Ukrayna Yargı Etiği Kuralları

Ukrayna Yargı Etiği Kuralları(CODE OF JUDICIAL ETHICS), Ukrayna Hakimler Kurulu(Congress of Judges of Ukraine) tarafından güncellenerek 22 Şubat 2013 tarihinde Kiev’de ilan edilmiştir.

Yargı etiği kodlarının hazırlanmasında BM Sözleşmeleri ve Avrupa Birliği sözleşmeleri  ile uluslararası yargı etiği belgeleri belirleyici belirleyici olmuştur. Belgenin hazırlanmasında Ukrayna’nın her yerinden  220 yargıç katkıda bulunmuştur. Güncellenen etik belge, iletişim, hakimin veya aile üyelerinin ekonomik ilişkileri, medyayla etkileşim ve mahkeme dışındaki davranışlar gibi konuları daha kapsamlı bir şekilde ele almıştır.

Ukrayna’da yapılacak yargı reformları için 9 Kasım 2021 tarihinde kurulan bir Etik Konseyi bulunmaktadır. Etik Konseyine; kusursuz bir mesleki itibara, güçlü mesleki ve ahlaki niteliklere sahip, en az on beş yıllık hukuki kariyere sahip avukat, savcı, hakim ve akademisyenler seçilebilmektedir. Kurul üyeleri tek bir defa seçilebilmekte ve altı yıl görev yapmaktadır. Kurulun kararlarına web sitesinde erişilebilmektedir. 

 

YARGI ETİĞİ KODU / UKRAYNA HÂKİMLER KURULU

Sayın Meslektaşlarım,

Devletimizde adım adım uygulanmakta olan yargı reformu, anayasal hukukun üstünlüğü prensibini etkin bir şekilde garanti altına alacak ve toplum tarafından güvenilecek ve saygı gösterilecek bağımsız, açık, adil ve etkili bir mahkeme inşa edecek şekilde tasarlanmaktadır.

Yargı ve Hâkimlerin Statüsüne ilişkin 7 Temmuz 2010 tarihli 2453 sayılı Ukrayna Kanunu mahkemelerin genel yargı yetkisi sistemini, hâkimlerin statüsünü, yargı heyetlerini oluşturmak ve yargı öz yönetimini gerçekleştirmek için gerekli olan prosedürü belirlemek için kavramsal olarak yeni bir yaklaşım tesis etmektedir ve etkin bir yargı inşa etmek için uluslararası bakımdan en iyi yöntemleri uygulamaktadır.

Bu Kanunun 56. maddesi, Ukrayna Yargıçlar Kongresini Yargı Etiği Kurallarında yargı etiği meselelerini ele almakla görevlendirir. Yasa ve Ukraynalı Hâkimler Kurulu X. Olağanüstü Kongresinin yeni bir Yargı Etiği Kodu hazırlanmasına ilişkin emri uyarınca Ukraynalı Hâkimler Kurulu ilk olarak modern Ukrayna toplumunun ahlâkî değerlerinden ve yargı etiğinin kamunun detaylı incelemesi altında olduğu anlayışından yola çıkmıştır.

Bir mahkemenin otoritesi büyük ölçüde hâkimlerin otoritesine, niteliklerine ve kendilerinin hem görev başında hem de görev dışındaki davranışlarına bağlıdır.

Meslekî yargı etiği uluslararası standartları ve Avrupa, Amerika ve Asya’dan meslektaşlarımızın olumlu deneyimleri dikkate alınmıştır.

Yargı Etiği Kodu XI. Ukrayna Hâkimler Kongresi tarafından onaylandıktan sonra Ukrayna yargı topluluğunun ahlâkî olgunluk, sosyal sorumluluk ve Avrupa’ya entegrasyonunu hızlandırmak için hazır olma konularındaki sınavı geçtiği söylenebilir.

Sizleri bir mihenk taşı teşkil eden bu olay vesilesiyle içtenlikle tebrik ediyor ve sizlere meslekî başarı, karşılıklı anlayış, karşılıklı saygı ve güven diliyorum.

En iyi dileklerimle,

VV. ONOPENKO
Ukrayna Hâkimler Kurulu Başkanı

 

Ukrayna Yargı Etiği Kuralları

ÖNSÖZ

Hukukun üstünlüğü prensibi temelinde herkesin yargı korunması hakkını garanti altına almak ve Ukrayna devleti adına yalnızca Anayasa, Ukrayna kanunları ve bağlayıcı doğasına Ukrayna Parlamentosunun razı geldiği Ukrayna’nın uluslararası sözleşmeleri temelinde adaleti gerçekleştirmek her bir hâkimin ahlâkî bakımdan yüksek standartlara sahip olmasını gerektirmektedir.

