25 Mart – Hukuk Takvimi

Mart 25, 2025 Hukuk Takvimi, Kütüphane

25 Mart – Hukuk Takvimi / Hukuk Tarihinde Önemli Olaylar

1801	Alman hukukçu ve filozof Novalis (Georg Philipp Friedrich Freiherr von Hardenberg) (2 Mayıs 1772 – 25 Mart 1801) yaşamını yitirdi. Egon Friedell tarafından hakkında doktora tezi yazıldı.
1807	Birleşik Krallık Parlamentosu, köle ticaretini yasakladı.
1811	İngiliz yazınının ve Romantik Dönem’in en önemli şairlerinden Percy Bysshe Shelley yazdığı “Ateizmin Gerekliliği” adlı makalesinden dolayı Oxford Üniversitesi’nden atıldı.
1821	Yunanistan, Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını ilan etti.

1852	Belçikalı avukat ve siyasetçi Gérard François Marie Cooreman doğdu. (Ölümü: 2 Aralık 1926) Hukuk eğitimi aldı ve avukat olarak çalıştı. İş adamı ve finansör olarak daha aktifti ve Katolik sosyal gruplarıyla ilişki içine girdi. 1892’de Belçika Senatosu’na seçildi ve 1898-1914 yılları arasında Belçika Temsilciler Meclisi’nde Ghent’i temsil etti. 1899’da kısa bir süre için Çalışma ve Sanayi Bakanı olarak görev yaptı.
1918	Belarus Halk Cumhuriyeti kuruldu.
1924	Yunanistan’da cumhuriyet ilan edildi. Ankara’da toplanan kurultay ile Türk Ocakları yeniden kuruldu. İlk kuruluşu, 25 Mart 1912 idi. 1931’de kapatılmış, yerlerine Halkevleri açılmıştır. 1949’da yeniden kurulmuştur.
1934	Amerikalı feminist, gazeteci ve kadın hakları savunucusu Gloria Marie Steinem doğdu.
1936	Saatlerin doğru olarak ayarlanabilmesi için İstanbul Rasathanesi’nce hazırlanan iki bildiriyi, Bakanlar Kurulu onayladı.
1953	Danimarka’da Seçme ve seçilme yaşı, 25 Mart 1953 tarihinde gerçekleştirilen referandumda kabul edildi.
1957	Roma’da bir araya gelen Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu‘nun kurulmasına ilişkin Roma Antlaşması’nı imzaladı.
1959	Necip Fazıl Kısakürek, Büyük Doğu dergisinde yayımlanan “Menderes’in Kalesi” başlıklı yazısında, Fuad Köprülü’ye yayın yoluyla hakaret ettiği iddiasıyla açılan davada, bir yıl hapse mahkûm oldu. Dergi de bir ay süreyle kapatıldı.
1960	İtalya’da Hukukçu Fernando Tambroni 25 Mart 1960’da Başbakan oldu.
1960	Güney Afrika Johannesburg’da tüm siyah politik örgütler feshedildi.
1961	Adalet Bakanlığı, idam cezalarının cezaevi bahçelerinde infaz olunması hakkında karar aldı.

