Hukuk Ansiklopedisi Herkes İçin Adalet
DÜŞÜNCEYE ÖZGÜRLÜK Ülkemizin temel sorunlarının başında, kişi hak ve özgürlüklerinin bir yandan hukuk kurallarıyla (mevzuatla), bir yandan da yasaların amacını da aşan uygulamalarla, çoğulcu demokrasi ilkeleri ile bağdaşmayacak şekilde kısıtlanmış olması gelmektedir. Bu durum, hem yoğun insan hakları ihlallerine ve sorunlarına yol açmakta, hem de Türkiye demokrasisinin önündeki en büyük engeli oluşturmaktadır. İnsan Hakları Derneği olarak, kurulduğumuz 1986 yılından bu yana, Türkiye’deki insan hakları ihlallerine karşı mücadele verirken; kişi hak ve özgürlüklerinin geliştirilmesi, demokratikleşmenin önündeki engellerin kaldırılması için de büyük çabalar gösterilmiştir. Bu süreçte, devlet içerisindeki çeteleşmeyi, yaşanan hukuksuzlukları gözden kaçırmaya, bu yöndeki saptama ve eleştirileri kamuoyunda etkisiz hale getirmeye …
Eylül, 2025
- 17 Eylül
Aydınlar Dilekçesi: Türkiye’de Demokratik Düzene İlişkin Gözlem ve İstemler
Aydınlar Dilekçesi, “Türkiye’de Demokratik Düzene İlişkin Gözlem ve İstemler” başlığı altında 15 Mayıs 1984 salı günü Cumhurbaşkanlığı ve T.B.M.M. Başkanlığı’na verilmiştir. Kamuoyunda “Aydınlar Dilekçesi” olarak adlandırılan yaklaşık 1383 imzalı metin, çok sayıda aydının katıldığı çeşitli toplantılarda belirtilen görüşlerin bir yazmanlar kurulunca kaleme alınmasıyla oluşturulmuştur. Dilekçenin verildiği gün Sıkıyönetim Komutanlığı metne yayın yasağı getirmiştir. 18 Mayıs 1984’de bir yabancı gazetecinin sorusu üzerine Başbakan Turgut Özal dilekçeden çeşitli bölümler okumuştur. Başbakan’ın basın toplantısının bu bölümüne de yayın yasağı getirilmiş ancak aynı gün bu yayın yasağı ikinci bir emirle kaldırılmıştır. Soruşturma ve Aydınlar Dilekçesi Davası 20 Mayıs’ta Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı’nın emriyle Sıkıyönetim Askeri …
- 9 Eylül
Dokuz Umde
Dokuz Umde, Mustafa Kemal Atatürk’ün TBMM’nin birinci döneminin çalışma süresi sona ermeden önce, 8 Nisan 1923’te yayımlamış olduğu bildiridir. CHP’nin ilk programı olarak nitelenmektedir. Mustafa Kemal Paşa’nın ilan ettiği ve Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin seçim bildirisi niteliğindeki bu ilkelerin başında, ‘Egemenlik Ulusundur’ maddesi yer almaktadır. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti daha sonra Halk Fırkası’na dönüşmüştür. Beyannamenin ilk maddesi, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunu, milletin kendi kendisini yöneteceğini ve yegâne temsilcisinin Türkiye Büyük Millet Meclisi olduğunu; ikinci madde ise saltanatın kaldırılmış olduğunu ve artık egemen gücün TBMM’nin manevi kişiliğinde bulunduğunu açıklamaktadır. Diğer maddeler ise güvenlikten adalete, çiftçilerin sorunlarından demiryolu …
Ağustos, 2025
- 20 Ağustos
Fütürizm Bildirgesi
Fütürizm Bildirgesi veya Fütürist Manifesto (İtalyanca:Manifesto del Futurismo veya Le Futurisme), İtalyan şair Filippo Tommaso Marinetti tarafından yazılarak 20 Şubat 1909’da yayımlanmıştır. Bildirgeye imza atan sanatçılar arasında: Umberto Boccioni, Carlo Carrà, Luigi Rossolo, Gino Severini, Romolo Romani, Antonio Sant’Elia ve Giacomo Balla bulunmaktadır. Fütürizm Bildirgesi – Manifeste du futurisme Tehlike sevgisinin, enerji ve korkusuzluk alışkanlığının şarkısını söylemeye niyetliyiz. Cesaret, cüret ve başkaldırı bizim şiirimizin önemli öğeleri olacaktır. Şimdiye değin edebiyat dalgınca bir durağanlığı, şehveti ve uykuyu göklere çıkardı. Biz saldırgan hareketleri, ateşli bir uykusuzluğu, yarışçının adımlarını, ölümlü sıçrayışı, yumruğu ve tokadı göklere çıkarmaya niyetliyiz. Dünyanın muhteşemliğinin yeni bir güzellik tarafından daha da zenginleştirildiğini onaylıyoruz: hızın güzelliği. Patlayıcı nefesli bir yılan gibi kaportası büyük borularla süslenmiş bir …