Görevlerinin öneminin farkında olan Ukraynalı hâkimler, yargıya olan güveni güçlendirmek ve bu güveni devam ettirmek için yüksek davranış standartları sergilerler ve bunları desteklerler, bu yüzden hem adaleti sağlarken hem de görev dışında etik kurallara uyuma ilişkin önemli kısıtlamalara gönüllü olarak uyum sağlarlar.

Ukrayna Anayasası ve Hâkimlerin Statüsüne ve Yargıya ilişkin Ukrayna Kanunu tarafından yönetilen Ukrayna Kongresi, hâkimin statüsüne ilişkin etik standartlar tesis etmeyi amaçlayan Yargı Etiği Kodunu onaylar. Bu Etik Kodu şu belgeleri dikkate almaktadır:

• İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşmenin herkesin adil yargılanma hakkı olduğunu ifade eden 6. maddesi,
• Medenî ve Siyasî Haklar Uluslararası Sözleşmesi,
• 29 Kasım ve 13 Aralık 1985 tarihlerinde BM Genel Kurulu Kararlarıyla onaylanan Yargının Bağımsızlığına ilişkin BM Temel Prensipleri,
• 15 Aralık 1989 tarihli BM Genel Kurulu Kararı tarafından onaylanan Yargı Bağımsızlığına ilişkin Temel Prensiplerin Etkin Uygulanması Usulleri,
• 27 Temmuz 2006 tarihli BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi Kararı tarafından onaylanan Bangalore Yargı Etiği İlkeleri,
• Hâkimlerin Statüsüne ilişkin Avrupa Şartı,
• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Hâkimlerin Bağımsızlığı, Etkinliği ve Rolü Hakkında Üye Devletlere Yönelik 2010 tarihli 12 sayılı Tavsiye Kararı.

BÖLÜM I
GENEL HÜKÜMLER
MADDE 1

Hâkim, mahkemenin dürüstlüğüne, bağımsızlığına, tarafsızlığına ve adilliğine olan kamu güvenini güçlendirmek için hukuka, hukukun üstünlüğü prensibine, yargı yeminine ve yüksek davranış standartlarına sıkı bir bağlılık örneği sergiler.

MADDE 2

Hâkim adaletin idaresine ilişkin aktivitelerine herhangi bir uygunsuz etkide bulunulmasından kaçınır ve kararlarını alırken meslektaşlarından bağımsız hareket eder. Bireysel çıkarlarını ya da başkalarının çıkarlarını gerçekleştirmek için kendi yargısal statüsünü kullanmaz ve başkalarının da bunu yapmasına müsaade etmez.

MADDE 3

Hâkim makul, yasalara uyan ve iyi bilgili bir kişi karşısında kusursuz görünmek için elinden gelen her türlü çabayı gösterir.

MADDE 4

Bu Kod tarafından ortaya konulan etik davranış kurallarının ihlali, yargısal disiplin sorumluluğu için gerekçeler oluşturmak ve uygunsuz davranışın ciddiyetini belirlemek için kullanılamaz.

BÖLÜM II
ADALETİN İDARESİNDE YARGI DAVRANIŞI
MADDE 5

Adaletin idaresinde yargı bağımsızlığı, hukukun üstünlüğü prensibinin uygulanması için bir önkoşul teşkil eder ve adil yargılanmanın ayrılmaz bir parçasıdır.

MADDE 6

Hâkim herhangi bir dış etkiyi, uyarıcıyı, tehdidi, müdahaleyi ve kamu eleştirisini dikkate almaksızın resmî görevlerini bağımsız bir şekilde, delilleri kendisinin değerlendirmesi sonucu elde ettiği olguların idaresinde ve adil yargılanmanın garantisi olan hukukun üstünlüğü ve kendi hukuk anlayışı temelinde gerçekleştirir.

MADDE 7

Hâkim kendisine verilen görevleri titizlikle ve tarafsız bir biçimde gerçekleştirir ve kendi bilgisini ve uygulamaya yönelik yeteneklerini geliştirmek için harekete geçer.

MADDE 8

Hâkim sınırlar dâhilinde ve usul kanununun tesis ettiği usule uygun olarak adaleti  gerçekleştirir ve usule dâhil olanlara ve diğer kişilere düşünceli, nezaketli, kendini kontrol ederek ve saygılı bir biçimde yaklaşır.

