Hukuk Ansiklopedisi
Tütün İnhisarı Kanunu, 9 Haziran 1930 tarihinde mecliste kabul edilmiş ve 28 Haziran’da resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde tütün mamullerine ilişkin olarak çıkarılmış ilk kapsamlı yasal düzenlemedir. Kanun ile tütün ürünlerinin imalatı ve ticareti devletin tekeline alınırken diğer yandan toplum sağlığı ile ilgili önlemler alınmıştır.
Düzenleme öncesinde, istiklal savaşı tedbirleri kapsamında 1920 yılında Men-i Müskirat Kanunu kabul edilmiş ve alkollü içki kullanımı kısıtlanmış, 1921 yılında ise yabancı şirket ve Duyun-ı Umumiye’nin yetki ve gelirleri sınırlandırılmıştır. 1923 yılında Reji Şirketinin bütün malvarlığı, hak ve vecibeleri devlete intikal ettirilmiştir. 1925 yılında tütün ve tütünle ilgili hizmetlerin devlet tarafından yürütülmesi kararı alınmış, 1926 yılında tütün ve tütün mamulleri ile alkollü içkiler inhisar altına alınmış, 1927 yılında 1071 Sayılı Yasa ile alkollü içkilerde devlet tekeli oluşturulmuştur. 1928 yılında Duyunu Umumiye hukuken son bulmuştur.
Kanundan sonra; Tütün, Alkollü İçkiler, Tuz barut ve patlayıcı maddelerle ilgili “İnhisar” hizmetlerini yürütme görevi 1932 yılında kurulan İnhisarlar Umum Müdürlüğü’ne verilmiştir. 1932 yılında, Tütün-Tuz ve Alkollü İçki İnhisar İdareleri, İnhisarlar Umum Müdürlüğü’nde birleştirilmiş, 1938’de 3437 Sayılı Tütün ve Tütün İnhisarı Kanunu kabul edilmiş, 1942’e ise 4250 Sayılı “İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu” çıkarılmıştır. 1946 yılında daha evvel İnhisar adıyla anılan kurum TEKEL Genel Müdürlüğü olarak faaliyetine devam etmiştir. 1984 yılında TEKEL ilk kez yabancı sigara ithalatına başlamış, 1986’da özel sektöre “TEKEL” ile ortaklık şartıyla sigara üretim izni verilmiş, 1991’de sigara üretimi, ithalatı ve satışı serbest bırakılmıştır.
Tütün İnhisarı Kanunu
Kanun Adı : 1701
Kabul tarihi : 9. 6. 1930
Birinci kısım
Umumî hükümler
Madde 1
1 – Türkiye Cumhuriyeti dahilinde halkın istihlâki için tütün ve tömbekiyi satın almak, işlemek, kıymak, sigara, sigar, enfiye, ağız ve pipo tütünü yapmak;
2 – Bu tütün ve tömbeki ve sigara ve sigar ve enfiye ve ağız ve pipo tütününü alâmeti farikalı ve bandrollu ve etiketli kutulara ve paketlere koymak;
3 – Ecnebi memleketlerden yaprak sigarası (püro) ve kıyılmış tütün, yapılmış sigara ( sigaret) , enfiye, ağız ve pipo tütünlerini ve tömbeki ve sigara kâğıdı getirtmek;
4 – Yukarıdaki üç fıkrada sayılı maddeleri memleket dahilinde satmak;
Devletin inhisarı altındadır.
Madde 2
İnhisar İdaresi birinci maddede sayılı tütün, sigara, enfiye ve sair mevaddı işlenmiş olsun olmasın ecnebi memleketlere de satabilir. Hususî sigara fabrikaları tesisile imal edilecek sigaraların harice satılmasına müsaade itasına ve lâzım gelen şeraitin tayinine Maliye Vekili mezundur.
Madde 3
Tütün kullananlar şahsî ihtiyaçları için İnhisar İdaresinin sattığı tütünden ve sigara kâğıdından el ile sigara yapabilirler. Fakat velevki şahsî ihtiyaç için tütün kıyılması yasaktır.
Madde 4
Ecnebi memleketlerden gelen yolcular en çok elli adet sigara yahut yüz gram tömbekiyi veya yirmi tane püro sigarasını veya elli gram pipo veya ağız tütününü veya bu miktar enfiyeyi, hiç bir resim vermeğe mecbur olmaksızın, beraberlerinde bulundurup memlekete ithal edebilirler.
Fakat yolcuların yanındaki sigara ve emsali eğer bu miktardan fazla ise bu fazlalık yolcu tarafından beyan edilmek şartile bunun en çok bir kiloya kadar olan miktarı gümrük resminden maada kiloda on lira inhisar resmi mukabilinde sahibi tarafından memlekete ithal olunabilir.
Böyle bir fazlalık bulunduğu beyan edilmezse veya sorulduğu halde mevcudiyeti inkâr edilir veya gizlenirse kaçak ahkâmı tatbik olunur.
Madde 5
Ecnebi memleketlerine çıkarmak için yaprak tütün ticareti yapmak serbesttir. Yalnız böyle ecnebi memlekete çıkarmak maksadile elde edilecek tütünlerin satın alışını, memleket içinde bir yerden diğer yere nakledilişini, mağaza ve depolara konuşunu, gemilere yüklenilişini ve nihayet ecnebi memleketlere çıkarılışını, İnhisar İdaresi kontrolü altında bulundurmak hakkını haizdir.
Madde 6
Kontrol cüzdanı bulunan çiftçi ile İnhisar İdaresinde kayitli tütün tüccarından başka hiç bir kimse elinde
yaprak tütün bulunduramaz. Kez a hiç bir kimse dördüncü madde hükmü müstesna olmak üzere birinci maddede sayılan ve fakat inhisar İdaresinin bandrolünü ve alâmeti farikasını taşımayan şeyleri elinde bulunduramaz.
