30 Ocak – Hukuk Takvimi – Hukuk Tarihinde Önemli Olaylar
133 | Roma İmparatoru Didius Julianus doğdu. (ö. 193) |
1648 | Hollanda ile İspanya arasında, Münster Antlaşması imzalandı ve Seksen Yıl Savaşı sona erdi. |
1649 | İskoçya, İngiltere ve İrlanda’nın kralı I. Charles yaşamını yitirdi. (Doğumu: 19 Kasım 1600) 1625’te babası James ölünce Charles İskoçya ve İngiltere ile İrlanda krallıkları tahtına çıktı. I. Charles döneminde parlamentonun yetkilerinin azaltılması konusunda fikirlerin yaygınlaşmasıyla İngiliz Haklar Bildirgesi (Petition Of Rights) 17 Haziran 1628 tarihinde, kralın direnişine rağmen kabul edildi. Mutlak monarşiye karşı çıkanlar tarafından, 30 Ocak 1649 günü, Londra’daki Whitehall Sarayı önünde başı kesilerek idam edildi. |
1879 | Avukat François Paul Jules Grévy, Fransa Cumhurbaşkanı seçildi. Fransa’da Üçüncü Cumhuriyet’in (1870-1940) yerleşmesini sağlayan Grévy 15 Ağustos 1807’de doğdu. (Ölümü: 9 Eylül 1891) Paris Hukuk Fakültesi’ni bitirdi ve avukat 1827’de oldu. 1848 Kurucu Meclisi’nde görev aldı ve 1849’da Ulusal Meclis Başkan Yardımcısı seçildi. Yürütme erkinin zayıf tutulması ve denetlenmesi gerektiği görüşünü savundu, bu görüşünü siyaset yaşamı boyunca hiç değiştirmedi. 1851-1868 arasında devlet görevi almadı. Bu dönemde hukukçu olarak çalıştı; ayrıca cumhuriyetçi etkinliklere katıldı. 1868’de yasama organına seçildi ve hızla liberal muhalefetin önderleri arasına girdi. Paris Komünü’nün sosyalist ayaklanmasına karşı çıktı. 1870’te Yeni Ulusal Meclis’in başkanı (1871-1873) ve Temsilciler Meclisi Başkanı (1876) olarak görev yaptı. Thiers’in Eylül 1877’de ölümünün ardından, Cumhuriyetçi Parti’nin başına geçti. 30 Ocak 1879 ile 2 Aralık 1887 arasında Fransa Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı, görevi sırasındayken de yürütmenin yetkilerinin azaltılmasını ve güçlü parlamentoyu savundu. |
1882 | Amerikan hukukçu ve politikacı Franklin Delano Roosevelt doğdu. (Ölümü: 12 Nisan 1945) New York’ta Columbia Hukuk Okulu‘nda eğitim gördü. Baro sınavını geçtikten sonra ayrıldı. 1910’da New York Eyalet Senatosu’na seçildi ve daha sonra I. Dünya Savaşı sırasında Başkan Woodrow Wilson altında Deniz Kuvvetleri Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. 1929’dan 1933’e kadar vali olarak görev yaptı ve ABD’yi kuşatan ekonomik krizle mücadele programlarını teşvik etti. 1933’ten 1945’teki ölümüne kadar Amerika Birleşik Devletleri’nin 32. başkanı olarak görev yaptı. ABD’de modern liberalizmi tanımlayan New Deal Koalisyonu’nu kurdu. 20. yüzyılın ilk yarısında dünya olaylarında merkezi bir figür haline geldi. |
1919 | Paris Barış Konferansı: İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalanmasını kararlaştırdı. |
1919 |
|
1923 |
|
1925 | Türk Hükûmeti, Piskopos VI. Konstantin’in İstanbul dışına çıkarılmasını kararlaştırdı. |
1926 | Türkiye – Şili dostluk antlaşması imzalandı. |
1927 | İsveçli hukukçu ve sosyal-demokrat siyasetçi Olof Palme doğdu. (Ölümü: 28 Şubat 1986) Stockholm Üniversitesi‘nde hukuk eğitimi gördü. 1949’da İsveç Sosyal Demokrat Partisi’ne üye oldu. Üniversitede geçirdiği süre boyunca İsveç Ulusal Öğrenci Birliği ile birlikte çalışarak öğrenci siyasetine dahil oldu. 1953’te sekreterliğinde çalışmak üzere sosyal demokrat başbakan Tage Erlander tarafından işe alındı. 1955’ten itibaren İsveç Sosyal Demokrat Gençlik Ligi’nin yönetim kurulu üyesi oldu. Gençlik Ligi Koleji Bommersvik’te ders verdi. 1957’de parlamento üyesi olarak seçildi. 1969–1976 ve 1982–1986 yılları arasında iki dönem İsveç Başbakanı olarak görev yaptı. Silahsızlanmayı destekleyen en önemli politikacılardan biri oldu. Üçüncü dünya ülkelerinin ihtiyaçlarının göz önüne alınması için çaba gösterdi. |
