Hukuk Ansiklopedisi
Ölüm Cezasının Kaldırılmasına Dair Protokol, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) ek 6 nolu protokol olarak düzenlenmiştir.
Ölüm Cezasının Kaldırılmasına Dair Protokol, Türkiye tarafından 26.06.2003 tarihli 4913 Sayılı ölüm cezasını ortadan kaldıran kanunla kabul edilmiş ve Resmi Gazete’nin 01.07.2003 tarihli sayısında yayımlanmıştır. Protokol Bakanlar Kurulu’nun 15/08/2003 tarih ve 2003/6069 sayılı kararı ile onaylanmıştır. Protokol onay belgesinin Avrupa Konseyi genel Sekreterliğine depo edilmesiyle Türkiye bakımından 01/12/2003 tarihinden itibaren yürürlük kazanmıştır.
Türkiye AİHS’e ek 13 numaralı Protokol’ün de tarafıdır. Türkiye, bu Protokol ile ilgili 16/10/2005 Tarih ve 5409 Sayılı “İnsan Haklarını ve Temel Özgürlükleri Koruma Sözleşmesine Ek, Ölüm Cezasının Her Koşulda Kaldırılmasına Dair 13 No’lu Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun” u çıkarmıştır, Bakanlar Kurulunun 17/11/2005 Tarih ve 2005/96849 sayılı kararı ile bu protokolün onaylanması kararlaştırılmıştır. Türkiye bakımından 13 No’lu Protokol 01/06/2006 tarihinden itibaren yürürlük kazanmıştır.
Ölüm Cezasının Kaldırılmasına Dair Protokol
1 Mart 1985
4 Kasım 1950’de Roma’da imzalanan (bundan sonra “Sözleşme diye geçecek) İnsan Haklarını ve Temel Özgürlüklerini Korumaya dair Sözleşmeye bu Protokol imzalayan Avrupa Konseyi üyesi Devletler, Avrupa Konseyi üyesi bir çok Devlette meydana gelen gelişmelerin, ölüm cezasının kaldırılması yönünde genel bir eğilimi ifade ettiğini göz önünde bulundurarak, aşağıdaki hükümlerde anlaşmışlardır:
Madde 1
Ölüm cezası kaldırılmıştır. Hiç kimse ölüm cezasına mahkum edilemez ve verilen ölüm cezası infaz edilemez.
Madde 2
Bir Devlet, savaş zamanında ve çok yakın bir savaş tehlikesi olduğu zamanlarda işlenen fiillerle ilgili olarak, ceza yasasına ölüm cezası öngören hükümler koyabilir. Ölüm cezası, sadece yasada belirtilen durumlarda ve bu yasa hükümlerine uygun olarak verilebilir. Bu Devlet, söz konusu yasanın ilgili hükümlerini Avrupa Konseyi Genel Sekreterine bildirir.
Madde 3
Sözleşmenin on beşinci maddesine dayanılarak, bu Protokol hükümleriyle getirilen yükümlülükte her hangi bir azaltma yapılamaz.
Madde 4
Sözleşmenin elli yedinci maddesine dayanılarak, bu Protokolün hükümlerine her hangi bir çekince koyulamaz.
Madde 5
a) Bir Devlet bu Protokolü imzalarken, ya da onay veya kabul veya uygun bulma belgesini verirken, bu Protokolün uygulanacağı ülke ya da ülkeleri belirtebilir.
b)Bir Devlet daha sonraki bir tarihte Avrupa Konseyi Genel Sekreterliğine göndereceği bir bildirimle, bildirimde belirtilen diğer ülkeleri bu Protokolü uygulanma kapsamına alabilir. Protokol bu yerler bakımından, bildirimin Genel Sekreter tarafından alınması tarihini izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girer.
c)Yukarıdaki iki fıkraya göre yapılan bir bildirim, bu bildirimde belirtilen ülkeler bakımından Genel Sekretere gönderilecek bir duyuru ile yürürlükten kaldırılabilir. Yürürlükten kaldırma, Genel Sekreterin bu duyuruyu aldığı tarihi izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girer.
Madde 6
Sözleşmeci Devletler bakımından bu Protokolün 1-5. Maddeleri, Sözleşmeye ilave edilmiş Maddeler olarak kabul edilir ve Sözleşme hükümleri buna göre uygulanır.
Madde 7
Bu Protokol, Sözleşmeyi imzalamış olan Avrupa Konseyi üyesi Devletlerin imzasına açıktır. Bu Protokol, Üyeler tarafından onaylanır, kabul edilir ya da uygun bulunur. Bir Avrupa Konseyi üyesi Devlet, Sözleşmeyi daha önce ya da bu Protokol ile birlikte onaylamamış ise, sadece bu Protokolü onaylayamaz, kabul edemez veya uygun göremez. Onaylama, kabul etme, uygun bulma belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreterine verilir.
Madde 8
a) Bu Protokol, Avrupa Konseyi üyesi beş Devletin 7. Maddeye göre kendilerini bu Protokol ile bağlamak istediklerini açıkladıkları tarihi izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girer.
b) Bu Protokol ile bağlanmak istediğini daha sonra açıklayan bir Devlet bakımından bu Protokol, onay, kabul ya da uygun bulma belgesinin verildiği tarihi izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girer.
Madde 9
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, bu Protokol ile ilgili konuları Avrupa Konseyi üyesi Devletlere bildirir:
a) bir imza,
b) onay, kabul, uygun bulma belgesi verilmesi,
c) beşinci ve sekizinci maddelere göre bu Protokolün yürürlüğe girdiği tarihler,
d) bu Protokol ile ilgili başka her hangi bir bildirim veya haber.
Aşağıda imzası bulunanlar, usulüne uygun biçimde yetkilendirilmiş olarak, bu Protokolü imzalamışlardır.
28 Nisan 1983’te Strasbourg’ta, eşit ölçüde geçerli olmak üzere İngilizce ve Fransızca olarak yazılan bu metinler, tek bir nüsha halinde Avrupa Konseyi arşivinde saklanır. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, her bir Avrupa Konseyi üyesi Devlete onaylı bir örneğini iletir.
