Hukuk Ansiklopedisi
Uluslararası Ceza Mahkemesi Yargı Etiği Kodları, yargı sürecinin meşruiyetini ve etkinliğini sağlamak, yargının bağımsızlığına ve tarafsızlığına katkıda bulunmak amacıyla genel uygulamaya ilişkin kılavuz ilkelerdir. Kurallar, Yargıçların mesleki rolleriyle ilgili mahkeme içinde ve dışındaki davranış standartlarını düzenlemektedir. Mahkemenin Yargı Etiği Kodları (Code of Judicial Ethics), 19 Ocak 2021 tarihinde güncellenmiş, 7 Ekim 2022 tarihinde mahkemenin web sitesinde yayınlanarak ilan edilmiştir.
Uluslararası Ceza Mahkemesi Yargı Etiği Kodları
Giriş
Uluslararası Ceza Mahkemesi‟nde görev yapmakta olan hâkimler;
Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsünün (statü) 45. maddesinde ve Usul ve Delil Kurallarının (kurallar) 5. kuralının 1. fıkrasının A bendinde yer alan bağlayıcı yemini kaydederek;
Hem Statüde, hem de Kurallarda, yargı bağımsızlığına, tarafsızlığına ve yargı mesleğine uygun davranışların sergilenmesine ilişkin olarak belirlenmiş olan ilkeleri hatırda tutarak;
Yargı bağımsızlığına ve tarafsızlığına katkıda bulunacak genel uygulama yönergelerine duyulan gereksinimin farkındalığıyla ve uluslararası yargı süreçlerinin meşruiyetinin ve etkililiğinin temini amacıyla;
Birleşmiş Milletler‟in 1985 tarihli Yargı Bağımsızlığına İlişkin Temel İlkeler belgesi ile birlikte, yargıda mesleki etik ve davranış kurallarına ilişkin diğer uluslararası ve ulusal kural ve standartları göz önüne alarak;
Mahkemenin uluslararası niteliği ile sorumluluklarını icra ederlerken karşılaştıkları özel zorlukların bilincinde olarak;
Aşağıdaki esaslara uyacakları hususunda anlaşmışlardır:
Madde 1
Kodların Kabulü
Bu kodlar, hâkimler tarafından 126. Yönetmeliğe uygun şekilde kabul edilmiş olup, Statüye ve Kurallara ve Mahkemenin mevzuatına tâbi olacak şekilde yorumlanacaktır.
Madde 2
Terimlerin Kullanımı
Bu yargı etiği kodlarında geçen “mahkeme”, “statü”, “kurallar” ve “mevzuat” terimleri, kendilerine mahkemenin mevzuatında verilen anlamlarıyla kullanılır.
Madde 3
Yargı Bağımsızlığı
1. Hâkimler makamlarının bağımsızlığını ve mahkemenin otoritesini muhafaza eder ve yargı görevlerini yerine getirirlerken buna uygun davranırlar.
2. Hâkimler, yargı görevleri ile çatışacak ya da bağımsızlıklarına dair duyulan güveni etkileme olasılığı bulunan hiçbir faaliyette bulunmazlar.
Madde 4
Tarafsızlık
1. Hâkimler, tarafsız olmalı ve yargı görevlerini yerine getirirlerken tarafsız göründüklerinden de emin olmalıdırlar.
2. Hâkimler her türlü çıkar çatışmasından ya da makul bir göz tarafından çıkar çatışması şüphesi olarak algılanabilecek duruma düşmekten kaçınırlar.
Madde 5
Doğruluk
1. Hâkimler, kamuoyunun yargıya güveninin artmasını sağlamak amacıyla, bulundukları mevkiinin gerektirdiği şekilde dürüst ve doğru davranırlar.
2. Hâkimler, doğrudan ya da dolaylı olarak, makul bir göz tarafından yargı görevlerini etkilemeyi amaçlar nitelikte algılanabilecek hiçbir hediyeyi, avantajı, ayrıcalığı ya da ödülü kabul etmezler.
Madde 6
Gizlilik
Hâkimler, yargı görevleriyle ilişkili olarak istişarelerin ve müzakerelerin gizliliğine saygı duyarlar.
Madde 7
Özen ve Gayret
1. Hâkimler görevlerini yerine getirirlerken özen ve gayretle çalışırlar ve mesleki faaliyetlerini bu görevlere adarlar.
2. Hâkimler, bulundukları mevkiin gerektirdiği bilgi birikimini, becerileri ve kişisel nitelikleri sürdürmek ve geliştirmek için tüm makul adımları atarlar.
3. Hâkimler, görevlerini usulüne uygun ve hızlı şekilde yerine getirirler.
4. Hâkimler, karar ve hükümlerini, haklı nedenlere gecikmeye sebep olmayan hallerde, gecikme olmadan verirler.
Madde 8
Davaların Görülmesi Esnasındaki Davranışlar
1. Hâkimler, yargısal görevlerini icra ederken, düzeni sağlarlar, genel anlamda kabul görmüş mahkeme adabına uygun davranırlar, mahkemede hazır bulunan tüm katılımcılara ve seyircilere sabır ve nezaket gösterirler ve herkesin aynı şekilde davranmasını sağlarlar.
2. Hâkimler, tanık ve mağdurların Kurallara uygun sorgulanıp sorgulanmadıklarını denetlemek hususunda dikkatli davranırlar ve davanın katılımcılarının her birinin eşit şekilde korunma ve yasadan faydalanma hakkına özellikle dikkat ederler.
3. Hâkimler, ırkçı, cinsiyetçi ya da başka türlü aşağılayıcı davranış ve yorumlardan kaçınırlar ve davanın katılımcılarının da bu tür davranış ya da yorumlarda bulunmasını mümkün olabildiğince engeller.
Madde 9
İfade ve Örgütlenme Özgürlüğü
1. Hâkimler, ifade ve örgütlenme özgürlüklerini, bulundukları mevkiin gerekliliklerine uyacak ve bağımsızlıklarını ya da tarafsızlıklarını etkilemeyecek şekilde kullanırlar.
2. Hâkimler, hukuki konulara, yargı sistemine ya da adaletin yönetimine ilişkin kamuoyuna açık tartışmalara katılmakta serbest iseler de, görülmekte olan davalara ilişkin yorum yapmazlar ve mahkemenin duruşuna ve tutarlılığına zarar verebilecek görüşler beyan etmezler.
Madde 10
Ek Yargı Faaliyetleri
1. Hâkimler, kendi yargı görevleriyle, ya da mahkemenin verimli ve zamanında işleyişiyle uyumlu olmayan, ya da bağımsızlıklarını ve tarafsızlıklarını olumsuz etkileyebilecek, ya da makul bir gözde etkiliyor algısı yaratabilecek hiçbir ek yargı faaliyeti icra edemezler.
2. Hâkimler hiçbir siyasi faaliyette bulunamazlar.
Madde 11
Kodlara Uyulması
1. Bu kodlarda şekillendirilen ilkeler, hâkimlerin yargı görevlerini yerine getirirken uymaları gereken temel etik standartlara ilişkin rehber işlevi görürler. Bu kodlar tabiatları gereği tavsiye niteliğinde olup, amaçları, hâkimlere, karşılaştıkları mesleki ve etik meseleler hususunda yardımcı olmaktır.
2. Bu kod içerisindeki hiçbir hüküm, hiçbir şekilde, hâkimlerin yargı bağımsızlığını kısıtlamaya ya da sınırlamaya yönelik değildir.