- 16 Ağustos
İstanbul Barosu 2013 Yılı Olağanüstü Genel Kurulu Sonuç Bildirgesi
İstanbul Barosu 2013 Yılı Olağanüstü Genel Kurulu Sonuç Bildirgesi, 17 Mart 2013 tarihinde düzenlenen toplantıda oybiriği ile kabul edilmiştir. Bildirgeyi, Baro Başkan Yardımcısı Av. Mehmet Durakoğlu okumuştur. Sonuç bildirgesi, oybirliği ile seçilen Av. Ayhan Erdoğan, Av. Uğur Yetimoğlu, Av. Ceren Akkaya’dan oluşan bir komisyon tarafından hazırlanmıştır. İstanbul Barosu Hakkında Açılan Dava İstanbul Barosu Başkanı Av. Doç. Dr. Ümit Kocasakal, Başkan Yardımcısı Av. Mehmet Durakoğlu, Genel Sekreter Av. Hüseyin Özbek, Yönetim Kurulu Sayman Üyesi Av. Ufuk Özkap, Yönetim Kurulu Üyeleri Av. Ayşe Füsun Dikmenli, Av. Aydeniz Alisbah Tuskan, Av. Turgay Demirci, Av. İsmail Altay, Av. Hasan Kılıç hakkında ceza soruşturması açılması üzerine olağanüstü genel kurul kararı alınmıştır. Dava, Silivri 2. Asliye …
Nisan, 2025
- 7 Nisan
Anayasa’ya ve Demokratik Süreçlere Saygı Bildirisi
Anayasa’ya ve Demokratik Süreçlere Saygı Bildirisi, Anayasa Hukuku alanında uzman 30 profesör tarafından 10 Şubat 2015 tarihinde deklare edilmiştir. Metin İngilizce ve Türkçe dillerinde basına ve kamuoyuna duyurulmuştur. BASINA VE KAMUOYUNA ANAYASA’YA VE DEMOKRATİK SÜREÇLERE SAYGI BİLDİRİSİ (TO THE PRESS AND PUBLIC OPINION RESPECT TO THE CONSTITUTION AND DEMOCRATIC PROCESS) Biz aşağıda imzası bulunanlar, Türkiye’nin, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan demokratikleşme ve hukuk devletinin kurumsallaşmasına dayalı anayasal birikimini hatırlatarak, başkanlık rejimine ilişkin tartışmalar ışığında aşağıdaki noktaları vurgulamayı zorunlu görüyoruz: Bugün Türkiye’nin demokrasi düzeyi ve Anayasası gerçek birikimini yansıtmamaktadır. Demokrasi açığının kapatılması amacıyla, başta Anayasa gelmek üzere yeni düzenlemeler, yıllardır üzerinde çalışılan konu …
Mart, 2025
- 25 Mart
CHP İkinci Kurultay Bildirisi – 1927
CHP ikinci kurultayı 15-23 Ekim 1927 tarihlerinde toplanmıştır. Bu kurultayda cumhuriyetçilik, halkçılık, laiklik ve milliyetçilik Cumhuriyet Halk Partisi’nin dört ilkesi olarak benimsenmiştir. CHP İkinci Kurultay Bildirisi – 1927 Cumhuriyet Halk Fırkası, Cumhuriyetçi; Halkçı; Laik; ve Milliyetçidir. Ve milletin iktisadi menfaatlerini sağlamayı birinci derecede önemli addeder. Bu esaslar, Fırkamız için bütün siyasetinde; ve bütün kanunların yapılması ve tatbik edilmesinde hakimdir. İç siyasette, memleketin her tarafında sarsılmaz bir emniyet ve asayişin hakim olması, en evvel dikkat ettiğimiz noktadır. İdare amirlerinin gereken salahiyete malik olmasına itina ve bu konuda kanunlarımızın gerektiği şekilde düzeltilmesi durumu, ihtiyaçlarımızdandır. Mevcut olan mali buhranı devletin gelir ve giderleri …
Şubat, 2025
- 28 Şubat
Savaşa Hayır! Ruh Sağlığımız ve Toplum Sağlığımız için Barış ve Yaşama Hakkını Savunuyoruz!
