilir. Meclis, kendisi tarafından oluşturulan bağımsız sağlık kurulunun ulaştığı sonuca göre, Türkmenistan Devlet Başkanının, süresinden önce görevinden alınmasına karar verir. Fakat bu karar, Meclisin milletvekili üye tam sayısının en az üçte ikisinin oyu ile kabul edilir.

Türkmenistan Devlet Başkanı, Anayasayı ve kanunları ihlal etmesi durumunda, Türkmenistan Meclisi, Türkmenistan Devlet Başkanına, güvensizlik bildirebilir. Türkmenistan Devlet Başkanına güvensizlik bildirmek hakkındaki konu, Meclisin milletvekili üye tam sayısının en az üçte ikisi tarafından talep edilmesi durumunda görüşülür. Türkmenistan Devlet Başkanı hakkında güvensizlik kararı, Türkmenistan Meclisinin milletvekili üye tam sayısının en az dörtte üç çoğunluğunun oyu ile kabul edilir. Türkmenistan Devlet Başkanının görevinden alınmasına ilişkin konu, halkın oyuna sunulur.

Madde 58

Türkmenistan Devlet Başkanı, Anayasanın 53. maddesinin 2, 11, 13. bentlerinde, Meclis Başkanına devredilebileceği ifade edilen yetkiler dışındaki yetkilerini, diğer organlara veya kişilere devredemez.

Türkmenistan Devlet Başkanı, herhangi bir sebeple görevini yerine getirememesi durumunda, yeni Devlet Başkanı seçilinceye kadar, Türkmenistan Devlet Güvenlik Kurulunun görüşü alınarak, Türkmenistan Devlet Başkanlığı görevi, geçici olarak, Türkmenistan Bakanlar Kurulu Başkan vekillerinden birine verilir. Bu durumda Devlet Başkanlığı seçimleri, Türkmenistan Devlet Başkanlığı yetkilerini geçici olarak yerine getirecek kişiye geçtiği andan itibaren, en geç 60 gün içinde yapılır. Türkmenistan Devlet Başkanlığı görevini geçici olarak yerine getiren kişi, Başkanlığa aday olamaz.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TÜRKMENİSTAN MECLİSİ

Madde 59

Türkmenistan Meclis (parlamento), yasama yetkisini kullanan, en yüksek temsili organdır.

Madde 60

Meclis 125 milletvekilinden oluşmakta olup, üyeleri, yaklaşık eşit sayıda seçmenlerden oluşan yerel seçim çevrelerinden, beş yıllık bir süre için seçilir.

Madde 61

Meclis aşağıdaki durumlarda süresinden önce feshedilebilir:

• Ulusal referandumda alınan bir kararla;
• Meclis üye tam sayısının en az üçte iki çoğunluğunun kabul ettiği bir kararla (kendini feshetme);
• Altı ay içinde Meclisin yönetim organlarının teşkil edilememesi durumlarda Türkmenistan Devlet Başkanı tarafından.

Madde 62

Meclis, milletvekillerinin yetkileri serbestçe belirler, onlar arasından Meclis Başkanını, Başkanvekillerini seçer, komiteleri ve komisyonları oluşturur.

Madde 63

Meclis,

• Kanunları kabul eder, Türkmenistan Anayasa ve kanunlarında değişiklik ve ilaveler yapar, onların uygulanmasını gözetir ve resmi yorumlarını yapar.
• Bakanlar Kurulunun faaliyet programının onaylanmasını görüşür;
• Türkmenistan Devlet bütçesini ve onun uygulanması hakkındaki raporun onaylanması ile ilgili sorunları görüşür;
• Ülkenin siyasi, iktisadi ve sosyal gelişim planlarını ve temel yönlerini görüşür;
• Ulusal referandum yapılıp yapılmayacağına karar verir;
• Türkmenistan Devlet Başkanının, Meclisin milletvekillerinin, il, ilçe, şehir temsili organlarının ve Halk Meclisi üyelerinin seçimlerini belirler.
• Türkmenistan Devlet Başkanını teklifi ile, Yüksek Mahkeme Başkanını, Başsavcıyı, İçişleri Bakanını, Adalet Bakanını göreve atamak ve görevden almak hakkındaki konuları görüşür;
• Devlet ödülleri oluşturur, Türkmenistan Devlet Başkanını devlet madalyası ile ödüllendirir, ona askeri rütbe ve unvanlar verir;
• Devlet hakimiyet ve yürütme organlarının kabul ettiği hukuki düzenlemelerin, Anayasaya uygun olup olmadığını belirler;
• Uluslararası antlaşmaları onaylar ve duyurur;
• Türkmenistan Devlet sınırının, idari ve ülkesel bölümlerinin değişmesi hakkındaki sorunları çözer;
• Barış ve güvenlikle ilgili sorunları görüşür;
• Anayasa ve kanunlarla Meclisin yetkisine dahil edilen diğer konuları çözer.