1968	Şair Metin Demirtaş, Türk Solu dergisinde yayımlanan “Guevara” adlı şiirinde, komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.
1972	Cumhuriyet Halk Partisi; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkında verilen ve Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından onaylanan idam kararlarının iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. İnfaz Savcılığı, dosyayı Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı’na gönderdi. Üç gün sonra Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi idamların infazına karar verdi.
1975	25 Mart 1975 tarihinde ise Cumhuriyet Senatosunda kabul edilen ve 3 Nisan 1975 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1872 sayılı ‘İnönü Üniversitesi Kanunu’ çıkarıldı.
1976	Avrupa Sosyal ve Tıbbi Yardım Avrupa Sözleşmesi ve Ek Protokolü (European Convention on Social and Medical Assistance), 11 Aralık 1953 tarihinde Paris’te imzalanmıştı. Türkiye, Avrupa Sosyal ve Tıbbi Yardım Sözleşmesi ve Ek Protokolünün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanunu 16 Mart 1976 tarihinde kabul etmiş, 25 Mart 1976 tarihli Resmi Gazete’de yayınlayarak aynı tarihte yürürlüğe koymuştur.
1980	Avukat Aytekin Olcay’ı öldürmekten sanık olarak yakalanan ülkücü H.Çiftçi’nin üzerinde 69 kişilik “öldürülecekler listesi” bulunduğu öğrenildi. Adana ve Osmaniye Cezaevlerinden 9’u sağ, 1’i sol 10 mahkûm kaçtı.
1980	11 Nisan 1978 tarihli Cumhuriyet’teki köşesinde Devlet Güvenlik Mahkemeleri’ni eleştirdiği “Yatalak” başlıklı yazısından dolayı 6 yıla kadar hapis istemiyle yargılanan İlhan Selçuk ve Yazı İşleri Müdürü Orhan Erinç beraat etti.
1982	Ankara Sıkıyönetim Savcılığı, Halkevleri‘nin kapatılması istemiyle dava açtı. Savcılık ayrıca yöneticilerin 18 ay-4 yıl arası hapisle cezalandırılmasını istedi.
1982	Tutuklu İsmail Beşikçi, cezaevinden yazdığı bir mektup nedeniyle 10 yıl hapis ve 5 yıl sürgün cezasına çarptırıldı.
1982	Muzır Neşriyat Kanunu gerekçe gösterilerek Nazım Hikmet ve Samet Behrengi’nin yazdıkları dahil 28 çocuk kitabının 18 yaşından küçüklere satışı yasaklandı.
1986	İşkence yaptığını itiraf eden polis memuru Sedat Caner ile bu itirafları yayımlayan Nokta’nın Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Arda Uskan hakkında dava açıldı. Caner ve Uskan’ın “Yayın yoluyla devletin emniyet güçlerini alenen tahkir ve tezyif etmek”ten 1-6 yıl arası hapisleri talep edildi.

1986	12 Eylül dönemindeki insan hakları ihlallerinin anlatıldığı “Bin İnsan” kitabından dolayı yazar Erbil Tuşalp ve yayıncı Kemal Karatepe’nin yargılanmasına başlandı.
1988	İstanbul’daki Metris Askeri Cezaevi’nden tutuklu ve hükümlüler firar etti. Farklı sol örgütlerden 29 kişinin İstanbul Metris Askeri Cezaevi’nden tünel kazmak suretiyle kaçtığı anlaşıldı.
1988	Cezalarda indirim öngören kanun kabul edildi.
1994	Aydın Ortaklar Öğretmen Lisesi’nde evci çıkan dört kız öğrenciden birinin, Emniyet yetkilileri tarafından yakalanarak bekaret kontrolüne gönderilmesi, kadınlar tarafından protesto edildi.
1996	Emek Partisi kuruldu.
1996	İşyerlerinde kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılını dolduran çalışanların zorunlu olarak emekli edilmesini ortadan kaldıran Başbakanlık genelgesi yayınlandı.
1997	Yurttaş Girişimi, 9 Mart’ta sonlandırılan Sürekli Aydınlık İçin Bir Dakika Karanlık eylemlerinin 6 Nisan akşamı 21:00’den itibaren “İsyan ediyorum, ısrar ediyorum” sloganıyla yeniden başlamasına karar verdi.

1998	Manisalı Gençler Davasında, Yargıtay’ın bozma kararından sonra beş tutuklu genç tahliye edildi.
1998	26 Kasım 1993’de “DHKP-C hücre evi”ihbarıyla düzenlenen baskında öldürülen gençlerden Hasköy Lisesi 2.sınıf öğrencisi Selma Doğan’ın ailesinin İçişleri Bakanlığı aleyhine açtığı davada, bakanlığın aileye 523 milyon TL maddi ve manevi tazminat ödemesine karar verildi.
1999	Sırbistan, NATO’ya savaş ilan ettiğini BM’ye bildirdi.
1999	İHD, Süleyman Yeter’in işkenceyle öldürülmesi olayının tanıklarının “emniyetçe sürekli taciz edilmelerine karşı” AİHM’ne başvurulduğunu açıkladı.
2000	ABD’de bir mahkeme, gazeteci Terry Anderson’ın Lübnan’da kaçırılarak yedi yıl rehin tutulmasının ardında İran’ın olduğu gerekçesiyle Tahran’ı 341 milyon dolar tazminat ödemeye mahkûm etti.
2002	Terörle Küresel Savaş zirvesi konferansı Rusya’nın Sen Petersburg kentinde toplandı. Konferansa ABD, Britanya, Almanya, Japonya ve Çin’in de aralarında bulunduğu 39 ülkeden 100 gizli servis üyesi katıldı.
2002	Nijerya’nın şeriat yasalarının uygulandığı eyaletlerinden Sokoto’da, zina yaptığı gerekçesiyle taşlanarak ölüme (recm) mahkum edilen genç kadın yüksek mahkemede beraat etti.
2004	2000’de 32 kişinin öldüğü Hayata Dönüş operasyonu sırasında Bayrampaşa Cezaevi’nde ölen 12 kişiden biri olan Murat Ördekçi’nin ailesinin İçişleri ve Adalet bakanlıkları aleyhine açtıkları tazminat davası sonuçlandı. İstanbul 2. İdare Mahkemesi aileyi haklı buldu. 108 milyar lira tazminat ödenmesine karar verdi.