İnhisar İdaresinin bandrolünü ve alâmeti farikasını taşımayan birinci maddede sayılı şeyler bir yerden diğer bir yere nakil ve imrar dahi edilemez. Birinci fıkrada da muharrer yaprak tütünler kanunla müstesna tutulan yerlerden başka bir yere mutlaka (nakliye) denilen ruhsat tezkeresile naklolunabilir.
Madde 7
Bu kanunun hükümleri nikotinli olup tütün gibi kullanılabilecek olan bütün otlarla yerli tömbekisi hakkında da tatbik olunur.
Madde 8
Memlekete beyaz kopya kâğıdı ve defterleri getirmek ve bunların ticaretini yapmak yasaktır. İnhisar İdaresinden başka, memlekete sigara kâğıdı kap ve sigara kâğıdı kutusu \e etiketi getirmek ve bunları yapmak ve basmak dahi yasaktır.
Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi Ve Kontrolü Hakkında Kanun
İkinci kısım
Tütün ziraati
1 — Tütün ziraati yasak olan yerler
Madde 9
Bu kanuna merbut [1] numaralı cetvelde isimleri sayılan vilâyetlerde kısmen veya kamilen tütün ziraati yasaktır. Fakat icabında yasak olan yerlerin bazılarında Maliye Vekâletile İktisat Vekâletinin müştereken tertip edecekleri listeye göre Heyeti Vekile kararile tütün ziraatine müsaade olunabilir. Yasak olan yerlerde İktisat Vekâleti ve İnhisar İdaresi berayi tecrübe tütün ektirebilirler.
Madde 10
Bu kanunun neşrinden üç sene nihayetinde tütünün hangi yerlerde ekilip ekilmiyeceğinin kat’î olarak tesbiti için gerek İnhisar İdaresinin ve gerekse İktisat Vekâletinin şimdiden tecrübe yapmaları mecburidir.
2 — Fidelikler
Madde 11
Tütün fidesi yetiştirenler ektikleri fidelerin miktar ve mahalli hakkında tâbi oldukları ihtiyar meclislerine ve onlar da İnhisar İdaresine malûmat vermeğe mecburdurlar. Yunan sarısı denilen tohumların ekilmesi ve bunlardan fide yetiştirilmesi yasaktır.
3 — Tütün ziraatinin nasıl ve kimler tarafından yapılacağı
Madde 12
Tütün ziraati yapan kimse, İnhisar İdaresinin ihtiyar meclislerinde bulunduracağı beyannameyi doldurmakla mükelleftir. Bu beyannameler fidelerin tarlalara dikildiğinden nihayet on beş gün zarfında ihtiyar meclisleri tarafından tasdik edilir ve İnhisar İdaresine teslim olunur. Aynı köy içinde bir kaç tarlada tütün eken kimsenin bir beyanname vermesi kâfidir. Beyanname kanunen şahsî ehliyeti haiz olanlar tarafından verilir.
Madde 13
Her çiftçi için hazırlanan kontrol cüzdanları beyannamelerin tevdiinden nihayet on beş gün zarfında İnhisar İdaresince ihtiyar meclislerine verilir.
Madde 14
Aşağıda yazılı olan yerlerde tütün ekilmez:
1 – Mesken harimleri;
2 – Muhtelif mahallerde olduğu halde mecmuu yarım dönüme baliğ olmayan yerler.
Madde 15
1 – Hükümet memurları, hâkimler ve Tütün İnhisar İdaresi memurları tütün ekmekten büsbütün memnudur.
2 – Tütün ziraati yapanlardan, mahsullerini kaçağa sarfettiklerinden dolayı iki defa mahkûm olanlar, iki sene müddetle tütün zerinden memnudur.
Memnuiyet hilâfına tütün dikerlerse diktikleri tütün sökülür. Sahibi sökmezse ihtiyar olunacak masraf tütünü dikenlere ait olmak üzere İnhisar İdaresi söktürür.
Madde 16
Tütün ziraati kontrol cüzdanı başka bir kimseye devrolunabilir. Fakat bunun sahibi ve devir alan, müşterek bir arzuhal ile İnhisar İdaresinden ruhsat almak mecburiyetindedir.
Madde 17
Tütün dikilen tarlalarda tütünler arasında başka hiç bir şey ekilemez.
Madde 18
Çiftçi-mahsulünü toplar toplamaz, tarlada kalacak köklerin tohumluk için lâzım olan miktarından maadasını yedi gün zarfında, ve tohumluk için bıraktıklarını, tohumu alır almaz, sökmeğe mecburdur.
Aksi takdirde bu iş, masarifi çiftçiye ait olmak üzere İnhisar İdaresi tarafından usulü dairesinde icra ettirilir.
Tütün yağı istihsali için tütün tohumlarından istifade edilecek bazı mevakide köklerin imhası için bir mehil vermeğe Maliye Vekili mezundur.
Filizlerin toplanması yasaktır.
Üçüncü kısım
Mahsulün tahmini muamelesi
1- Tahmine memur olanlar ve itiraz heyeti
Madde 19
Tütün mahsulü, tarlada İnhisar İdaresinin her sene ilân edeceği müddet içinde, o mahsulün bulunduğu mahal köy kanununun cari olduğu yerlerden ise, ihtiyar meclisleri tarafından tahmin edilir ve tahmin edilen miktar çiftçinin kontrol cüzdanına yazılır. Bu muamele şehir ve kasabalarda, belediye meclisi tarafından müntahap üç kişilik vukuf erbabından mürekkep, mahallî ziraatının vüs’atine göre müteaddit, heyetler tarafından yapılır. Tahrir neticesinde ihtiyar meclisi ve erbabı vukuf heyetleri tarafından tutulacak defterler İnhisar İdaresine tevdi olunur.
