4 Eylül – Hukuk Takvimi / 4 Eylül Tarihinde Hukuk ve Tarih Olayları
476
Romulus Augustus, Roma İmparatorluğundan indirildi. 31 Ekim 475 – 4 Eylül 476 arasında kısa bir dönem hüküm süren Romulus Augustus’un tahttan indirilişi Batı Roma İmparatorluğu’nun sonu ve Orta Çağ’ın başlangıcı olarak kabul edilmektedir.
1870
Fransa’da Üçüncü Cumhuriyet ilan edildi. Bu dönem, 1870’ten 1940’a kadar Alman işgaline kadar sürdü.
1888
1888’de George Eastman, Kodak markasını ticarileştirdi ve makara filmli kamerasının patentini aldı.
Osmanlı Dönemi Danıştay(Şuray-ı Devlet) başkanlarından Ahmet Arifi Paşa, dördüncü kez göreve getirildi. Görevi 7 Kasım 1895’da sona erdi. Daha önce 19 Ekim 1879-12 Eylül 1880, 30 Kasım -2 Aralık 1882, ve 25 Eylül 1885-4 Eylül 1891 tarihleri arasında görev yapmıştı.
İkinci dünya savaşı öncesi Türkiye’den yurtdışında yapılacak tüm gıda maddeleri ihracatı yasaklandı
1944
Hitler’e karşı yapılan 20 Temmuz suikast girişiminde yer alan General Erich Fellgiebel, Berlin’de Plötzensee Hapishanesinde idam edildi. (Doğumu: 1886)
1957
ABD Yurttaşlık Hakları Hareketi (Little Rock Krizi) : Arkansas valisi, siyahi öğrencilerin Merkez Lisesi’ne kayıt yaptırmalarına engel olabilmek için Ulusal Muhafızlar’ı göreve çağırdı.
1958
Ad ve soyadlarının değişikliğine ilişkin uluslararası Sözleşme 4 Eylül 1958 tarihinde, İstanbul’da imzalandı. Sözleşme, Federal Almanya Cumhuriyeti, Fransa Cumhuriyeti, Hollanda Krallığı, Lüksemburg Büyük Dukalığı, İsviçre, Türkiye Cumhuriyeti ve Belçika Krallığı arasında imzalandı. Sözleşmenin onayına dair kanun 6 Temmuz 1962’de kabul edildi ve 13 Temmuz 1962 tarihli resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.
İspanya, Fransa, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Lüksemburg, Portekiz ve Tunus Hükümetleri, 29 Kasım 1924 tarihinde kurulan Uluslararası Şarapçılık Ofisini (OIV) 4 Eylül 1958 tarihinde o zamanki üye ülkelerin kararıyla “Uluslararası Bağcılık ve Şarapçılık Ofisi” ismini aldı Türkiye, 18 Eylül 1975 tarih ve 7/10738 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla üye olmuştur.
27 Mayıs İhtilali sonrası oluşturulan Kurucu Meclis, yeni Anayasa’nın kabul edilmesinin ardından görevini tamamlayarak dağıldı.
1964
Endonezya hükümeti, Beatles tarzı saç kesimini yasakladı.
1965
1952 Nobel Barış Ödülü sahibi Alman humaniter doktor, filozof, müzisyen, teolog, hayvan sever ve anti-nükleer aktivist Albert Schweitzer yaşamını yitirdi. Gabon’da bir hastane kurdu ve yaşamını yöre halkının sağlığına adadı. Geliştirdiği “yaşama saygı felsefesi” ile günümüzdeki çevreci ve hayvansever hareketlerin öncüsü kabul edildi.
1975
Bülent Ecevit’in seçim otobüsünün Elâzığ’da AP ve MHP’lilerce taşlanması sonucunda aralarında gazeteciler de olmak üzere 50 kişinin yaralanması üzerine 57 kişi gözaltına alındı.
1980
Siyasal Bilimler Fakültesi’nin öğrencisi olan 5 ülkücü Konya Cezaevi’ni bastı. Hakan Yurdakuler’in katilinin de aralarında bulunduğu 7 ülkücü mahkum cezaevinden kaçırıldı.
27 üniversitenin rektörü, referanduma sunulacak yeni Anayasa taslağının üniversitelerle ilgili maddeleri düzenlenirken YÖK’ün “düzenleyici ve denetleyici üst kurum olarak” Anayasa’da yer almasını öngören bir madde önerisi hazırlayarak Danışma Meclisi’ne gönderdi.
1984
İstanbul’da yayınlanan Tercüman Gazetesi, Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından süresiz olarak kapatıldı.