Madde 64

Meclis, kendisine sunulup sonradan onaylamak koşuluyla, Türkmenistan Devlet Başkanına, belirli konular hakkında kanun çıkarma yetkisi verebilir.

Meclis, aşağıdaki konular hakkında kanun çıkarma yetkisini kimseye devredemez:

• Anayasayı değiştirmek;
• Cezai ve idari mevzuat;
• Yargılama.

 Madde 65

Yasama teşebbüsünde bulunma hakkı Türkmenistan Devlet Başkanına, Meclis üyelerine, Bakanlar Kuruluna ve Yüksek Mahkemeye aittir.

Madde 66

Meclisin Milletvekillerinin, Bakanlar Kuruluna, bakanlara, devletin diğer organlarının yöneticilerine resmi soru ile soruşturma, sözlü ve yazılı soru sorma yetkisi vardır.

Madde 67

Devlet, Meclisin her bir milletvekilinin yetkilerini düzgün ve etkin olarak yerine getirmesi için gerekli koşulları sağlar, hak ve özgürlüklerinin, yaşamının, onur ve şerefinin ve şahsi dokunulmazlığının korunmasını güvence altına alır.

Madde 68

Milletvekili sadece Meclis tarafından milletvekilliği yetkilerinden yoksun bırakılabilir.

Bu konudaki karar, Meclis üye tam sayısının en az üçte iki çoğunluğu ile kabul edilir.

Bir milletvekili, Meclisin rızası olmaksızın, cezai soruşturmaya tabi tutulamaz, tutuklanamaz veya başka bir şekilde özgürlüğünden yoksun bırakılamaz.

Madde 69

Meclisin bir milletvekili, görevi sürecince, aynı zamanda, Bakanlar Kurulu üyeliği, Hakimlik (vilayetlerin, şehirlerin ve etrapların yöneticiliği), arçınlık, hâkimlik, savcılık görevlerini yerine getiremez.

Madde 70

Meclis Başkanı gizli oyla seçilir. Meclise karşı sorumludur ve Meclis üye tam sayısının en az üçte ikisinin çoğunluğunun kararı ile görevinden alınabilir.

Meclis Başkan yardımcısı açık oyla seçilir. Başkanın görevlendirmesi ile onun çeşitli işlevlerini yerine getirir. Başkanın yokluğunda veya görevini yerine getirmesinin mümkün olmadığı zamanlarda onun yerini alır.

Madde 71

Meclisin, onun komite ve komisyonlarının, milletvekillerinin çalışma düzeni ile görev ve yetkileri kanun ile belirlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TÜRKMENİSTAN BAKANLAR KURULU

Madde 72

Bakanlar Kurulu (Hükümet), yürütme ve idare organıdır. Türkmenistan Devlet Başkanı, Türkmenistan Bakanlar Kurulunun başkanıdır.

Madde 73

Bakanlar Kurulu, Devlet Başkanı yardımcıları ve bakanlardan oluşur. Türkmenistan Devlet Başkanı, Bakanlar Kurulu toplantılarına, yerel yönetim merkezi organlarının başkanlarını davet edebilir.

Bakanlar Kurulu, Türkmenistan Devlet Başkanı tarafından, onun göreve başladığı günden itibaren bir ay içinde kurulur ve yeni seçilen Devlet Başkanına yetkilerini iade eder.

Madde 74

Bakanlar Kurulu’nun toplantıları, Türkmenistan Devlet Başkanı ya da onun görevlendirmesi ile Bakanlar Kurulunun başkan yardımcılarından birisi tarafından yapılır.

Bakanlar Kurulu, yetkileri dahilinde bağlayıcı kararlar alır ve emirler çıkartır.

