Büyük Anadolu Partisi Kapatma Kararı – 1972

Büyük Anadolu Partisi, 4 Kasım 1969 tarihinde İstanbul’da kurulmuş, Cumhuriyet Başsavcılığı 11/10/1972 gününde Büyük Anadolu Partisi’nin kapatılması istemiyle dava açmış, 19 Aralık 1972 tarihinde Anayasa Mahkemesi kararıyla kapatılmıştır. Kapatma kararının gerekçesi 23 Mart 1973 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. 

Partinin kapatılmasına gerekçe olarak; İI ve ilçe geçici yönetim kurulları kanuna uygun hale getirmemek, Belediye Başkanına il kongresinde tabiî üyelik tanımak, tüzüğünü uyarılara rağmen kanuni koşullara uygun hale getirmemek, il ve merkez yoklamaları konusunu düzenlememek, genel kongresini yapmamak ve tutulması zorunlu defterleri tutmamak gösterilmiştir.

1986 yılında kurulan ve 1992’de kapatılan Büyük Anadolu Partisi(BAP) ile karıştırılmamalıdır. 

Büyük Anadolu Partisi Kapatma Kararı – 1972

Anayasa Mahkemesi Kararları
Esas sayısı :1972/1 (Parti kapatılması)
Karar sayısı: 1972/1
Karar günü : 19/12/1972
Davayı açan: Cumhuriyet Başsavcılığı

Davanın konusu : 648 sayılı Siyasî Partiler Kanununun 113. maddesine göre Anayasa Mahkemesince yapılan ihtara rağmen aradan altı aydan çok süre geçtiği halde Büyük Anadolu Partisinin tüzüğünde aynı Kanunun Dördüncü kısmında yer alan maddeler dışında kalan buyurucu hükümlere aykırı görülen yönlerin giderilmemiş, büyük kongrenin süresinde toplanmamış, genel merkez adresi belirlenmemiş ve zorunlu defterler tutulmamış olması nedeniyle 648 sayılı Kanunun 108. ve 113 maddeleri uyarınca partinin kapatılmasına karar verilmesi istenilmiştir.

I — CUMHURİYET .BAŞSAVCILIĞININ İDDİANAMESİ :

Cumhuriyet Başsavcılığının 11/10/1972 gününde 1032 sayı ile Anayasa Mahkemesi kaydına geçen 4/10/1972 günlü, S.P. 1971/6-1972/1 sayılı iddianamesi şöyledir:

«Anayasa Mahkemesi Yüksek Başkanlığına

Davacı : Kamu hakları
Davalı : Büyük Anadolu Partisi

Davanın konusu : 648 sayılı Siyasî Partiler Kanununun 4 uncu kısım hükümleri dışında kalan emredici hükümlerine aykırılık Olay : içişleri Bakanlığına verilen 3/Kasım/1969 günlü dilekçe ve ekleri ile merkezî İstanbul’da olmak üzere kurulduğu öğrenilen Büyük Anadolu Partisinin kuruluşundan itibaren iki yıl içinde büyük Kongresini toplamadığı ve tüzüğünde görülen eksiklikler ile 643 sayılı Siyasî Partiler Kanununa aykırı hükümlerin tamamlanması ve düzeltilmesi için 113. üncü madde hükümleri gereğince Anayasa Mahkemesi tarafından ihtara rağmen bazı aksaklıkların giderilmediği, tutulması zorunlu defterleri tutmadığı ve büyük kongrenin de toplanmadığı anlaşılmıştır.

Yapılan inceleme :

3/Kasım/1969 günlü kuruluş beyannamesi ile merkezî İstanbul’da ve Çarşıkapı Yeniçeriler Caddesi Cennet Apartmanı 7/1 de faaliyete geçtiği öğrenilen Büyük Anadolu Partisinin tüzük ve programı getirtilerek incelenmiştir. Bu arada partinin (İstanbul, Millet Caddesi Aksaray Pasajı 210/1) adresine, daha sonra (Laleli Aksaray Caddesi Ceylan Sokağı, 13/4) adresine ve nihayet Genel Merkezin (Ankara İstanbul Caddesi 128/2 numarada Haspide Salonu)na nakledildiği bildirilmiştir. Ankara Valiliğince bu adreste yapılan incelemede pide salonunun sahibi olan Abdullah Selâm adlı şahsa partinin i l merkezini kurma yetkisinin verildiği ancak genel merkezde olması gereken hiç bir evrakın ve tutulması gereken defterlerin bulunmadığı anlaşılmıştır.