1985
TEK dışındaki kuruluşların elektrik enerjisi üretim tesisi kurma ve işletmesine ilişkin yönetmelik yayınlandı.
1987
MLSPB sanığı Hasan Şensoy’un ablası Didar Şensoy’un Meclis önündeki oturma eyleminde ölümünü protesto için 6 cezaevinden 347 kişinin katıldığı açlık grevleri başlatıldı.
1987
İzmir İleri Kitabevi’nde iki gündür kitaplarını imzalayan Aziz Nesin’in “Az Gittik Uz Gittik” adlı kitabı, yasak olmadığı halde toplatıldı.
1988
Saddam ordusunun Iraklı Kürtlere karşı saldırmasını protesto etmek için Irak’ın İstanbul Başkonsolosluk binasına siyah çelenk koymak isteyen SHP’liler polisçe coplanarak dağıtıldı
1990
Müftülükten istifa eden, İslam araştırmacısı, çok sayıdaki eserin sahibi ve İkibine Doğru ile Yüzyıl dergisi yazarı, Turan Dursun, İstanbul’da Koşuyolu’ndaki evinden çıkarken, kimliği belirsiz kişilerin silahlı saldırısı sonucu 56 yaşında öldürüldü. Saldırganlar olaydan sonra kaçtı. Şeriat karşıtı yazılarıyla tanınan Turan Dursun’un bir süreden beri aşırı dinciler tarafından ölümle tehdit edildiği öğrenildi. Cinayeti “İslam Mücahitleri” adlı bir örgüt üstlendi.
1990
Cumhuriyet gazetesi yazarı edebiyatçı Oktay Akbal bir yazısında, Cumhurbaşkanı Turgut Özal’a hakaretten dolayı yargılandı.
1991
DİSK’in açtığı davada Bakırköy İş Mahkemesi, DİSK hakkında Askeri Yargıtay 3. Dairesi’nin kapatma kararını kaldırdı ve 16 Temmuz’dan itibaren sendikal haklarını ve karar organlarını kullanma yetkisinin olduğuna ilişkin tespit kararı aldı.
1993
İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi’nin düzenlediği “İnsan Hakları İçin Barışa Çağrı” gecesi Harbiye Açıkhava Sahnesinde gerçekleştirildi.
1993
Demokrasi Partisi milletvekili Mehmet Sincar, faili meçhul cinayetleri soruşturmak üzere gittiği Batman’da uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürüldü. Susurluk Skandalı sonrası konuyla ilgili bir rapor hazırlayan Kutlu Savaş; cinayeti, yeşil kod adlı Mahmut Yıldırım ve ekibinin işlediğini yazdı. Hizbullah örgütü üyesi olmak suçuyla tutuklanan sanıklar cinayeti işlediklerini itiraf ettiler ancak cinayet tam olarak aydınlatılamadı.
1994
Müjdat Gezen’in çağrısıyla ve Nasrettin Hoca’nın Akşehir Gölü’ne yoğurt mayasını çalmaya kalkmasından ilhamla, Beşiktaş İskele’de toplanarak İstanbul Boğazı’na “Barış Mayası” çalmak isteyen sanatçılar gözaltına alındı. Sanatçıların ve yurttaşların yakalarında “Barış için sen de bir şey yap” kokartı vardı. Gözaltına alınanlar arasında Atıf Yılmaz, Orhan Alkaya, Jülide Kural, Lale Mansur, Şanar Yurdatapan ve Avukat Ali Rıza Dizdar da bulunuyordu.
1996
Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Oral Çelik, İsviçre tarafından Türkiye’ye iade edildi. 16 Eylül’de 17 yıl aradan sonra çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.
2001
Tuzla Tersaneler bölgesinde çalışan bin işçinin, ağır şartlar altında sendikasız, sigortasız ve düşük ücretle çalıştıkları gerekçesiyle yapmak istedikleri protesto yürüyüşüne polis copla müdahale etti. Liman, Tersane, Gemi Yapım Onarım İşçileri Sendikası (Limter-İş) Genel Başkanı’nın da aralarında bulunduğu 30 kişi gözaltına alındı.
2002
YÖK, Milli Eğitim Bakanlığı’na yaptığı, devlete karşı suç işleyenlerin ÖSS’ye girmelerinin yasaklanmasına yönelik talebine Öğretim Üyeleri Derneği, karşı çıkarak Eğitim hakkının bireyin temel hak ve özgürlüklerinden biri olduğunu ve kısıtlanamayacağını belirtti.