2007	Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, hesabındaki 20 bin YTL’si ”internet korsanı” tarafından çekilen kişiye, bankanın, çekilen miktar kadar tazminat ödemesine karar veren mahkeme kararını onadı.
2007	Kölelik sistemi içerisinde acı çeken ve yaşamını yitirenleri anmak için ve ırkçılık ile önyargıların tehlikesi üzerine farkındalık yaratmak üzere Atlantikaşırı Köle Ticareti ve Kurbanlarını Anma Uluslararası Günü her yıl 25 Mart’ta kutlanmaya başladı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 2006 yılında 61/19 sayılı kararla , “köle ticareti ve köleliğin, özellikle ölçeği ve süresi göz önünde bulundurulduğunda, insanlık tarihindeki en kötü insan hakları ihlalleri arasında olduğunu” kabul etti ve 25 Mart 2007 tarihini, Transatlantik Köle Ticaretinin Kaldırılmasının İki Yüzüncü Yıldönümünü Anma Uluslararası Günü olarak ilan etti. Ertesi yıl, 62/122 sayılı kararla , 25 Mart tarihini, 2008’den itibaren her yıl Uluslararası Kölelik ve Transatlantik Köle Ticareti Mağdurlarını Anma Günü olarak ilan etti.


2019	ABD, Golan Tepeleri için İsrail’in egemenliğini tanıdı.

25 Mart – Hukuk Takvimi

1801

Alman hukukçu ve filozof Novalis (Georg Philipp Friedrich Freiherr von Hardenberg) (2 Mayıs 1772 – 25 Mart 1801) yaşamını yitirdi. Egon Friedell tarafından hakkında doktora tezi yazıldı.

1807

Birleşik Krallık Parlamentosu, köle ticaretini yasakladı.

1811

İngiliz yazınının ve Romantik Dönem’in en önemli şairlerinden Percy Bysshe Shelley yazdığı “Ateizmin Gerekliliği” adlı makalesinden dolayı Oxford Üniversitesi’nden atıldı.

1821

Yunanistan, Osmanlı İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını ilan etti.

1852

1918

Belarus Halk Cumhuriyeti kuruldu.

1924

Yunanistan’da cumhuriyet ilan edildi.

Ankara’da toplanan kurultay ile Türk Ocakları yeniden kuruldu. İlk kuruluşu, 25 Mart 1912 idi. 1931’de kapatılmış, yerlerine Halkevleri açılmıştır. 1949’da yeniden kurulmuştur.

1934

Amerikalı feminist, gazeteci ve kadın hakları savunucusu Gloria Marie Steinem doğdu.

1936

Saatlerin doğru olarak ayarlanabilmesi için İstanbul Rasathanesi’nce hazırlanan iki bildiriyi, Bakanlar Kurulu onayladı.

1953

Danimarka’da Seçme ve seçilme yaşı, 25 Mart 1953 tarihinde gerçekleştirilen referandumda kabul edildi.

1957

Roma’da bir araya gelen Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu‘nun kurulmasına ilişkin Roma Antlaşması’nı imzaladı.

1959

Necip Fazıl Kısakürek, Büyük Doğu dergisinde yayımlanan “Menderes’in Kalesi” başlıklı yazısında, Fuad Köprülü’ye yayın yoluyla hakaret ettiği iddiasıyla açılan davada, bir yıl hapse mahkûm oldu. Dergi de bir ay süreyle kapatıldı.

1960

İtalya’da Hukukçu Fernando Tambroni 25 Mart 1960’da Başbakan oldu.

1960

Güney Afrika Johannesburg’da tüm siyah politik örgütler feshedildi.

1961

Adalet Bakanlığı, idam cezalarının cezaevi bahçelerinde infaz olunması hakkında karar aldı.

1968

Şair Metin Demirtaş, Türk Solu dergisinde yayımlanan “Guevara” adlı şiirinde, komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.