Parti Genel Başkanı Ahmet Mithat Aslan tarafından Büyük Kongrenin 12/Aralık/1970 günü Ankarada toplanacağı bildirilmesine rağmen genel başkan ile yönetim kurulu üyelerinin dahi gelmemeleri nedeniyle kongre toplanamamış 31/1/1972 günü toplanacağı bildirilmiş ise de bu tarihte de hiç kimsenin katılmadığı Genel Başkan ve ilgililerin de bulunmadığı anlaşılmıştır. 26/Mart/1972 tarihinde toplanılmak üzere Ankara Sıkıyönetim Komutanlığına başvurulmuş ise de bu tarihte de toplantı yapılamamıştır. Anayasa Mahkemesi Yüksek Başkanlığına sunulan 2/Eylül/1972 günlü dilekçede büyük kongrenin 27/Ağustos/1972 günü Çanakkale Bahri Sefit lokalinde toplandığı ancak kongreyi sarhoşların
tasması nedeniyle yarım kaldığı ve 8/Ekim/1972 tarihinde Konyada toplanacağı bildirilmiştir.

Diğer taraftan tüzük ve programı üzerinde yapılan incelemede 648 sayılı Kanunla düzenlenme biçimleri belirtilen ıl ve ilçe kongreleri, geçici yönetim kurulları, haysiyet divanlarının kuruluş ve seçim usullerinin tüzükte yer almadığı, belediye başkanlarına kongre delegeliği verildiği, disiplin organlarının birlikte çalışacakları hallerin gösterilmediği, gruplar arası işbirliğinin nasıl sağlanacağının belirtilmediği, i l ve merkez yoklamaları ve disiplin cezalarına itiraz şekli, bu cezaların af usulü konularına yer verilmediği, üyeliğe kabulde dm farklılığı gözetildiği ve böylece 648 sayılı Kanunun 8, 9, 15, 16, 21, 26, ’30j, 31, 52, 56nci maddelerine aykırılık bulunduğu düşüncesi ile bu aykırılıkların giderilmesi için Anayasa Mahkemesine başvurulmuştur. Anayasa Mahkemesi, il ve ilçe geçici yönetim kurullarının durumunun düzenlenmediği ve düzenlenmiş de sayılamayacağı, disiplin cezalarına itiraz şekliyle affı, disiplin organlarının birlikte çalışmaları konularının düzenlenmediği, belediye başkanına tabii kongre üyeliği hakkının tanındığı, siyasî parti gruplarının merkez karar ve yönetim organlarıyla ahenkli çalışmalarını sağlayıcı tedbirlere yer verilmediği, il ve merkez yoklamaları konusunun düzenlenmediği, olağanüstü kongre sayısının sınırlandırıldığı, parti üyeliğine kabul şartlarında fark gözetildiği, iki yıl içinde genel kongresini toplamadığı, belirli genel merkez adresi bulunmadığı, tutulması zorunlu defterleri tutmadığı ve 648 sayılı Kanunun emredici 15, 16, 52, 56, 21, 26, 30, 31, 9, 10, 6 ve 58 inci maddelerine aykırılık bulunduğu gerekçesiyle bu aykırılıkların tebliğ tarihinden başlayarak altı ay içinde giderilmesi için 113 üncü madde uyarınca ihtarda bulunulmasına 2/3/1972 günü karaar vermiştir.

Yüksek Mahkemenin 27/9/1972 gün ve 1181 sayılı yazılarından bu kararın 16/3/1972 günü tebliğ olunduğu anlaşılmakta olup altı aylık süre 16/9/1972 günü sona ermiş bulunmaktadır.

Parti Genel Başkanlığının Anayasa Mahkemesi Yüksek Başkanlığına gönderdiği l/Eylül/1972 gün ve 89/1972 sayılı yazısında kurucular meclisince yapılan değişikliğin (Büyük Kongrede) tasvip edildiği ifade
olunmaktadır.

Yukarıdaki açıklamaya göre bu kongrenin Çanakkale’de 2 6/Ağustos/1972 tarihinde toplanan ancak sarhoşların baskını nedeniyle yarım kalan kongre olması gerekmektedir.