Madde 20
İnhisar İdaresi yazılan miktarın hakikata mutabık olup olmadığını tetkik eder. Hakikate mutabık değilse
itiraz ederek keyfiyetin tetkiki için itiraz heyetinin teşkilini, mahallin en büyük mülkiye memurundan ister İtiraz heyetinin teşekkülünü istemek çiftçinin de hakkıdır.
Madde 21
İtiraz heyeti aşağıda yazılı zatlerden terekküp eder:
1 – İnhisar idaresinden bir memur;
2 – Ziraat memuru, bulunmadığı yerde ziraat veya ticaret odalarından ve bunların da olmadığı yerlerde belediyelerden müntahap ve tütün işlerinden anlayan bir zat;
3 – Köy ihtiyar meclisi tarafından seçilen ve tütün ziraatı ile meşgul bulunan veya bulunmuş olan bir çiftçi.
Bu heyetin vereceği kararlar kat’idir.
İtiraz heyetine verilecek yevmiyeler İnhisar İdaresi tarafından tesviye olunur ve bilâhare haksız çıkan tarafa tazmin ettirilir. İtiraz çiftçi tarafından vaki olursa ve neticede de çiftçi haksız çıkarsa heyetin masrafını o çiftçinin tazmin eylemesi mecburidir.
2 — Yaprakların toplanması ve denklenmesi
Madde 22 — Çiftçi topladığı tütünlerini çardak yaptığı yere veya köyündeki kurutma yerine serbestçe nakleder. İtiraz vukubulmuş ve itiraz heyeti de gelmişse, miktarı tayin için, gerek tarlada ve gerekse sergi ve askıda bulunan mahsulün hepsini bu heyete göstermeğe mecburdur.
Madde 23
Uzun bir zaman için uzaklaşacak ve ziraat beyannamesile üzerine aldığı işi başaramıyacak olan çiftçi,
İnhisar İdaresine müracaatla, mes’ul vekil göstermek mecburiyetindedir.
Madde 24
Kurutulmuş tütünlerin ayni köy veya kasabadaki yerlere nakli serbesttir.
Madde 25
Çiftçi yetiştirdiği mahsulü denk yaparken kırıntı, son ve çürük olanlarını ayrı denk yapmağa mecburdur.
Madde 26
Tarladaki mahsulünün tamamen veya kısmen I telef ve zayi olduğunu gören çiftçi keyfiyeti beş gün içinde ve tahriren İnhisar İdaresine haber verir. Yapılacak tahkikat neticesinde telef ve ziyan tahakkuk ederse tanzim olunacak zabıt varakası üzerine kontrol cüzdanındaki zimmeti tashih olunur ve bozulan ve kullanmağa salih olmayan tütünler usulü dairesinde imha edilir. Çiftçi noksanın sirkat olunduğunu iddia
ederse bu iddiası zabıtaca icra edilecek tahkikat ile sabit olduğu takdirde sirkat olunan miktar zimmetinden, cüzdandaki miktardan tenzil olunur. Seylâp ve dolu gibi afetler vukuunda İnhisar İdaresi çiftçinin müracaatlarına hacet kalmaksızın doğrudan doğruya keyfiyeti tahkik ederek hasarın miktarını cüzdanlardan tenzil eder.
3 — Yaprakların tartılması
Madde 27
Tütün mahsulü askıda, istifte veya denk halinde çiftçinin kurutma mahallinde veya ev veyahut İnhisar
İdaresi depolarında ihtiyar meclisleri tarafında tartılıp kontrol cüzdanına miktarı yazılır, inhisar İdaresi kontrol memurunun yazılan bu miktarı, isterse, kontrole hakkı vardır. Bu kontrol | esnasında evvelce yapılan tahmine nazaran noksanlık görülürse o noksanlıktan dolayı çiftçi mes’ul tutulur, ancak bu noksanın kaçakçılıktan ileri gelmediği İnhisar İdaresince anlaşıldığı takdirde yüzde beşe kadar olan miktarını nazarı dikkate alıp almamakta İnhisar İdaresi muhtardır. Fazlalıktan dolayı çiftçi mes’ul
tutulmaz.
Dördüncü kısım
1— Tütünlerin ambara nakli
Madde 28
Satılmış veya ambarlama müddeti gelmiş olan tütünler naklolunacak bir hale gelince İnhisar dairesi tarafından verilecek nakliye tezkerelerile ambaılara naklolunur. Tütünlerin ambarlara nakli için işbu kanuna merbut 2 numaralı cetvel mucibince her mıntaka hakkında müddetler tayin olunmuştur. Çiftçi bu müddetler içinde bütün mahsulünü İnhisar İdaresinin göstereceği ambarlara nakil ve teslim etmek mecburiyetindedir. İnhisar İdaresi de ambarlarını tütünlerin eyice muhafazasını temin edecek surette tesis etmeğe mecbur ve ambarların fena bir halde bulundurulmasından doğacak tütün ziyanından dolayı mes’uldür. Şu kadar k i gerek yangın ve gerek sair mücbir sebeplerden doğan ziyanlardan ve ambara teslim sırasında tütünlerin zaten fena bir halde bulunmasından ileri gelen zarardan dolayı idare hiç bir mes’uliyet kabul etmez.
Madde 29
En çok on saatlik mesafede İdarenin bir ambarı bulunmadığı ve çiftçi dahi kendi köyünde veya civar bir köyde mahfuz ambar gösterebildiği takdirde anahtarlarından biri İdarede kalmak şartile mahsulün müstesna olarak bu ambara konmasına müsaade olunabilir. Bundan başka çiftçi malını İnhisar İdaresinin malûmat ve muvafakati altında doğrudan doğruya tüccar ambarlarının parmaklıkla ayrılacak mahalline koyabilir.