1931 | Kanadalı siyasetçi ve hukukçu John Carnell Crosbie dünyaya geldi. (30 Ocak 1931-10 Ocak 2020) Dalhousie Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Kanada Barolar Birliği tarafından Vikont Bennett Bursu ile ödüllendirildi. 1956-1957 yıllarında Londra Üniversitesi İleri Hukuk Araştırmaları Enstitüsü ve London School of Economics’te lisansüstü eğitim aldı ve 1957’de Newfoundland Barosu’na çağrıldı. 1966 yılında Belediye ve İskan Bakanı oldu. Bakan olarak Newfoundland ve Labrador Konut Şirketi’nin kurulmasından sorumlu oldu. 1967’de Sağlık Bakanı olarak görev yaptı. Moore hükümetinde Maliye Bakanı, Hazine Kurulu Başkanı ve Ekonomik Kalkınma Bakanı görevlerinde bulundu. Newfoundland ve Labrador kentinde 12. vali yardımcısı olarak görev yaptı. 10 Ocak 2020’de yaşamını yitirdi. |
1936 | Hukukçu ve diplomat Ahmet Galip Balkar doğdu. (Ölümü: 11 Mart 1983) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde eğitim gördükten sonra avukatlık stajını tamamladı. 1959 yılında Dışişleri Bakanlığı’nda çalışmaya başladı. 1961 yılında Türkiye’nin NATO nezdindeki daimi temsilciliğine üçüncü katip olarak atandı. 1966-1969 yılları arasında Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın özel kalem müdürlüğü görevinde bulundu. 1969’da Londra Büyükelçiliği başkatipliğine atandı ve buradaki görevi sırasında büyükelçilik müsteşarlığına terfi etti. Merkezde Müşterek Güvenlik Dairesinde genel müdür yardımcılığı ve daire reis vekilliği görevlerinde bulundu. Türkiye’nin NATO nezdindeki daimi temsilciliğine birinci müsteşar olarak atandı. 1981’de Türkiye Büyükelçisi olarak Belgrad’a gitti. Belgrad Büyükelçisi olarak görev yaptığı sırada ESAK(Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları) tarafından düzenlenen terörist saldırı sonucunda yaşamını yitirdi. |
1942 | İkinci Dünya Savası devam ediyor: Türkiye’de pasta yapımı ve ticareti yasaklandı. |
1943 | Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill ile Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile Adana Görüşmesinde buluştu. (Adana Mülakatı-Yenice Mülakatı) Görüşme, Yenice Tren İstasyonu’nun bir tren vagonunda gerçekleştirilmiştir. Türkiye’nin savaşa girip girmeyeceğiz müzakere edilmiştir. |
1946 | Macaristan’da cumhuriyet ilan edildi. |
1948 | Hindistan’ın ve Hindistan Bağımsızlık Hareketi’nin siyasi ve ruhani lideri Mahatma Gandi, Yeni Delhi’de öldürüldü. (Doğumu: 2 Ekim 1869) Satyagraha felsefesinin öncüsüdür. Bu felsefe Hindistan’ı bağımsızlığına kavuşturdu ve dünya üzerinde vatandaşlık hakları ve özgürlük savunucularına ilham kaynağı oldu. Hindistan’da resmî olarak “Ulusun Babası” ilan edildi ve doğum günü olan 2 Ekim Gandhi Jayanti adıyla ulusal tatil ilan edildi. 15 Haziran 2007’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu oybirliği ile 2 Ekim gününü “Dünya Şiddetsizlik Günü” olarak ilan etti. Gandi, hakkında en fazla eser yazılan kişiler listesinde 8. sırada yer almaktadır. |
1972 | Vatan Partisi, 30 Ocak 1957 tarihinde İstanbul Sulh Ceza Hakimliği kararıyla kapatıldı. |
1972 |
|
1978 | İstanbul Adliyesindeki devam eden siyasi davanın duruşması nedeniyle çıkan arbedeler sonucunda yargıçlar adliyede 1.5 saat mahsur kaldı. |
1979 | İstanbul’dan sürgün olarak gönderilen mahkumlar, Sinop hapishanesini ateşe verdiler. |
1981 | 20 Ocak’ta gözaltına alınan CHP Ordu eski milletvekillerinden Ertuğrul Günay ve Temel Ateş “Dev-Yol örgütüne Fatsa’da destek sağladıkları” iddiasıyla askeri mahkemece tutuklandı. |
1980 | Yabancı bankaların Türkiye’de şube açmaları Yabancı Sermaye ile ilgili kanun kapsamına alındı. Banka şubelerine kârlarını transfer etme hakkı tanındı. |
1983 | Nijerya Hükûmeti, 1 milyondan fazla Ganalı ve 700 bine yakın Batı Afrikalı işçiyi sınır dışı etti. |
1983 | 12 Eylül Darbesi’nin 36. İdamı gerçekleşti. 22 Mayıs 1979’da dükkânında çalışmakta olan sol görüşlü bakkal Battal Türkaslan’ı 6-7 el ateş ederek öldüren sağ görüşlü militan Ahmet Kerse, idam edildi. |