1972

1975

25 Mart 1975 tarihinde ise Cumhuriyet Senatosunda kabul edilen ve 3 Nisan 1975 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1872 sayılı ‘İnönü Üniversitesi Kanunu’ çıkarıldı.

1976

1980

Avukat Aytekin Olcay’ı öldürmekten sanık olarak yakalanan ülkücü H.Çiftçi’nin üzerinde 69 kişilik “öldürülecekler listesi” bulunduğu öğrenildi.

Adana ve Osmaniye Cezaevlerinden 9’u sağ, 1’i sol 10 mahkûm kaçtı.

1980

11 Nisan 1978 tarihli Cumhuriyet’teki köşesinde Devlet Güvenlik Mahkemeleri’ni eleştirdiği “Yatalak” başlıklı yazısından dolayı 6 yıla kadar hapis istemiyle yargılanan İlhan Selçuk ve Yazı İşleri Müdürü Orhan Erinç beraat etti.

1982

Ankara Sıkıyönetim Savcılığı, Halkevleri‘nin kapatılması istemiyle dava açtı. Savcılık ayrıca yöneticilerin 18 ay-4 yıl arası hapisle cezalandırılmasını istedi.

1982

Tutuklu İsmail Beşikçi, cezaevinden yazdığı bir mektup nedeniyle 10 yıl hapis ve 5 yıl sürgün cezasına çarptırıldı.

1982

Muzır Neşriyat Kanunu gerekçe gösterilerek Nazım Hikmet ve Samet Behrengi’nin yazdıkları dahil 28 çocuk kitabının 18 yaşından küçüklere satışı yasaklandı.

1986

1986

12 Eylül dönemindeki insan hakları ihlallerinin anlatıldığı “Bin İnsan” kitabından dolayı yazar Erbil Tuşalp ve yayıncı Kemal Karatepe’nin yargılanmasına başlandı.

1988

İstanbul’daki Metris Askeri Cezaevi’nden tutuklu ve hükümlüler firar etti. Farklı sol örgütlerden 29 kişinin İstanbul Metris Askeri Cezaevi’nden tünel kazmak suretiyle kaçtığı anlaşıldı.

1988

1994

Aydın Ortaklar Öğretmen Lisesi’nde evci çıkan dört kız öğrenciden birinin, Emniyet yetkilileri tarafından yakalanarak bekaret kontrolüne gönderilmesi, kadınlar tarafından protesto edildi.

1996

Emek Partisi kuruldu.

1996

İşyerlerinde kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılını dolduran çalışanların zorunlu olarak emekli edilmesini ortadan kaldıran Başbakanlık genelgesi yayınlandı.

1997

Yurttaş Girişimi, 9 Mart’ta sonlandırılan Sürekli Aydınlık İçin Bir Dakika Karanlık eylemlerinin 6 Nisan akşamı 21:00’den itibaren “İsyan ediyorum, ısrar ediyorum” sloganıyla yeniden başlamasına karar verdi.

1998

Manisalı Gençler Davasında, Yargıtay’ın bozma kararından sonra beş tutuklu genç tahliye edildi.

1998

1999

Sırbistan, NATO’ya savaş ilan ettiğini BM’ye bildirdi.

1999

İHD, Süleyman Yeter’in işkenceyle öldürülmesi olayının tanıklarının “emniyetçe sürekli taciz edilmelerine karşı” AİHM’ne başvurulduğunu açıkladı.

2000

ABD’de bir mahkeme, gazeteci Terry Anderson’ın Lübnan’da kaçırılarak yedi yıl rehin tutulmasının ardında İran’ın olduğu gerekçesiyle Tahran’ı 341 milyon dolar tazminat ödemeye mahkûm etti.

2002

Terörle Küresel Savaş zirvesi konferansı Rusya’nın Sen Petersburg kentinde toplandı. Konferansa ABD, Britanya, Almanya, Japonya ve Çin’in de aralarında bulunduğu 39 ülkeden 100 gizli servis üyesi katıldı.

2002

Nijerya’nın şeriat yasalarının uygulandığı eyaletlerinden Sokoto’da, zina yaptığı gerekçesiyle taşlanarak ölüme (recm) mahkum edilen genç kadın yüksek mahkemede beraat etti.

2004

2007

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, hesabındaki 20 bin YTL’si ”internet korsanı” tarafından çekilen kişiye, bankanın, çekilen miktar kadar tazminat ödemesine karar veren mahkeme kararını onadı.

2007

2019