Tütünlerin ambara kimler tarafından teslim olunabileceği ve İdareye ne suretle beyanname verileceği ve mukabilinde ne gibi vesika alınacağı ve bunların numuneleri ve tütünlerin tüccar ambarına ne gibi şerait altında indirilebileceği ayrı bir tarifname ile gösterilecektir.
2 — Tütünlerin tartılıp muayenesi
Madde 30
Tütün denkleri ambara gelir gelmez evvel emirde çiftçinin kontrol cüzdanınında zimmet gösterilmiş olan
tütün miktarını tetkik etmek lâzımdır. Bundan sonra denkler tartılır ve zimmetin tamamen teslim edilip edilmediği kontrol edilir. Bu hesaplar bittikten sonra tütünler üzerinde devir muamelesi tamamlanır.
Madde 31
Çiftçinin kontrol cüzdanında zimmet kaydolunan tütünler tamamen veya kısmen ambara getirilmezse askıdaki vezin miktarından yüzde beş fire indirildikten sonra hesap neticesinde meydana çıkan zimmet noksanı kaçağa sarfolunmuş sayılır.
Madde 32
Ambar a getirilen tütünlerin miktarı kilo itibarile tamam olmakla beraber denklere yabancı maddeler ve
süprüntü ve filizler sokulduğu anlaşılır ise bu bapta bir zabıt varakası yapılır ve çiftçinin zimmeti konan miktar nisbetinde ipka olunur. Çiftçi bu zabıt varakasına, bu varakanın kendisine veya köyünün muhtarına tebliği tarihinden itibaren bir hafta zarfında itiraz edebilir. İtirazlar 21 inci maddede zikredilen itiraz komisyonu tarafından tetkik olunur ve yukarıda zikrolunan yabancı maddeler ve süprüntü ve filizler tütün denklerinden çıkartılarak İnhisar İdaresinin iddiası varit görüldüğü takdirde
usulü dairesinde imha olunur.
Madde 33
Tütün çiftçileri tütünlerini İnhisar İdaresi ambarlarında iki sene için depo edebilirler. Denklerin ambara
girdiği tarihten itibaren ilk altı ay için ambar kirası alınmaz.
Bu müddet geçtikten sonra her yedi gün veya haftanın bir kısmı için denk başına altmış para ambar ücreti alınır.
Çiftçi her altı ayın nihayetinde bu ücreti ödemek mecburiyetindedir. İnhisar İdaresinin ambarları müsait olduğu ve çiftçilerin tütün denklerinden yer arttığı takdirde mallarını bu ambarlara koyacak olan veya çiftçiden satın alıp üzerine transfer muamelesi icra edilen tüccar tütünlerinin ambara koydukları veya devir muamelesi yapıldığı tarihten itibaren denk halinde olanlardan yedi gün ve küsuru için yüz para ambar ücreti alınır.
Madde 34
İki sene müddet İdare ambarlarında kalan tütünleri İnhisar İdaresi resen ve usulü dairesinde açık arttırma ile satabilir.
Şu kadar ki daha evvel tütün sahibine, tütünleri kendi tarafından satması için, on beş gün mühletli bir ihbarname gönderilir. Tütün sahibinin ikametgâhı meçhul ise o yerdeki noter vasıtasile ilânat yapılır. Arttırma bedelinden İdarenin ihtiyar ettiği bütün masraflar, İdarece tütün sahibine verilmiş avanslar ve ambar kiralan ve varsa karar ve hüküm altına alınmış para cezaları indirildikten sonra fazla kalırsa çiftçiye veya onun kanunî mümessiline verilir.
Madde 35
Müzayedede talibi çıkmayan tütünün daha bir sene ambarda kalmasını sahibi tahriren isteyebilirse de ambar kirası borçlarını ve üçüncü seneye ait ücreti peşin vermesi lâzımdır.
Böyle bir mühlet istenmediği veya üçüncü sene nihayetinde de tütünün asla müşterisi çıkmadığı takdirde usulü dairesinde imhası lâzım gelir.
Madde 36
Gerek resmî arttırmayı yapan memurun ve gerek tütünleri imha eden heyetin zabıt varakaları İnhisar İdareleri için tütün sahiplerine karşı kat’î ibra senedi makamına
kaim olup vaktile verilmiş olan ambar ilmühaberi hükümden
sakıt olur.
Arttırma bedeli İdare matlubunun istifasına kifayet etmediği takdirde tütünü ambara terkeden kimseden talep hakkı mahfuzdur.
Beşinci kısım
Tütün alım ve satımı
Madde 37
Çiftçi mahsulünü aşağıda yazılı muameleleri ikmal elemek. şartile, tüccar namına devrini ve terhinini isteyebilir:
1 – Bu devir muamelesi mutlaka satan ve alan tarafından verilecek alım ve satım beyannameleri üzerine icra olunur.
2 – Devir muamelesi yapılmazdan evvel tütünü satan, İnhisar İdaresine borçlu olduğu avans akçesini, ambar kiralarını infaz edilecek para cezalarını ve bu kanunun tatbikından dolayı İnhisar İdaresinin tütün sahibi hesabına sarfettiği mebaliği tediye eder. Eğer devir muamelesi tütünlerin ambara
nakli esnasında isteniliyorsa tütünler ancak kanunî muamelelerin ifası için lâzım olan müddet zarfında ambarda alıkonur.