1987 | Bakanlar Kurulu, 1111 Sayılı Askerlik Kanunundaki yeni düzenlemeyi onayladı. Bedelli askerlik düzenlemesini de içeren ve daha sonra yasalaşan tasarı askerlikteki yaş haddini 46’dan 41’e indirdi. |
1987 | Gökyüzü dergisinin gerçekleştirdiği “Gökyüzü Bizim Olsun” adlı gece için açılan soruşturma nedeniyle Yazı İşleri Müdürü Deniz Öğüt gözaltına alındı. Geceye katılan Sadık Gürbüz, Sevinç Eratalay ve Ozan Telli’nin de bulunduğu müzisyen ve ozanlara da soruşturma açıldı. |
1990 | İstanbul’da demokratik kitle örgütlerine yönelik baskıları protesto için Valiliğe dilekçe vermek isteyen 300 kişiden 50’si tutuklandı. |
1993 | Büyük Anadolu Partisi (BAP); 24 Kasım 1992 tarihinde Anayasa Mahkemesi‘nin, “kuruluş amaç ve koşullarını yitirerek organlarını kuramayacak duruma düştüğünden dağılmış sayılmasına” yönelik vermiş olduğu karar sonucunda kapatıldı. Gerekçeli karar 30 Ocak 1993 günü Resmî Gazetede yayınlandı. |
1994 | Yargıtay 7. Ceza Dairesi, Eğitim-İş Sendikası’nın tüzel kişiliğe sahip olmadığını belirten Denizli 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararını bozdu. Yargıtay’ın kararında uluslararası sözleşmeler dayanak gösterildi. Böylece Yargıtay ilk kez bir memur sendikasının varlığını (hukuki olarak) kabul etmiş oldu. |
1998 |
|
1998 | Çağdaş Hukukçular Derneği Genel Başkanı Av. Aydın Erdoğan, RP’li İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı R.Tayyip Erdoğan’ın 23 Ocak’ta verdiği iftar yemeğine katılan yargıç ve savcılar hakkında suç duyurusunda bulundu. Erdoğan yemekte Anayasa Mahkemesi’nin RP’yi kapatma kararını eleştirmişti. |
2000 | Hizbullah operasyonunda Diyarbakır’da iki evde altı ceset bulundu. Hizbullah’ın işkenceyle öldürerek gömdüğü kurbanlarının sayısı 48’e ulaştı. |
2001 | TBMM’deki iç tüzük görüşmeleri sırasında çıkan arbedede DYP Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu, kalp krizi geçirerek öldü. |
2001 | Fransız parlamentosunun kabul ettiği “Fransa Ermenilerin 1915’te soykırıma uğradığını resmen tanır” ifadesinden ibaret yasayı, Cumhurbaşkanı Jacques Chirac onayladı. Yasa Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. |
2003 | Belçika’da aynı cinsiyetteki çiftlerin evlenmesine izin veren yasa kabul edildi, böylece Belçika, Hollanda’dan sonra bu yasayı çıkartan ikinci ülke oldu. |
2003 |
|
2004 | Kayıp Trilyon Davasında yüz kızartıcı suçtan dolayı hapis cezası ve ömür boyu siyaset yasağı alan Saadet Partisi lideri Necmettin Erbakan parti üyeliğinden istifa etti. |
2005 | Irak’ta son elli yılın ilk genel ve yerel seçimleri yapıldı. |
2009 | Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) eski başkanlarından Kemal Türkler’in öldürülmesiyle ilgili davada, Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Ünal Osmanağaoğlu hakkında verilen beraat kararını bozdu. |
2011 | Güney Sudan’da önceki haftalarda yapılan referandumda seçmenlerin yüzde 99’unun kuzeyden bağımsızlık yönünde oy kullandıkları açıklandı. |
2017 |
|
2018 | 2002-2008 yılları arasında İstanbul Barosu başkanlığı yapan Av. Kazım Kolcuoğlu’ 30 Ocak 2018 günü 73 yaşındayken Çatalca’daki evinde yaşamını yitirdi. |
2025 | ‘Örgüt kurma ve yönetme’, ‘nitelikli dolandırıcılık’ gibi farklı suçlardan 11 bin 462 yıla kadar hapsi istenen Thodex kurucusu Faruk Fatih Özer, örgüt suçundan tahliye edildi. |
2025 | Hamas ile İsrail arasında yapılan ateşkes anlaşması kapsamında üçüncü tur rehine takası başladı. Hamas, Gazze’de tutulan 8 kişiyi serbest bıraktı. İsrail, takasın tek taraflı olarak askıya alındığını bildirdi. |
2025 | Avrupa Arap Alevileri Federasyonu, Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu ve Alevi Bektaşi Federasyonu, ortak açıklama ile BM’i göreve çağırdı: “Suriye’deki Alevi katliamını durdurmak için Birleşmiş Milletler Acil Göreve” |
2025 | Adana’da dünyaya gelen bebekten topuk kanı aldırmayan ve aşılarını yaptırmayan aileye açılan dava sonucu 2.5 aylık bebeğe kayyım atandı. |