Savaşa Hayır! Ruh Sağlığımız ve Toplum Sağlığımız için Barış ve Yaşama Hakkını Savunuyoruz! başlıklı bildiri, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Türkiye Psikiyatri Derneği Merkez Yönetim Kurulu tarafından 26 Şubat 2022 tarihinde deklare edilmiştir. Savaşa Hayır! Ruh Sağlığımız ve Toplum Sağlığımız için Barış ve Yaşama Hakkını Savunuyoruz! Savaş, insan eliyle yaratılan, fiziksel, psikososyal ve çevresel travmalara neden olan bir halk sağlığı sorunudur. Savaş insanlığın kendiliğinden, “doğal” olarak gelişen, önüne geçilemez bir yönü değildir. Savaşa zemin hazırlayan, başlatan ve sürdüren yöneticiler, bunun için hemen her toplumda az ya da çok karşılık bulabilecek gerekçeler de inşa ederler. Oysa, savaşta güçlü, haklı, muzaffer tarafın kim olduğu …
- 24 Şubat
İstanbul Barosu Olağanüstü Genel Kurulu Sonuç Bildirgesi – 2025
İstanbul Barosu Olağanüstü Genel Kurulu Sonuç Bildirgesi İstanbul Barosu’nun 23 Şubat 2025 tarihli Olağanüstü Genel Kurulu, derin bir hukuksuzluk ve adaletsizlik krizinin içinde, anayasal yıkım sürecinin karanlık günlerinde gerçekleştirildi. Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne ve günümüze kadar oluşan yüz elli yılı aşkın anayasal birikim ve hükümet modeli, son on beş yıl içinde ilga edilmiş; yasama, yürütme ve yargıdan oluşan erkler ayrılığı fiilen lağvedilerek iktidarın tek elde toplandığı “güçler birliği” modeli yürürlüğe konmuştur. Anayasa’ya aykırılıklar ve hak ihlalleri açık, sürekli ve sistematik hale gelmiştir. Cezasızlık, hukuk devletini çökertmekte; kişiye özel hukuk ve yargılama fiili rejimiyle ayrımcılık ve kanunlar önünde eşitsizlik toplumsal barışı zedelemektedir. …
Ocak, 2025
- 14 Ocak
Avrupa Kentli Hakları Bildirgesi
Avrupa Kentli Hakları Bildirgesi, Avrupa Konseyi Avrupa Yerel Yönetimler Konferansı’nda 18 Mart 1992’de kabul edilmiştir. Avrupa kent ve kasabalarında yaşam kalitesinin iyileştirilmesine ilişkin bir dizi evrensel rehber ilke ve metodolojiler sunmaktadır. Avrupa Kentli Hakları Bildirgesi Aşağıda belirtilen hakların gerçekleşmesi fertlerin, dayanışma ve sorumlu hemşeriliğe ilişkin eşit yükümlülükleri kabul etmesine bağlıdır. Avrupa yerleşimlerinde yaşayan kent sakinleri şu haklara sahiptir: 1. Suç, şiddet ve yasa dışı olaylardan arındırılmış emin ve güvenli bir kent, 2. Hava, gürültü, su ve toprak kirliliği olmayan, doğası ve doğal kaynakları korunan bir çevre; 3. Yeterli istihdam olanaklarının yaratılarak, ekonomik kalkınmadan pay alabilme şansının ve kişisel ekonomik özgürlüklerin sağlanması; 4. …
- 11 Ocak
Rusya Halkları Hakları Bildirgesi
usya Halkları Hakları Bildirgesi, Vladimir Lenin ve Josef Stalin tarafından 2 Kasım 1917 tarihinde yayınlanmıştır. Bolşevikler, bu bildirgeden kısa süre sonra, 1918 yılı Ocak ayında Emekçi ve Sömürülen Halkın Hakları Bildirgesini ilan etmişlerdir. Her iki bildirge, Çarlık döneminde baskı altında tutulan halkların eşitlik ve kendi kaderini tayin hakkına sahip olmasını vaat etmiştir. Rusya Halkları Hakları Bildirgesi İşçi ve köylülerin Ekim Devrimi, ortak kurtuluş bayrağı altında başladı. Köylüler kendilerini toprak sahiplerinin gücünden kurtarıyorlar, çünkü artık toprak sahibinin toprak mülkiyeti yok – kaldırıldı. Askerler ve denizciler otokratik generallerin gücünden kurtarılıyor, çünkü generaller bundan sonra seçimle gelecek ve değiştirilecek. İşçiler, kapitalistlerin kaprislerinden ve …