3 – Bir veya daha ziyade tütün sahipleri tütünlerini rehnetmek üzere istikraz ettiklerinde ikraz mukavelesi İnhisar İdaresine ibraz olunur ye terhin keyfiyeti deftere ve tütün sahibinin elindeki cüzdana kaydolunur. İnhisar İdaresi bu hususta yedi adil hükmündedir. İleride tütünün noksan çıkması gibi ahvalde mes’uliyet tütün sahibine aittir. İstikraz için yapılan transferlerde dahi bu hüküm caridir.
İnhisar İdaresine ait olup ikinci fıkrada yazılan alacaklar mürtehine karşı rüçhan hakkını haizdir.
Altıncı kısım
1 — Tüccar depoları
Tütün tüccarlarının tâbi oldukları muameleler
Madde 38
Bundan evvelki maddede yazılı şartlar altında çiftçi satım beyannamesi verince, tüccar da İdareye tütünlerin satın alındığını gösteren bir alım beyannamesi verir ve devir muamelesi bunun üzerine icra olunur. Tüccar satın aldığı tütünü mutlaka ecnebi memleketlere göndermek için alır veya bu maksatla başka bir tüccara satar. Bu tütünlerin memleket içinde harcanması yasaktır. Ne isim ve şekilde olursa olsun bu suretle harcanan tütün kaçağa gitmiş sayılır. Bundan başka tüccar kendisine zimmet kaydedilen tütünden aşağıdaki maddede yazılı fire indirildikten sonra eksik çıkan miktarın her kilo veya küsuru için üç lira hafif para cezası ödemeğe
mecburdur.
Madde 39
Tüccar satın aldığı tütünü mesarifi kendisine ait olarak sahibi veya kiracısı bulunduğu depolara kor ve bu depolar İnhisar İdaresinin kontrolü altında bnlundurulur. Depoların İnhisar İdaresince kabul edilebilecek vaziyette olması lâzımdır.-Tüccarın işini teshil etmek üzere İnhisar İdaresi
tarafından tayin edilecek memurun maaşı İnhisar İdaresine aittir.
İnhisar İdaresinin memurları her vakit depolara girip tütünleri teftiş edebilirler. Depo ruhsatnamelerinin şekli, depoların evsafı, depoların nasıl ve ne zaman açılıp kapanacağı, kontrolün ne şekilde cari olacağı nizamname ile tesbit olunur.
Madde 40
Tüccar kendi deposunda lüzum göreceği tütün işletme işlerini yapmakta tamamen serbesttir.
Buna mukabil muhafazaya ve kontrola müteallik işlerde İnhisar İdaresinin tebligatına ve talimatnamesine muvafık surette hareket etmeğe mecburdur. Tüccar her deposu için, giren çıkan tütünleri kayda mahsus ayrı bir defter tatar ve depo mevcudunun kolaylıkla tahkik ve muayene edilebilmesi için bu deftere kayitlerini günü gününe geçirir. Tüccarlar her sene nihayetinden üç ay evvel ambarlarında mevcut tütünlerin miktarı hakkında bir beyanname vermeğe mecburdurlar. İnhisar İdaresince lüzum görüldüğü takdirde bu beyannameler üzerine yapılacak vezinde noksan görülürse 38 inci madde mucibince muamele yapılır.
Madde 41
İnhisar İdaresi 33 üncü maddede yazılı şerait altında tüccarın çiftçiden satın aldığı tütünlerin kendi ambarlarında bırakılmasına müsaade edebilir
2 — Tütün ve işletme fireleri
Madde 42
Ambar işletme fireleri işbu kanuna merbut 3 numaralı cetvelde gösterilmiştir. Fireler mıntakasma göre cetveldeki miktar üzerinden indirilir.
Karadan bir yerden diğer bir yere tren veya deve ile gönderilen tütünlerden yüzde bir ve hayvan ve araba ve kamyon ile gönderilenlerden yüzde bir buçuk yol firesi indirilir. İşlenmiş ve fermantasyon geçirmiş tütünlerin firesi yüzde elli eksik hesap olunur.
Denizden ecnebi memleketlerine gönderilecek veya bu memleketlerden ‘ iade edilecek tütünlerde en çok yüzde üç ve dahilde bir sahilden diğer sahile gönderilen tütünlerde yüzde bir fire kabul olunur.
Bu maddedeki fireler çiftçiye ait tütünler hakkında da tatbik olunur.
Madde 43
Tüccar tütünlerinin işletilmesinden hasıl olan süprüntü ve kırıntılar tartılır ve masarifi kendisine ait olmak üzere usulü dairesinde imha edilerek zimmetinden indirilir.
3 — Tüccar tütünlerinin nakli
Madde 44
Tüccar depolarında tüccara zimmet yazılan tütünler, ecnebi memlekete çıkarıldığı 47 inci madde mucibince ispat edilinceye kadar, tamamen o tüccarın mes’uliyeti altındadır Şayet tüccar malını başka bir ihracat tüccarına satmış ve alıcı üzerine devir muamelesi de yapılmış ise bu mes’uliyet alıcı
tüccar üzerine intikal eder.
Aynı şehir ve kasaba dahilinde tacire ait bir depodan diğerine nakilde nakliye tezkeresi almağa ihtiyaç yoksa da tacirin İnhisar İdaresine haber vermesi ve İnhisar İdaresinin memuru olmaksızın nakletmemesi mecburidir.
Bir şehir ve kasabadan diğer bir şehir ve kasabaya veya ecnebi memlekete nakledilmek için, İnhisar İdaresinden, mutlaka nakliye tezkeresi almak lâzımdır.
Madde 45
Nakliye tezkeresi almak için tüccar veya çiftçi İnhisar İdaresine müracaat eder.