2003
Ankara Savaş Karşıtı Platformu üyeleri, Irak’a asker gönderilmesine ilişkin ABD’li Avrupa Müttefik Komutanı ile Ankara’da yürütülen görüşmeleri Güvenpark’ın Başbakanlığa açılan çıkışında protesto etti.
2006
Genelkurmay Askeri Mahkemesi, emekli Korgeneral Altay Tokat hakkında altı yıla kadar hapis istemiyle dava açtı. Tokat, 1995-1998 yılları arasında Güneydoğu’da görev yaparken yeni gelen hakimleri hizaya getirmek için evlerinin yakınına bomba attırdığını açıklamıştı.
2007
20 Ağustos’ta Beyoğlu’nda bir karakolda gözaltında iken polis kurşunuyla öldürülen Nijeryalı göçmen Festus Okey’in katilinin yargılanmasını isteyen bir grup, Beyoğlu Emniyet Müdürlüğü önünde basın açıklaması yaptı. Metni İHD eski İstanbul Şube Başkanı Avukat Eren Keskin okudu.
2007
Diş Hekimi Cinayeti’nde Zekiye Gökşin’i öldüren Abdullah E. ‘nin “Rahşan Affı” olarak bilinen kanunla serbest kalmasından ötürü baba Yaşar Gökşin, TBMM aleyhine dava açtı. Gökşin, Türkiye’de bir sonuç alamazlarsa AİHM’e başvuracaklarını belirterek “Devlet kendisine karşı işlenilen suçları affedebilir, bu çok normaldir fakat bana karşı işlenen suçları nasıl affedebilir? dedi. Cinayet zanlısı A.E. olaydan sonra tutuklu olarak kaldığı Buca Cezaevi’nde linç edilmek istendi. Cinayet zanlısıne, kaldığı cezaevinde saldırarak iki gözünü kör etmekle suçlanan A.Z. hakkında 13 Kasım 2007’de müebbet hapis istemiyle dava açıldı.
2008
1999’da kurulan “Santour” şirketinde genel müdür yardımcısı iken” Sancak Line” şirketinin Genel Müdürü Binali Yıldırım’ın oğluna gemi alımı için borç para verdiği iddia edilen Deniz Feneri e.V Genel Müdürü Mehmet Taşkan’ın, Almanya’da açılan soruşturmada üç yıl hapsi istendi.
Gezi olaylarında yaşamını yitiren Ethem Sarısülük cinayetinin faili olduğu iddiasıyla hakkında dava açılan polis memuru Ahmet Şahbaz, “olası kast ile adam öldürme” suçundan 28 yıl hapse mahkum edildi. Ceza, atılan taşlar nedeniyle, haksız tahrikten 7 yıl 9 ay 10 gün hapis cezasına indirildi.
2014
“Yargıç-The Judge” filmi gösterime girdi. Film, komediyi de içinde barındıran bir mahkeme filmi olması ile öne çıktı ve dünya çapında ilgi gördü.
2024
Artvin’in Hopa ilçesi Cankurtaran bölgesinde, mesire alanı adı altında yapılmak istenen konaklama ve dinlenme tesisi projesine karşı direnen köylülere ateş açan şirket çalışanı Muhammet Ustabaş, Reşit Kibar’ı öldürdüğü gerekçesiyle tutuklandı. Ruhsatlı tabancanın sahibi olduğu gerekçesiyle gözaltına alınan şüpheli Fikret Merttürk ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Projenin sahibi olan Yapı-Soy Beton, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamayla projeden çekildiğini duyurdu.
Televizyondaki bir moda yarışması programıyla tanınan sosyal medya fenomenleri Bahar Candan ve Gülnihal Çiçek kardeşler, 16 Kasım 2023 tarihinde ‘Kara para aklama’ ve ‘Suç örgütüne üye olma’ suçlamasıyla yargılandıkları davanın ilk duruşmasına başlandı.
Dilan ve Engin Polat çifti ile birlikte toplam 28 kişinin ‘suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yönetme ve üyesi olma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama’ ve benzeri suçlardan 40 yıla kadar hapis istemiyle yargılandığı davanın İstanbul Anadolu 2’nci Asliye Ceza Mahkemesi’ndeki duruşmalarına devam edildi.
Ankara’nın Sincan ilçesinde, bir apartman inşaatının 12’nci katındaki iskelenin kırılması sonucu 3 işçinin zemine düşerek ölmesiyle ilgili gözaltına alınan 6 kişiden 2’si tutuklandı.
Prof. Dr. Tayfun Akgüner , Hamdi Yaver Aktan, Av. Dr. Başar Yaltı ve Av. Turan Karakaş, Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu üyeliğine seçildi.
