Hukuk Ansiklopedisi
Hapishanenin Doğuşu-Disiplin ve Ceza (Surveiller et Punir Naissance de la Prison), Fransız filozof Michel Foucault tarafından 1975 yılında yazılmış, Türkçe’ye tercümesi Mehmet Ali Kılıçbay tarafından yapılmış ve eser 2019 yılında basılmıştır.
Kitap, modern çağda Batı ceza sistemlerinde meydana gelen değişiklikleri analiz etmekte, sosyal ve teorik mekanizmalar Fransa kaynaklı tarihi belgelere dayalı olarak incelenmektedir. Bireyler üzerinde hükümran olan iktidar olgusu ve güç ilişkilerinin orta çağdan modern çağa kadar nasıl değiştiği irdelenmiştir.
Kitap, Damiens adındaki bir mahkumun infazını ayrıntılı olarak anlatarak başlamaktadır. Mahkûm suçunu herkesin önünde itiraf etmekte, bu işkenceyi izleyenler ise gösteriyi keyifle izlemektedir. Kral, herkese açık işkence gösterisi sayesinde iktidar erkine sahip olduğunu herkese kanıtlamaktadır.
Kitabın Arka Kapak Yazısı
“İktidarın kendini gösteriş ve debdebe içinde dışa vurduğu, gücünü bu gösterişten aldığı eski siyasal sistemden mümkün olduğunca ve giderek artan bir şekilde görünmez hale geldiği modern siyaset sistemine geçiş, bir yandan iktidarı kişileştiren hükümdarın yerine, adsız kişiler tarafından kullanılan bir yönetim aygıtının yerleşmesiyle, diğer yandan da kamuya açık cezalandırmadan, gizli cezalandırmaya doğru olan bir hareketle belirlenmektedir. Kendini öne çıkartan iktidar bireyin oluşmasını engellemiştir; oysa karanlıklara çekilen modern iktidar herkesi bireyselleştirmek istemektedir; çünkü bireyselleştirmek, gözetim altında tutmak ve cezalandırmak yani egemen olmak demektir. Böylece modern iktidar çocuğu okulla, hastayı hastaneyle, deliyi tımarhaneyle, askeri orduyla, suçluyu hapishaneyle kuşatarak bireyselleştirmiş, kaydetmiş, sayısal hale getirmiş, egemen olmuştur. Her kişi bir yerde kayıtlı hale gelince, herkes denetim altında olacak, gözetim altında tutulacaktır. Modern iktidar büyük gözaltıdır.”
Kitaptan Alıntılar
“Özgürlükleri keşfeden Aydınlanma çağı disiplinleri de keşfetmiştir.”
“Modern iktidar büyük gözaltıdır.”
“Dışarıda bırakılmak içeri kapatılmakla aynı şeydir.”
‘’İşkence edilerek sorgulanan beden, suçun uygulama noktasıdır, aynı zamanda hakikatin çekilip çıkarıldığı yerdir.’’
“Sorgulama gerçeğin bilinmesine ulaşma konusunda tehlikeli bir araçtır; bu nedenden ötürü yargıçlar buna iyice düşünmeden başvurmamalıdırlar. Bundan daha tek yanlı bir şey olamaz. Gerçek bir suçu saklayacak kadar soğukkanlı olan suçlular vardır…; masum olan bazıları ise böyle şeylere dayanamadıklarından, işlemedikleri suçları itiraf etmektedirler.”
“Cellat yalnızca yasayı uygulayan kişi olmakla kalmamakta, aynı zamanda gücü sergileyen kişi de olmaktadır; suçun şiddetine egemen olmak için, ona karşı uygulanan bir şiddetin ajanıdır.”
“Mahkemeler, artık eskiden olduğu gibi yalnızca çağımızın sefalet ve yaralarının sergilendiği bir yer, toplumsal düzensizliğimizin hüzünlü kurbanlarının yan yana sergilendikleri bir yer değildir: Buralar aynı zamanda savaşçıların haykırışlarıyla inleyen bir arenadır.”