Madde 46
Bir şehir ve kasabadan diğer şehir ve kasabaya naklolunan tütünlerin gönderildiği yerlerdeki depoya teslim olunduğunu İnhisar İdaresinin salâhiyettar mamuru nakliye tezkeresi üzerinde tasdik eder ve bu tezkere en çok kırk beş gün içinde geri getirilir. Tezkere bu müddet içinde getirilmez ve İnhisar İdaresinin yapacağı tahkikat üzerine tütünlerin vusul bulduğu sabit olmazsa depodan çıkan tütünler kaçağa gitmiş sayılır.
Madde 47
Denizden ecnebi memleketlere gönderilecek tütünler İnhisar İdaresi ile gümrük memurlarının nezareti altında gemilere yükletilir. Tüccar tütünlerin gemiye yükletildiğini gösteren ve İnhisar ve gümrük memurları ile geminin kaptan veya acentesi taraflarından tasdik edilen vesikayı tütünlerin yükletilmesi
tarihinden itibaren en çok on beş gün içinde İnhisar İdaresine getirip teslim etmeğe mecburdur. Bu vesikayı teslim etmesi üzerine vesikada yazılı miktar zimmetten tenzil olunur. Karadan ecnebi memleketlere gönderilecek tütünlerin hududu geçtiğini hudut gümrük memuruna tasdik ettirmek lâzımdır. Bundan başka tütünlerin gönderildiği yere vasıl olduğunu ispat için Türkiye konsolosu ve olmayan yerlerde mahallî ticaret odası tarafından tasdik edilmiş bir şehadetnamenin tütünlerin huduttan geçtiği tarihten itibaren en çok doksan bir gün içinde İnhisar İdaresine teslim olunması lâzımdır. Bu müddetler geçtiği halde vesika ve şehadetnameler İnhisar İdaresine getirilmezse depodan çıkarılan tütünler kaçağa gitmiş sayılır.
Madde 48 — Bir şehir ve kasabadan diğerine naklolunan ve depolara konan tütün denkleri ilk çıktığı depoda tartılıp kiloları ve nere mahsulü olduğu her dengin üzerine ve nakliye tezkeresine yazılmış bulunduğu takdirde, bunların geldiği yerde ikinci defa tartılması, ya idarece bir şüphe veya tütün denklerinin tartısı hakkında idareden resmen bir sual vukuuna veya sahibinin talebine bağlıdır. Böyle bir sebep yok ise mahallinin gösterdiği miktar tüccara aynen zimmet kaydolunur.
Madde 49
Tüccar tarafından çiftçiden satın alınıpta dahili memlekette bir yerden diğer mahalle veyahut ta memaliki ecnebiyeye gönderilecek tütün numuneleri için mahallî İnhisar İdarelerinden bir nakliye tezkeresi almak kâfidir. Gönderilecek tütün numunelerinin miktarı asgarî bir ve azamî beş kilodan fazla olamaz. Numuneler postahanelere muntazam paket halinde tevdi edilir. Nakliye tezkeresi ve paketlerin üzerinde İnhisar idaresinin resmi mühürü olduğu postahanelerde görüldüğünde başka bir muameleye lüzum kalmaksızın mahalline irsali mecburidir.
Yedinci kısım
Tütün ve inhisara tâbi diğer maddelerin dükkâncıları ve satıcıları
Madde 50
Kanunun birinci maddesile inhisar altında olup idarenin işlediği tütün ve sair maddelerin perakende satışı İdarenin tesis ettiği veya açılmasına ruhsat verdiği dükkânlarda yapılır ve icabında seyyar satıcılara da perakende satış hakkı verilir.
Hiç bir kimse inhisara tâbi şeyleri idarenin göstereceği tarife fiatından fazlasına satamaz.
Madde 51
Dükkâncılara ve seyyar satıcılara aşağıda miktarı tayin olunan harç mukabilinde satış tezkeresi verilir:
Birinci sınıf: senevi 20, altı aylığı 10 liradır.
İkinci sınıf: Senevî 15, altı aylığı 7,5 liradır.
Üçüncü sınıf: Senevî 10, altı aylığı 5 liradır.
Dürdüncü sınıf: Senevî 5, altı aylığı 2,5 liradır.
Beşinci sınıf: Senevî 2, altı aylığı 1 liradır.
Sini taksimatı mevki ve satış miktarı nazarı itibare alınarak icra olunur.
Madde 52
Bu kanun mucibince inhisara tâbi mevadın dükkâncıları ve satıcıları İnhisar İdaresinin teftiş ve murakabesi altındadır.
Madde 53
Dükkâncılar ve satıcılar İnhisar İdaresinin işlettiği »inhisar maddelerini mıntakaları dahilinde idarenin göstereceği depolardan tedarik etmeğe mecburdurlar. Bu maddeler üzerinde ve kendi aralarında alım ve satım yapamazlar, değiştiremezler ve birbirlerinden ödünç almak ve vermek yolunda tasarrufta bulunamazlar.
Madde 54
Dükkâncılardan ve satıcılardan, mücerret birinci maddede sayılı inhisar eşyalarını sattıklarından dolayı
kazanç vergisi alınmaz. Fakat bu eşya ile beraber inhisara tâbi olmayan başka şeyler de satıyorlarsa ancak bunlardan dolayı kazanç vergisine tâbi olurlar.
Sekizinci kısım
Cezaya müteallik hükümler
Madde 55
Memnu mıntakalarda ekilen tütünler sökülür ve her dönüm veya küsurundan da iki buçuk lira hafif para cezası alınır.
Madde 56
12 inci madde mucibince beyanname vermeyen çiftçilerle verilen beyannameleri inhisar İdaresine teslim
etmeyen ihtiyar meclislerinden beş liradan on liraya kadar hafif para cezası alınır.