Madde 75

Bakanlar Kurulu:

• Türkmenistan Kanunlarını, Türkmenistan Devlet Başkanı ve Türkmenistan Meclisinin işlemlerinin uygulanmasını sağlar;
• Vatandaşların hak ve özgürlüklerini temin etme ve koruma, mülkiyeti ve kamu düzenini, milli güvenliği koruma hakkında önlemler alır;
• Devletin iç ve dış siyasetinin esasları hakkındaki teklifleri, ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınma programlarını hazırlar ve onları Meclisin onayına sunar;
• Ekonomik ve sosyal kalkınmanın Devlet tarafından hayata geçirilmesini sağlar; Devlet işletmelerinin, idarelerinin ve kurumlarının yönetimini düzenler; doğal kaynakların verimli bir şekilde kullanılmasını ve korunmasını sağlar.
• Para ve kredi sisteminin güçlenmesi için önlemler alır;
• Gerektiğinde Bakanlar Kuruluna bağlı olarak komiteler, baş idareler ve diğer müdürlükleri kurar.
• Dış ekonomik ilişkileri yürütür, yabancı devletlerle kültürel ve diğer ilişkilerin geliştirilmesini sağlar;
• Hükümet idarelerini, Devlet işletmelerini ve kurumların faaliyetlerini yönlendirir; bakanlıkların ve müdürlüklerin ve yerel yönetim organlarının kararlarını iptal edebilir;
• Türkmenistan Anayasasında, kanunlarda ve diğer normatif düzenlemelerde kendi yetkisine dahil diğer yükümlülükleri yerine getirir.

 Madde 76

Bakanlar Kurulunun yetkileri, çalışma şekli, diğer devlet organları ile ilişkileri kanunla belirlenir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

YEREL HÂKİMİYET İDARELERİ

Madde 77

Yerel hakimiyet idareleri, kendi yetki alanları içinde hareket eden, temsilciler ve yerel yönetim organlarından oluşur.

Madde 78

Türkmenistan kanunlarında belirtilen şekilde, illerde, il statüsündeki şehirlerde, ilçede (etrap), ilçe statüsündeki şehirlerde, üyeleri, idari-mülki birimlerin halkı tarafından, dört yıllık bir süre için seçilen temsili organlar – Halk Meclisleri (Halk Maslahatları) – kurulur.

Madde 79

Halk Meclisleri, kendi yetki alanına giren, ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmeyle ilgili sorunların çözümüne katılırlar.

Halk Meclislerinin, onların üyelerinin görev ve yetkileri, faaliyetlerinin yürütülmesi ve diğer yerel ve idari organlar ile ilişkileri kanunla belirlenir.

Madde 80

Yerel hakimiyet: İllerde il Hakimleri, şehirlerde şehir Hakimleri, ilçelerde ilçe (etrap) Hakimleri, tarafından kullanılır.

Madde 81

Hakimler, Türkmenistan Devlet Başkanının yereldeki temsilcisidirler, Türkmenistan Devlet Başkanı tarafından göreve atanır, görevden alınır ve ona karşı sorumludurlar.

Madde 82

Hakimler, yerel idare organlarını yönetir,

Türkmenistan Anayasanın, kanunlarının, Türkmenistan Devlet Başkanının ve Türkmenistan Bakanlar Kurulu düzenlemelerinin ve Türkmenistan Meclisi kararlarının uygulanmasını sağlar. Hakimler, görev alanlarına giren bölgelerde, yetkileri dahilinde, bağlayıcı gücü olan kararlar alabilirler.

Madde 83

Hakimlerin görev ve yetkileri, çalışma düzeni ve diğer devlet hakimiyet ve idari organlar ile ilişkileri kanunla belirlenir.

4.KISIM

YEREL YÖNETİMLER

Madde 84

Yerel yönetim sistemi, Yerel Meclisler (Geneşler) ve temsili yerel yönetim organlarından oluşur.

Yerel meclisler (Geneşler), ilçedeki şehirlerde, küçük şehirlerde (şeherçeler), obalarda (geneşlikler) halk hakimiyetinin temsili organlarıdır. Yerel meclisler, doğrudan vatandaşlar tarafından üç yıllığına seçilirler.

Madde 85

Yerel meclisler, kendi faaliyetlerinde bağımsızdırlar. Hakimiyet ve yönetim organlarının karşılıklı ilişkileri, Türkmenistan kanunlarına uygun olarak yerine getirilir.