Kasım, 2024
- 12 Kasım
Başörtüsü Sorunu ve İlkesel Tutumlar
Başörtüsü Sorunu ve İlkesel Tutumlar başlıklı bildiri, 12 Kasım 2007 tarihinde İnsan Hakları Derneği tarafından yayınlanmıştır. Başörtüsü Sorunu ve İlkesel Tutumlar İnsan Hakları Derneği açısından türban yasağı ya da genel olarak kişilerin “kılık ve kıyafet”ine yönelik ya da bunlarla ilgili baskılar, kişinin özel yaşamına müdahale ve ayrımcılık yasağına aykırılık oluşturur. Kişilerin seçtiği giyim tarzına karışmak, kamunun yetkisi dahilinde değildir. Kişilerin seçtiği giyim ya da görünüş nedeniyle bazı kamu hizmetlerinden yasaklanması, onlara giyim ya da görünüşleri nedeniyle ayrımcılık uygulanması anlamına gelir. Türban yasağı olarak adlandırılan uygulamalar, belirli bir kadın ya da kız çocuğu grubunun, seçtikleri giyim tarzı nedeniyle, i) hem devlet okullarına …
Ekim, 2024
- 3 Ekim
Toplumsal Cinsiyet Tutum Belgesi – ÇHD
Toplumsal Cinsiyet Tutum Belgesi, Çağdaş Hukukçular Derneği tarafından 16 Ocak 2022 tarihinde kabul edilmiştir. 1974 yılında kurulan Çağdaş Hukukçular Derneği’nin 15-16 Ocak 2022 tarihinde yapılan genel kurul toplantısında verilen karar gereğince; Tüzük ile bu tutum belgesi arasında çelişki bulunması ya da tüzükte düzenleme bulunmayan konularda tutum belgesinin esas alınacağı oy birliği ile karara bağlanmıştır. Belgenin Önemi Toplumsal Cinsiyet Tutum Belgesi, Çağdaş Hukukçular Derneği’nin toplumsal cinsiyet eşitsizliğine karşı mücadele taahhüdünü içermektedir. Özellikle, Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) ve İstanbul Sözleşmesi hükümlerini temel almaktadır. Dernek, her tür şiddete karşı farkındalık yaratmayı hedeflemektedir. Dernek, toplumsal cinsiyet eşitsizliğine karşı kurum içinde koruyucu …
Eylül, 2024
- 5 Eylül
Düşünceye Özgürlük Kampanyası – Ekim 2001
Düşünceye Özgürlük Kampanyası – Ekim 2001 Düşünce Özgürlüğü Nedir? Düşünce özgürlüğünden söz edebilmek için, düşüncenin hiçbir korku ve kaygıya kapılmaksızın üretilebilmesi, toplatma, yasaklama, ceza tehdidi ve fiili engeller olmadan, hiçbir izne bağlı olmadan bireysel olarak ya da topluca ifade edilebilmesi, üretilen düşüncenin paylaşılması ve zenginleştirilmesine olanak sağlayacak özgür bir tartışma ortamı ve nihayet düşüncenin doğruluğu ve yanlışlığının saptanabilmesi için yaşama geçirilmesi fırsatının tanınması gerekir. İnsan haklarının ve demokratikleşmenin önündeki yasal ve fiili engellerin kaldırılması, insan haklarına saygının yaşama geçirilmesi, her şeyden önce güç kullanma tehditlerinden arınmış, demokratik bir tartışma ortamının ve düşünceyi açıklama özgürlüğünün yaratılması ile olanaklıdır. Düşünceyi açıklama özgürlüğü, …
Ocak, 2024
- 12 Ocak
Adalar Deklarasyonu
Adalar Deklarasyonu, Ada Dostları Derneği tarafından, 2024 yerel seçimleri münasebetiyle, kültürel, doğal ve tarihi mirasın korunması amacıyla yayınlanmıştır. Deklarasyon yönetime aday olan muhatapların, sivil t0plum kuruluşlarının ve vatandaşların imzasına da açılmıştır. Adalar Deklarasyonu Belediye yönetimi ve meclis; şeffaf, hesap vermekten kaçınmayan, demokratik, katılımcı, eşitlikçi, kamu hizmeti standartlarını, prensiplerini ve etik ilkeleri benimsemiş kişilerden oluşmalıdır. Hakkında herhangi bir şaibe ve kamuoyunu ilgilendiren suiistimal iddiası bulunan hiç kimse belediye başkanlığına ve belediye meclisine aday olmamalıdır. Adalar, metropolün bir parçası olmadığı gibi bir köy ya da kasaba değildir. İstanbul’un en prestijli bölgesi olarak Adalar’ın doğal ve tarihi SİT Alanı ve açık hava müzesi özelliğini …