Madde 57
14 üncü maddenin hilâfında hareket edenlerin ektikleri beher dönüm veya küsurundan iki buçuk lira hafif para cezası alınır ve mevcut tütünleri verilecek olan kontrol cüzdanına zimmet kaydolunur.
Madde 58
17 irc i madde hilâfına tütünlerin arasına başka ı ebatlar ekenler ve muayyen müddet içinde tarladaki tütün köklerini sökmeyenler ve tütün yapraklarını 22 , inci maddede gösterilen yerlerden başka bir yerde kurutan ve işliyen çiftçilerden beş liradan elli liraya kadar hafif para cezası alınır.
Madde 59
İnhisar kontrol memuruna veyahut itiraz heyetlerine, kontrol cüzdanı mevcut olduğu halde, sergide ve askıdaki tütünlerini göstermek istemeyenlerden, tutulacak zabıt varakası üzerine, beş liradan elli liraya kadar hafif para cezası alınır.
Madde 60
İşbu Kanunun 6 ıncı maddesi hükmüne muhalif olarak elinde tütün bulunduranlardan her bir kilo veya kilo küsuratından beş lira hafif para cezası alınır ve tütünler zaptolunur.
Keza kanunun her hangi maddesinde kaçak hükmünde tutulacağı veya kaçağa harcanmış addolunacağı yolunda tavsif olunan fiiller hakkında da ayni suretle muamele olunur.
Madde 61
28 inci madde mucibince muayyen müddetler içinde mahsulünü ambara nakil ve teslim etmeyenlerden ve kontrol cüzdanında yazılı mahsulün miktarile ambara nakil ve teslim edilen miktar arasında eksiği meydana çıkanlardan her bir kilo veya küsuru için iki buçuk lira hafif para cezası alınır eksik çıkan tütünler meydana çıkarsa zeptedilir. Şu kadar ki çiftçi muayyen müddetin hululünden en aşağı üç gün evvel İnhisar İdaresine müracaatla tütünleri ambara vaktinde teslim edemeyeceğini köy ihtiyar meclisinin ilmühaberile tasdik edilmiş maddî bir sebebe binaen ihbar ederse vuku bulacak gecikmeden dolayı para cezası alınmaz.
Bir de çiftçi muayyen müddetin sonundan itibaren on beş gün içinde eksik tütünleri getirir \e ambara teslim ederse her bir kilo veya küsuru için 10 kuruş hafif para cezası alınır. Kanunî takibat her halde bu on beş günün geçmesinden sonra başlar.
Madde 62
Muayyen müddet içinde \e nakliye tezkeresi olmadan inhisar ambarları hudut ve istikameti dahilinde tütün nakledenlerden, naklolunan tütünler kontrol cüzdanında yazılı miktara mutabık olduğu takdirde, bir liradan on liraya kadar hafif para cezası alınır.
Madde 63
Ellerinde tütünden başka tütün inhisarına tâbi diğer kaçak maddeler bulunduranlarla nakledenler hakkında 558 numaralı kanunun 14 üncü ve 907 numaralı kanunun 5 inci maddesile muayyen olan para cezaları tatbik olunur. Şu kadar ki 558 numaralı kanunun 14 üncü maddesi mucibince alınacak
para cezası bir kuruşa indirilmiştir.
Madde 64
Bu kanunun hükümlerine muhalif olarak naklolunan tütünler zabıt ve nakledenlerden her kilo veya küsuru için beş lira hafif para cezası alınır.
Madde 65
Tütün kıymağa veyahut yaprak sigarası, sigara, enfiye ve ağızt tütünü yapmağa elverişli bıçak, havan ve sair bütün alât ve edevata bilerek zilyet olanlardan ve bunları ne suretle olursa olsun yapan ve satan ve kullanan ve nakledenlerden, beher alet için, on beş liradan elli liraya kadar hafif para cezası alınır ve alât ve edevat zaptolunur.
Madde 66
İnhisara tâbi olan bütün mevadı satış tezkeresi olmaksızın satanlardan veyahut onlarla koltukçuluk edenlerden, ruhsat tezkeresi harcının dört katı alınır. Bununla beraber bu ceza kendilerinin ruhsat verilmiş dükkâncı veya satıcı addedilmelerine bir sebep teşkil edemez.
Madde 67 — Kaçakçılığın men ve takibi hakkında 1510 numaralı kanunun 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30. 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, ve 42 inci maddeleri ahkâmı bu kanunda yazılı tütün ve diğer inhisara tâbi mevat hakkında da caridir.
Madde 68
40 ıncı madde mucibince beyanname vermeyen veya defter tutmayan ve defterine günü gününe kayıt düşürmeyenlerden 5 liradan 15 liraya kadar hafif para cezası alınır.
Bu kanunda ayrıca cezası tayin edilmeyen ve kanunda yazılı bulunan memnuiyet ve mecburiyetlere riayet etmryenler den bir liradan yirmi liraya kadar hafif para cezası alınır.
Madde 69
Bu kanun mucibince zapta ve para cezalarına mahallin en büyük mal memuru veya tevkil edeceği zatin riyasetinde İnhisar İdaresi müdür veya memuru ile ticaret odasınca, olmayan yerlerde belediye meclisince intihap edilecek bir zattan terekküp eden heyetçe karar verilir. Bu heyetin vereceği karar, aleyhinde zabıt ve para cezası karan verilen kimseye veya kanunî ikamatgâhına tebliğ olunur.
Bu heyetlerin verdikleri kararı kabul etmeyenler kararın tebliği tarihinden itibaren 15 gün içinde sulh mahkemesine müracaatla karar aleyhine itiraz edebilirler.
Madde 70
Müddeti zarfında itiraz olunmayan heyetin kararı İnhisar İdaresi tarafından infaz olunur. Para cezasını
vermeyenlerin, hapis hükmü müstesna olmak üzere, tahsili emval kanunu mucibince mallarına müracaat edilir.