Madde 86

Yerel meclisler:

• Kendi bölgelerinin ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasının temel ilkelerini belirler;
• Yerel bütçe ve uygulaması hakkındaki raporu oluşturur ve onaylar;
• Yerel vergiler ve bunların toplanma şeklini belirler;
• Doğal kaynakların verimli bir şekilde kullanılması ve çevrenin korunması için önlemler alır;
• Kanun tarafından kendi yetilerine dahil edilen diğer konuları çözer.

Yerel meclisler, yetkileri dahilinde, kendi bölgelerinde bağlayıcı gücü olan kararlar alırlar.

Madde 87

Yerel meclislerin, kendi üyeleri arasından, Yerel meclise (Geneşe) başkanlık eden ve Yerel meclise karşı sorumlu olan arçın seçilir.

Arçınlar, Yerel meclislerin kararlarını, devlet hakimiyet ve yönetim organları düzenlemelerinin uygulanmasını sağlarlar, yerel öneme haiz diğer konuları karara bağlarlar.

Madde 88

Yerel meclislerin, diğer yerel yönetim organlarının faaliyet şekli kanunla belirlenir

5.KISIM

SEÇİM SİSTEMİ, REFERANDUM

Madde 89

Türkmenistan Devlet Başkanı, Meclis milletvekilleri, Halk Meclisi (Halk Maslahatı) ve Yerel Meclis (Geneş) üyelerinin seçimi, genel ve eşit seçimledir. 18 yaşına ulaşmış her Türkmen vatandaşı seçme hakkına sahiptir; her seçmenin bir oyu vardır.

Mahkeme tarafından ehliyetsizliğine karar verilen vatandaşlar, ceza evlerinde cezasını çeken kişiler, seçimlere katılamazlar. Bunların dışındaki hallerde vatandaşların seçim haklarının sınırlandırılması kabul edilemez ve kanunla cezalandırılır.

Madde 90

Seçim gününe kadar 26 yaşına ulaşan ve son on yılını devamlı Türkmenistan’da yaşayan Türkmen vatandaşları Meclis milletvekilliğine seçilebilir. Türkmenistan Meclis Milletvekilliğine, Halk Meclisleri ve Yerel Meclis üyeliğine adaylık koşulları, Türkmenistan kanunları ile belirlenir.

Madde 91

Seçimler doğrudan seçimlerdir ve seçilenler, vatandaşlar tarafından doğrudan doğruya seçilirler.

Madde 92

Seçimlerde oy vermek gizlidir ve oy verme sırasında, oy verenlerin tercihlerinin kontrol edilmesine izin verilmez.

Madde 93

Türkmenistan kanunlarında belirtilen koşullarda, aday gösterme hakkı, siyasi partilere, toplumsal birliklere ve vatandaş gruplarına aittir.

Madde 94

Devlet ve toplum hayatı ile ilgili önemli konuları çözmek için, genel ve yerel referandumlar yapılabilir.

Referandumla kabul edilen kararların iptal edilebilmesi ve değiştirilmesi yine referandumla mümkündür.

Madde 95

Türkmenistan Meclisinin milletvekillerinin en az üçte ikisi veya seçme hakkı olan vatandaşların en az 250 bininin teklifiyle, genel referandum yapılmasına karar verme hakkı, Türkmenistan Meclisine aittir.

Madde 96

Kendi teşebbüsleriyle veya ilgili bölgede yaşayan seçmenlerin en az dörtte birinin teklifiyle, yerel referandum yapılmasına karar verme hakkı, Yerel Meclise (Geneşe) aittir.

Madde 97

Referandumlar genel, eşit, doğrudan ve gizli oy verme esaslarına göre yapılır.

Referandumlara seçim hakkına sahip olan Türkmenistan vatandaşları katılır.

Madde 98

Seçimlerin, genel ve yerel referandumların yapılmasının usulü kanunla belirlenir.

Seçimler ve referandumlar, olağanüstü hal zamanında yapılamaz.

6.KISIM

YARGI HAKİMİYETİ

Madde 99

Türkmenistan’da yargı hakimiyeti sadece mahkemelere aittir.

Yargı hakimiyeti, vatandaşların hak ve özgürlüklerini, kanun yoluyla gözetilen Devlet ve toplum çıkarlarını korumayı amaçlar.