Aralık, 2023
- 27 Aralık
Geri Göndermeme İlkesi Hakkında Tutum Belgesi – Mülteci Hakları Koordinasyonu
Geri Göndermeme İlkesi Hakkında Tutum Belgesi, Mülteci Hakları Koordinasyonu tarafından 31 Temmuz 2019 tarihinde ilan edilmiştir. Mülteci Hakları Koordinasyonu, İnsan Hakları Derneği (İHD), İnsan Hakları Gündemi Derneği (İHGD) KAOS Gey ve Lezbiyen Kültürel Araştırmalar ve Dayanışma Derneği (Kaos GL), Mültecilerle Dayanışma Derneği (Mülteci-Der) ve Yurttaşlık Derneği (YD) tarafından 15 Mart 2010 tarihinde kurulmuştur Koordinasyon; yaşadıkları ülkelerden zulüm ve savaştan kaçıp Türkiye’ye sığınan mülteci durumundaki kişilere Türkiye’nin uluslararası hukuktan gelen yükümlülüklerine uygun bir şekilde koruma sağlanması için çalışmalar yürüten insan hakları örgütlerinden oluşmaktadır. Kamuoyu ve karar vericiler nezdinde farkındalık oluşturmak, göç ve iltica alanındaki politika oluşturma süreçlerine insan hakları perspektifiyle müdahil …
Ekim, 2023
- 10 Ekim
Yargıda Yapay Zekâ Kullanımı Hakkında Bildiri
Yargıda Yapay Zekâ Kullanımı Hakkında Bildiri / 13.12.2022 İstanbul Barosu Bilişim Hukuku Komisyonu olarak, Yargıtay Başkanlığı ve Avrupa Konseyi tarafından yürütülen, Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi tarafından finanse edilen Yargıtay’ın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında geliştirilen, yapay zekâ ile çalışması planlanan Yargıtay İçtihat Merkezi sistemine ilişkin kamuoyunda çıkan haberlere ve açıklamalara yanıt vermek isteriz. Yapay zekâ sistemlerinin kullanım alanlarının günden güne arttığına, bu sistemlerin her geçen gün daha kritik ve önemli konularda karar mekanizması olarak kullanıldığına şahit oluyoruz. Hayatlarımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen yapay zekânın hukuk dünyasında kullanımı ve etkileri de bu aşamada kaçınılmaz hale geliyor. Zira yapay zekâ …
Haziran, 2023
- 14 Haziran
Balkan Anayasa Mahkemeleri İşbirliği Hakkında İstanbul Deklarasyonu
Balkan Anayasa Mahkemeleri İşbirliği Hakkında İstanbul Deklarasyonu; Balkan Ülkeleri Anayasa Mahkemeleri arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi ve Balkanlar’da demokrasinin gelişimi ve insan haklarının yükseltilmesi amacıyla ilan edilmiştir. Deklarasyon; Arnavutluk, Bosna-Hersek, Karadağ, Kosova, Makedonya ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemelerinin Başkanları ve/veya Üyeleri 27 Nisan 2017 tarihinde İstanbul’da Dolmabahçe Sarayı’nda açıklanmıştır. Mahkeme temsilcileri, işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla bir forum kurulmasına karar vermişler ve ileride Balkan Anayasa Mahkemeleri Birliğini kurma konusundaki iyi niyet ve arzularını İstanbul Deklarasyonuyla ifade etmişlerdir. BALKAN ANAYASA MAHKEMELERİ İŞBİRLİĞİ HAKKINDA İSTANBUL DEKLARASYONU Biz, Arnavutluk Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Karadağ, Kosova, Makedonya Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemelerinin Başkanları ve/veya Üyeleri olarak; Anayasa Mahkemelerinin …