2025
Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), Çarşamba günü Endonezya yetkililerine , takımada devletindeki ülke çapındaki protestoları takip eden gazetecilere yönelik son saldırı, taciz ve yıldırma olaylarını soruşturmaya ve sorumlulardan hesap sormaya çağırdı. Düşük ücretler, yeni vergi artışları ve meclis üyelerinin maaş artışları nedeniyle 25 Ağustos’ta patlak veren gösterilerin ardından en az 16 gazeteci, hükümet yanlıları tarafından yapılan fiziksel saldırıları, sözlü tehdit ve yıldırma girişimlerine maruz kalmıştı.
Avrupa Adalet Divanı, 10 Temmuz 2023’ten ABD’li şirketlere ve kuruluşlara AB’den veri aktarılmasına olanak tanıyan çerçeve antlaşmanın iptali için Avrupa Parlamentosu Fransız Üyesi Philippe Latombe’nin açtığı davada red kararı verdi. Başvuru, uluslararası bir anlaşmaya karşı bu türden ilk itirazdı.
Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), Çarşamba günü İran yetkililerinin İsrail ile yaşanan çatışmanın ardından sivil muhalefete yönelik baskılarını kınayan bir bildiri yayınlayarak, hukuka aykırı tutuklamalar ve infazlar için hesap verebilirlik çağrısında bulundu.
Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi Üyesi Thomas Massie, Jeffrey Epstein soruşturmasına ilişkin belgelerin yayınlanması için Temsilciler Meclisi’nde oylama yapılmasını talep eden teklif verdi. Öte yandan, Epstein mağdurları, ABD Kongresi’nden belgelerin yayınlanmasını öngören yasa tasarısının kabul edilmesini isteyen açıklama yaptı.
ABD’nin Columbia Bölgesi Bölge Mahkemesi, devam eden antitröst davasında tekelin ortadan kaldırılması, rekabete ve teknolojik inovasyona izin vererek bir denge kurulması gerektiğine hükmetti
ABD Federal Yargı Sistemi, dava yönetim sistemine yönelik son zamanlarda artan karmaşık ve sürekli siber saldırılara yanıt olarak hassas dava belgelerinin korunmasını güçlendirmek için ek önlemler aldı.
Federal Yargıç Allison Burroughs, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin Harvard Üniversitesi’ne verilen yaklaşık 2,2 milyar dolarlık hibeyi hukuka aykırı bir şekilde sonlandırdığına ve bu saygın okula yapılan araştırma fonlarını kesemeyeceğine karar verdi. Karar Harvard için büyük bir hukuki zafer olarak nitelendi. Beyaz Saray temyize gitme kararı verdi. Trump yönetimi, Nisan ayında üniversiteye sağlanan fonları dondurduğunda üniversiteyi, antisemitizm, radikal sol ideolojileri koruma ve ırkçı önyargılarla suçlamıştı.
Alt mahkemenin, Trump’ın gümrük vergileri koyarak yetkilerini aştığına dair verdiği karar üzerine Trump yönetimi kararı temyize taşıdı. Yüksek Mahkeme’ye yapılan itiraz sırasında mevcut tarifelerin yürürlükte kalacağı bildirildi. Trump, gümrük vergisi davasının kaybedilmesi halinde ticaret anlaşmalarını ‘geri almak’ zorunda kalabileceğini ve ABD’nin ‘büyük zarar göreceğini’ söyledi. Bu açıklama, yargıya baskı olarak değerlendirildi.
2025
TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder’in AKM’deki cenaze töreni çıkışında CHP Genel Başkanı Özgür Özel’e saldıran Selçuk Tengioğlu’nun yargılandığı davanın üçüncü duruşması yapıldı. Yeni duruşma günü 29 Eylül olarak belirlendi. Tengioğlu “Çok mağdurum. Çok acı çekiyorum. Tahliyemi talep ediyorum.” dedi. Önceki savunmasında, “Ben sadece pişmanlık çekiyorum. Yaptığım fiziksel hareket sadece aptallıktan kaynaklanan bir şey. Sayın genel başkanımın ailesinden çok özür dilerim” demişti.
Kamuoyunda ‘Yenidoğan Çetesi’ davası olarak bilinen bebek hastaları önceden anlaştıkları özel hastanelerin yenidoğan ünitelerine sevk edip ölümlerine neden oldukları ve haksız kazanç sağladıkları öne sürülen 16’sı tutuklu 57 sanığın Bakırköy 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılandığı davanın altıncı duruşması yapıldı.