Madde 100

Yargı hâkimiyeti, Türkmenistan Yüksek Mahkemesi ve kanunlarda gösterilen diğer mahkemeler tarafından yerine getirilir.

Olağanüstü mahkemelerin ve mahkeme yetkisine sahip diğer kuruluşların oluşturulmasına izin verilmez.

Madde 101

Hâkimler bağımsızdır, sadece kanuna tabidir ve vicdani kanaatine göre hareket ederler. Hiç kimse hâkimlere karışamaz, hâkimlere müdahale edilmesi kanunla belirlenen yaptırımlara tabidir. Hâkimlerin dokunulmazlığı kanunla güvence altına alınır.

Madde 102

Hâkimler Türkmenistan Devlet Başkanı tarafından atanır. Hâkimlerin atanması ve görevden alınmasının usulü, görev süreleri kanunla belirlenir.

Görev süresi tamamlamadan önce hâkim, sadece kanunda gösterilen esaslara göre görevinden alınabilir.

Madde 103

Hâkimler öğretmenlik ve bilimsel araştırmalar dışında, ödeme yapılan herhangi bir görev alamazlar.

Madde 104

Mahkemelerde davalara hâkimler heyeti bakar, kanunda belirtilen durumlarda ise tek hâkim bakar.

Madde 105

Mahkemelerde duruşmalar açık olarak yapılır. Davanın kapalı duruşma şeklinde yapılmasına sadece kanunla öngörülmüş hallerde, yargılamanın bütün kurallarına uyulması şartıyla izin verilir.

Madde 106

Yargılama usulü, devlet dilinde yürütülür. Davaya katılan ve yargılama dilini bilmeyen kişilerin, tercüman yardımı ile dava ile ilgili bilgi edinme, mahkeme faaliyetlerine katılma ve Mahkemede ana dillerinde konuşma hakkı vardır.

Madde 107

Adil yargılama, tarafların eşitliği ve çekişmesi esaslarına göre yapılır.

Tarafların, Türkmenistan mahkemeleri tarafından verilen kararlara, hükümlere ve diğer kararlara karşı şikayet etme hakkı vardır.

Madde 108

Profesyonel hukuki yardım alma hakkı, yargılamanın her aşamasında kabul edilir.

Vatandaşlara ve kurumlara hukuki yardım, avukatlar, diğer kişiler ve kurumlar verir.

Madde 109

Mahkemelerin yetkileri, kuruluşu ve çalışma şekli kanunla belirlenir.

7. KISIM

SAVCILIK

Madde 110

Türkmenistan kanunlarının, Türkmenistan Devlet Başkanının, Türkmenistan Bakanlar Kurulunun düzenlemelerinin, Türkmenistan Meclisinin kararlarının zamanında ve uyum içinde yerine getirilmesini denetleme görevi, Türkmenistan Başsavcısına ve ona tabi savcılara aittir.

Savcı, mahkemelerde davaların görülmesine, kanunda belirtilen esas ve usulde katılır.

Madde 111

Savcılık, araştırma-soruşturma faaliyetinin yasallığını, ceza davalarının soruşturulmasını gerçekleştirir.

Madde 112

Savcılık makamının tek ve merkezileşmiş sistemine, Türkmenistan Baş Savcısı başkanlık eder.

Savcıların göreve atanma ve görevden alınma usulü ve görev süreleri kanunla belirlenir.

Madde 113

Türkmenistan Başsavcısı ve ona bağlı savcılar, yetkilerini kullanırken sadece kanuna dayanırlar.

Madde 114

Savcılık makamının yetkileri, oluşumu ve faaliyetleri, kanunla belirlenir.

8. KISIM

NİHAİ HÜKÜMLER

Madde 115

Türkmenistan kanunları ve devlet organlarının diğer düzenlemeleri Anayasal temelde ve ona uygun olarak çıkarılır.

Anayasa ve kanun hükümlerinin birbirleriyle çelişmesi durumunda, Anayasa hükümleri geçerlidir.

Madde 116

Anayasanın, devlet şeklinin başkanlık cumhuriyeti olduğu yönündeki hükümleri değiştirilemez.

Madde 117

Anayasa değişikliği hakkındaki kanun, Türkmenistan Meclisi milletvekillerinin üye tam sayısının en az üçte ikisinin ya da genel referanduma katılan vatandaşların yarısından fazlasının olumlu oy vermesi durumunda, kabul edilmiş sayılır