Hukuk Ansiklopedisi Herkes İçin Adalet
Hukuki Araçların Eşitliği İlkesi, dil ve söylemde şiddeti reddeden hukukçular tarafından “silahların eşitliği ilkesi” yerine kullanılan kavramdır. Hakkaniyete uygun yargılamanın temel güvencelerinden biridir. Adil bir yargılama hakkının temini için, bağımsız ve tarafsız bir mahkemede, aleni bir şekilde yapılacak duruşmalarda hukuki araçların (silahların) eşitliği ilkesi geçerli olmalıdır. Eşitlik, yargı makamının takdirinde kalmamalı, silâhların eşitliğinin gerekli yasal hükümlerle saptanarak zorunlu kılınması gerekmektedir. Bu hak temel olarak, yargılamanın tarafları arasında denge sağlanmasını ve yargılama aşamalarında hak ve yükümlülükler bakımından tarafların eşitliğini şart koşmaktadır. Yargılama usulünde iddia ve savunma makamlarının delil sunma, itiraz etme ve savunma yapma hakları bakımından şeffaflığı ve eşitliği öngörmektedir.
Ceza soruşturmalarında, taraflar arasında, soruşturmanın tüm unsurlarını tartışabilecekleri adil bir denge kurulmalıdır. Savvcılar, isnat olunan suça ilişkin bilgileri, şüpheli ve/veya sanık ile müdafiine bildirmeli ve bu hakkı güvence altına almalıdır.
Yargı organı, tarafların hiçbirinin davasını savunurken ve savunma yaparken dezavantajlı duruma düşmemesini sağlamakla yükümlüdür. Özellikle ceza davalarında, tüm taraflar eşit fırsata sahip olmalı ve yargılama çekişmeli olmalıdır. Delillerin toplanmasını isteme ve tanıkların mahkemede hazır edilip sorgulanması konusunda iddia ve savunma makamları aynı kurallara tabidir. Bu hak, hem savcılığa ve katılan tarafa hem de sanık ve vekiline(savunma), her iki tarafça sunulan görüşler veya sunulan deliller hakkında bilgi edinme ve yorum yapma fırsatı sunmaktadır.
Silahların eşitliği ilkesi(the principle of equality of arms), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından adil yargılanma hakkı (AİHS m.6) bağlamında oluşturulmuş bir kavramdır.
Silahların eşitliği, arabuluculuk ve uzlaştırma işlemlerinde de geçerlidir. Arabulucu ve uzlaştırmacı, taraflara bir çözüm dayatmamalıdır.
Bu ilke, adil yargılanma hakkının ayrılmaz bir parçası olarak yargılamanın tüm aşamalarında tarafların eşit konumda bulunmasını güvence altına almaktadır.