Ataşehir 1. İlçe Seçim Kurulu, İstanbul 45. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin il yönetimini tedbiren görevden alma kararı üzerine CHP Ataşehir İlçe Kongresi’nin yapılamayacağına karar verdi. Sarıyer, Esenyurt, Başakşehir ve Bakırköy kongreleri de iptal edildi
Beşiktaş ve Avcılar belediyelerine düzenlenen operasyonda gözaltına alınan 7 kişiden 2’si tutuklandı, 5 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
Mustafa Can Gül tarafından yemek yediği restoranda boğazı kesilerek öldürülen İstanbul Cumhuriyet Savcısı Ercan Kayhan’ın cenaze programı belli oldu. Savcı Kayhan, yarın cuma namazına müteakip Ataşehir Mimar Sinan Caminden kaldırılıp Küçükyalı Mezarlığı’na defnedilecek. Öte yandan gözaltına alınan katil zanlısı Mustafa Can Gül’ün İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı’nda alınan ifadesinde ‘İtişme sırasında, kendimi savunma içgüdüsü olarak, istemsizce elimdeki bıçağı boynuna sapladım. Bu sırada Ercan Kayhan yere düştü. Neden yaptığımı bilmediğim bir şekilde, bir anlık panikle, Ercan Kayhan yerdeyken bıçakla boğazını kestim” dedi. Gül, tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edildi.
Ekrem İmamoğlu’nun tutukluluğunun 100. gününde Saraçhane’de düzenlenen mitingde gözaltına alınan 13’ü tutuklu 35 kişi hakkında 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet suçundan açılan davanın ilk duruşması dün yapıldı. Tutuklu 13 gencin tahliyesine karar verildi. 13 gencin 7’sinin “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla ayrıca tutukluluğunun devam ettiği bildirildi.
Aydın’ın Karacasu ilçesinde Gençlik ve Spor Bakanlığı’na ait stadın çevresindeki yürüyüş yoluna “Sevgi Yolu” yazan 70 yaşındaki emekli Gürbüz Güneş hakkında “kamu malına zarar verme” suçundan iddianame düzenlendi. İddianame, mahkeme tarafından kabul edildi. “Sevgi yolu” ibareli şablona da TCK’nın 54/1 maddesine istinaden el konuldu. Yaşlı adam “‘Sevgi yolu yazmanın suç olduğunu bilmiyordum, güzel bir şey olacağını zannederek yazdım ama demek ki değilmiş. ‘Sileyim’ dedim. ‘Silme delil karartmış olursun’ dediler.” şeklinde konuştu.
Büyük Türkiye Partisi Genel Başkanı Hüseyin Baş, 20 Aralık 2024’de Trabzon’da partisinin 9. Olağan İl Kongresi’nde yaptığı konuşmada kullandığı ifadeler nedeniyle Cumhurbaşkanına Hakaret suçundan İstanbul 11. Asliye Ceza Mahkemesi’nde hâkim karşısına çıktı. Hakaret içerikli bir ifadede bulunmadığını sanığın yurt dışı çıkış yasağı ve imza zorunluluğu kaldırıldı. Bir sonraki duruşma 15 Ocak 2026 saat 11.00’de yapılacak.
Bartın’ın tek mavi bayraklı plajı olan İnkumu’nda deniz yüzeyinde oluşan mazot ve kötü koku nedeniyle yapılan incelemeler sonucunda, ‘Palau’ bayraklı bir gemiden atık bırakıldığı tespit edildi. Geminin sahibi şirkete 10 milyon 918 bin 908 lira idari para cezası uygulandı.
Sakarya’nın Sapanca ilçesindeki bungalovda gizli kamerayla izleme yaptıkları iddiasıyla yargılanan 2 tutuklu sanık tahliye edildi. Hakim, eksiklerin giderilmesi için duruşmayı erteledi. Sapanca 2. Asliye Ceza Mahkemesindeki duruşmada tutuklu sanıklar H.K. ve T.S, müştekiler M.K. ve eşi P.K. ile taraf avukatları hazır bulundu.
Sarı Mikrofon YouTube kanalının sahibi Özkan Bozkurt tutuklanarak Metris Cezaevi’ne gönderildi.
Görevden uzaklaştırılan tutuklu Beykoz Belediye Başkanı Alaattin Köseler’in de aralarında bulunduğu “ihaleye fesat karıştırma” ile “suç işlemek amacıyla örgüt kurma, üyelik ve yardım” suçlarından 13’ü tutuklu 26 sanığın yargılandığı Anadolu 17. Ağır Ceza Mahkemesindeki davada mahkeme, tüm tutuklu sanıkların tahliyesine karar verdi.