Cezayı ödemekten aczi tahakkuk edenler hakkında tayin edilmiş olan para cezasının her üç lira \e küsuru için bir gün hapsedilmek üzere İnhisar İdarelerinin verecekleri müzekkereler Cumhuriyet Müddei Umumiliklerince infaz olunur.
Hapis müddeti doksan bir günü geçemez.
Bu suretle hapsedilenler mahpus iken cezayı öderlerse, mahpus kaldıkları müddetin bir günü için üç lira tenzil edilerek mütebaki hapisten sarfınazar olunur.
Madde 71
İtiraz üzerine sulh mahkemelerinden yirmi liraya kadar ( yirmi lira dahil) para cezaları hakkında verilecek kararlar kat’idir.
Madde 72
Sulh mahkemelerine itiraz edilen kararlar için İnhisar İdaresinin talebile hâkim muterizin malları hakkında hukuk usulü muhakemeleri kanununa tevfikan ihtiyatî tedbirler ittihazına karar verebilir.
Madde 73
Bu kanun mucibince hapsi müstelzim suçlar hakkında İnhisar İdaresi tarafından Cumhuriyet Müddd Umumuiiğine verilecek müzekkereler ceza muhakemeleri usulü kanununun ( 164 ) üncü maddesinde yazılı istida mahiyetindedir. Bu hususlarda mezkûr kanunun bu maddesi ile müteakip maddeleri
tatbik olunur.
Bu maddeye göre takibat yapılacak işlerde ve verilecek karar üzerine son tahkikat ve duruşma asliye mahkemelerinde yapılır.
Madde 74
Cümuriyet Müddei Umumiliklerince takibat ypılmak lâzım gelen işler müteallik olsa dahi bu kanuna göre zaptı lâzım gelen tütün ve sair inhisara tâbi maddeler hakkında takibatın neticesine kadar İnhisar İdaresince hıfzedilmek şartile 73 üncü maddede yazılı heyetler zapta karar verir.
Madde 75
Bu kanunda yazılı para cezaları İnhisar
İdaresine aittir.
Madde 76
Mahkemeler tarafından hükmedilecek para cezalan ceza ilâmlarının tenfizi hakkındaki usule ve 70 inci
madde hükmüne göre Cumhuriyet Müddei Umumiliklerince infaz ve tahsil olunan paralar İnhisar İdaresine tediye olunur.
Madde 77
Bu kanunun 57, 58, 59 ve 61 inci maddelerinde muharrer para cezalan hakkında İnhisar İdaresi Maliye Vekilinin muvafakatile hükümden evvel veya kespi kat’iyet etmiş olsun, olmasun hükümden sonra sulh edebileceği gibi bu cezaların takip ve tahsilinden feragat de edebilir.
Dokuzuncu fasıl
Müteferrik hükümler
Madde 78
Bu kanunda yazılı kâğıtlardan hangilerinin ne nisbette damga resmine tâbi olacağı ve hangilerinin pul
resminden muaf tutulacağı merbut 4 numaralı cetvelde gösterilmiştir
Madde 79
Bu kanunun sureti tatbiki için bir nizamname tanzim edilir.
Madde 80
İnhisar İdaresi memurları hakkında, diğer devlet memurları gibi, memuriyet vazifesinden münbais \eya
memuriyet vazifelerini ifa sırasında hadis olan suçlardan dolayı Devlet memurları hakkındaki ceza hükümleri tatbik olunur.
Bunlara karşı vazife ifası sırasında veya ifa ettikleri vazifeden dolayı yapılan suçlar Devlet memurlarına karşı yapılmış sayılır.
Madde 81
Aşağıda yazılı olan kanun ve nizamnamelerin hükümleri mülgadır:
2 nisan 1330 tarihli inhisarı duhan kanunu ile nizamnamesi, 558 numaralı kanunun 6 ve 14 üncü maddelerinden gayri ahkâmı ve 734 numaralı kanun, 907 numara ve 7 haziran 1926 tarihli kanunun 5, 8, 9, 10 ve 11 inci maddelerinden gayri hükümleri, 1114 numara ve 21 haziran 1927 tarihli kanun ile 1332
numara ve 28 mayıs 1928 tarihli kanun.
Madde 82
Türkiye’de istihsal edilen yaprak tütünler muamele vergisinden maada hazine \e belediye ve idarei hususiyelere ait bilcümle tekâlif ve rüsumdan ve kezalik bu kanun ile inhisar altında bulunan mevat gümrük resminden maada hazine ve belediye ve idarei hususiyelere ait bilcümle tekâlif ve rüsumdan muaftır.
Şu kadar ki, belediyelerle hususî idarelerin vücuda getirmiş oldukları iskele ve rıhtımların mevcudiyetlerini idame için masraf mukabili olmak üzere şimdiye kadar alına gelmekte olan ücretler -miktarları ve nisbetleri tezayüt etmemek ve kiloda bir kuruştan fazla olarak alınmakta olanlar da bir kuruşa indirilmek şartile – hini ihraçta kemakân tüccardan alınır.
Madde 83
Bu Kanun neşri tarihinden iki ay sonra muteberdir.
Madde 84
Bu Kanunun hükümlerini icraya Adlîye, Millî Müdafaa, Dahiliye, Maliye ve İktisat Vekilleri memurdur.
Muvakkat madde
İnhisarı duhan kanunu muvakkatinin 44 üncü maddesile 45 inci maddesi ve zeyli mucibince cezayı müstelzim olan fiiller ve bunların infaz edilmemiş olan hapis müsadere ve para cezaları hüküm altına alınmış olsa bile affolunmuştur.