MADDE 9

Hâkim adaleti gerçekleştirirken ırk, cinsiyet, milliyet, siyasi görüş, sosyal ve ekonomik statü, engellilik durumu temelinde herhangi bir kişiye karşı saygısızlık etmekten kaçınır ve başkalarının da bu şekilde saygısızlık yapmasına müsaade etmemelidir.

MADDE 10

Hâkim görevlerini tarafsız bir şekilde herhangi bir önyargı barındırmaksızın gerçekleştirir ve adaletin idaresinde hâkimlerin, bilirkişilerin, jüri üyelerinin eşit statüsüne ilişkin şüphe uyandırabilecek davranış, eylem ya da ifadelerden kaçınır.

MADDE 11

Hâkim mahkeme işlemleri hakkında bilgi edinme hakkına saygı gösterir ve mahkeme işlemlerinin açıklığı prensibinin ihlaline müsaade etmemelidir. Kanunla belirlenmiş usul çerçevesinde hâkim, vatandaşların haklarını ve özgürlüklerini ihlâl etmeden, bu kişilerin itibarını ve onuru ile adaletin otoritesini zedelemeksizin medyaya bilgi edinme olanağı sunabilir.

MADDE 12

Hâkim kamuya açık açıklamalarda bulunmaz, devam etmekte olan davalara ilişkin medyaya açıklama yapmaz ve yürürlüğe giren kararlara ilişkin şüphe oluşmasına sebep olmaz. Davayı gördüğü için edindiği bilgileri ifşa etmez.

MADDE 13

Mahkemede idari bir görev gerçekleştiren hâkim, hâkimlerin eşit statüsüne ilişkin olarak şüphe uyandırabilecek davranışlardan, eylemlerden ya da ifadelerden ve mahkeme operasyonlarının organizasyonuna ilişkin konuları hâkimlerin kolektif olarak ele almasından
kaçınır.

MADDE 14

Hâkim diğer tarafların yokluğunda taraflardan biri veya temsilcisiyle tek taraflı iletişime girmekten kaçınır.

MADDE 15

Davaların tarafsız olarak görülmesi hâkimin başlıca görevidir. Hâkimin, taraflardan birine karşı önyargılı olması durumunda ve kendisinin davanın sonucuna etki edebilecek delil ya da olgu hakkında kişisel bilgisinin olması durumunda usul hukukunun öngördüğü davalarda çekilme hakkı bulunmaktadır.

Hâkim davadan çekilme hakkını suiistimal etmez. Davada objektif bir hüküm vermesi imkânsız ise hâkim davadan çekilir.

BÖLÜM III
HÂKİMİN GÖREV DIŞI DAVRANIŞLARI
MADDE 16

Hâkim herhangi bir siyasi partiye ve meslekî birliğe üye olmaz, herhangi bir siyasi aktiviteye katılmaz, temsil görevi gerçekleştirmez, akademik sebepler, öğretme ve sanat amacıyla olmadığı sürece herhangi bir ücretli görevde bulunmaz ya da ücretli bir iş yapmaz. Hâkim tüm diğer aktiviteleri arasında yargısal görevlerine öncelik verir.

MADDE 17

Hâkimin, kendi statüsüne ve mahkemenin otoritesine zarar vermediği ve adaletin idaresini etkilemediği sürece sivil toplum aktivitelerine ve kamuya açık etkinliklere katılma hakkı vardır, fakat bağımsızlığını ve tarafsızlığını etkileyecek her türlü uygunsuz iletişimden
kaçınmak zorundadır.

MADDE 18

Hâkim kendi malî çıkarlarının farkındadır ve aile üyelerinin mali çıkarlarından haberdar olmak için de makul adımları atar.

MADDE 19

Hâkim aile, sosyal ve diğer ilişkileri ile yasama ve yürütme erklerinden gelen müdahalelerin karar vermedeki davranışını etkilememesi gerektiğini göz önünde bulundurur.

MADDE 20

Hâkimin sosyal medya hesabına sahip olması, internet forumlarını ve diğer çevrimiçi iletişim şekillerini kullanması kabul edilebilir bir durumdur, fakat hâkim, yalnızca hâkimin ve yargının otoritesine zarar vermeyen bilgilere ilişkin yorum yapabilir ya da bunlar konusunda
paylaşımda bulunabilir.