Hukuk Ansiklopedisi
Ulpianus, 170 yılında Roma İmparatorluğu sınırları içinde yer alan Suriye’de doğmuş, hukuk eğitimini muhtemelen öncelikle Beyrut’ta, daha sonra Roma’da almıştır. Klasik dönemin en önemli Romalı hukukçularından biri olarak kabul edilmektedir.
Ulpianus III. asrın başlarında imparator Septimius Severus döneminde emperyal idareye girmiş ve İmparator Caracalla’nın yakın çevresinde yer alarak kamusal görevler üstlenmiş, yüksek yargıç olarak görevlendirilmiştir. Constitutio Antoniniana’nın hazırlanmasında etkili olduğu düşünülmektedir. İmparator Caracalla döneminde düzenlenen bu yasal değişikliklerle köklü reformlar yapılmış, imparatorluğun her özgür insanına, kendi sitesinin verdiği haklar saklı kalarak roma vatandaşlığı hakkı tanınmıştır.
Eserleri ve Hukuk Anlayışı
Ulpianus, hukuka yenilik getirmekten ziyade kendisinden önce yazılmış eserleri derlemesi, yorumlaması ve kendisinden önceki hukukçuların eserlerine eklemeler ve şerhler yapması ile bilinmektedir. Roma Hukukuna ve günümüz modern hukukuna büyük etkisi olan hukuki eserlerinin kapsamı büyüktür. En önemli eserleri Libri Ad Edictum ve Libri Ad Masarium Sabinum’dir. Öğrencilere yönelik bir el kitabı olarak nitelenen “Institutiones”, Praetor Beyannamesi Şerhi, mahkemelerin örgütlenmesi ve olağan dışı usul hakkındaki kitapları ile “Kurallar” derlemesi bu eserlerden sadece bazılarıdır. Yaşadığı dönemde dağınık halde bulunan hukuki metinleri en iyi bilen ilk beş hukukçudan biri olarak tanımlanmaktadır.
Ulpianus, Aristoteles’ten esinlenen hukuk ve adalet tanımları ile yürürlükteki hukuk kurallarını tutarlı biçimde açıklayıp yorumlaması ile meşhurdur. Ona göre hukuk, adaletin hayata geçirilmesidir. Adalet ona göre, herkese kendisine ait olanı vermeye yönelik sürekli ve ebedi bir iradeye dayanmaktadır.
Doğu Roma imparatoru Iustinianus döneminde (527-565) hazırlanan Corpus Iuris Civilis’in en önemli kısımlarından biri olan Digesta’da zikredilen fragmanların yüzde kırkından fazlası Ulpianus’un eserlerinden alınmıştır.
İmparatorluğun en üst idarî görevine tekabül eden praefectus praetorio görevini yürüttüğü sırada 228 yılında çıkan bir askerî ayaklanma sırasında öldürülmüştür.