Bu yazıya ekli tüzük değişikliğinin incelenmesinde Anayasa Mahkemesince yapılan ihtara uyularak:

1 — Disiplin cezalarının affı ile disiplin organlarınca verilen cezalara itiraz şeklinin tüzüğün 7/a, 7/2.i ve 7/3.d maddesiyle,
2 — Grup ve merkez disiplin organlarının birlikte çalışmalarının tüzüğün 8/d maddesiyle,
3 — Olağanüstü büyük kongrenin tüzüğün 18 inci maddesiyle düzenlendiği,

Ancak yapılan ihtara rağmen
1 — Belediye Başkan ve belediye meclisi üyelerine kongre üyeliği hakkının tüzüğün 7/c, 7/3.a ve 4/A maddelerinde de tanınması suretiyle 648 sayılı Kanunun 15 İnci,
2 — Siyasî Parti gruplarının merkez karar ve yönetim organlarıyla ahenk içinde çalışmalarını sağlayıcı tedbirlere yer verilmemesi suretiyle 648 sayılı Kanunun 26 nci,
3 — İl ve merkez yoklamaları konusunun düzenlenmemesi suretiyle 648 sayılı Kanunun 30 ve 31 inci,

4 — Parti üyeliğine kabul edileceklere ilişkin 10 ve 11 inci maddelerdeki (fark gözetme) hali düzenlenmeyerek 648 sayılı Kanunun 9 ve 10 uncu maddelerine aykırılığın giderilmediği.

5 — Kuruluş tarihinden başlayarak iki yıl içinde genel kongrenin toplanmadığı belirli bir genel merkez adresleri bulunmadığı ve tutulması zorunlu defterlerin de tutulmadığı ve böylece 648 sayılı Kanunun 10, 6 ve 58 inci maddelerine de aykırılığını tespit edilmiş bulunduğu gerçekleşmiştir.

Delillerin tartışılması :

Siyasî Partiler Kanununun 113 üncü maddesinin il k fıkrası bir siyasî partinin bu Kanunun 4 üncü kısmında yer alan maddeler hükümler i dışında kalan emredici hükümlerine aykırılık halinde bulunması ve yapılan ihtara rağmen bu aykırılığın giderilmemesi şartı gerçekleştiğinde Anayasa Mahkemesince kapatılacağı hükmünü taşımaktadır.

Anayasa Mahkemesi tarafından yapılan ihtar 16/3/1972 tarihinde tebliğ edilmiş bulunmasına göre Kanunla gösterilen altı aylık süre 16/9/1972 tarihinde tamamlanmış olmaktadır.

Yapılan ihtar üzerine bir kısım aykırılığın giderildiği görülmekte ise de 648 sayılı Kanunun 15, 26, 30, 31, 9 ve 10 uncu maddelerine aykırı düşen tüzüğün 7/c, 63. a ve 4/A maddeleri Kanun hükümlerine uygun olarak yeniden düzenlenmemiş ve bir kısım aykırılık da giderilmemiş olduğu gibi büyük kongre de kuruluş tarihi olan 3 Kasım 1969 tarihinden başlayarak iki yıl içinde toplanmamış ve belli bir genel merkez adresi gösterilmemiş, tutulması zorunlu defterler de tutulmamış bulunduğu kesinlikle anlaşılmıştır.

Sonuç ve İstek:

Büyük Anadolu Partisinin tüzüğünde Siyasî Partiler Kanununun 4 üncü kısmında yer alan maddeler hükümleri dışında kalan emredici hükümlere aykırı görülen hususların giderilmesi için yapılan ihtara rağmen tebliğ tarihinden itibaren geçen altı aydan fazla bir süre içinde söz konusu aykırılıklar giderilmediği, büyük kongrenin süresinde toplanmadığı, genel merkez adresinin belirlenmediği ve zorunlu defterlerin tutulmadığı dosya içindeki delillerle sabit olduğundan Siyasî Partiler Kanununun 108. ve 113 üncü maddeleri uyarınca kapatılmasına karar verilmesi arz ve iddia olunur. 4/10/1972»

II — Olay ve işin geçirdiği evreler :

1 —• Genel merkezi geçici olarak İstanbul’da bulunmak üzere 4/11/1969 günlü bildirimle Büyük Anadolu Partisinin kurulduğu İçişleri Bakanlığının 30/1/1970 günlü, Emniyet Genel Müdürlüğü 14222 sayılı Yazısıyla bildirilmiştir.

2 — Cumhuriyet Başsavcılığı 29/3/1971 ve 16/2/1972 günlü ve 1971/6 sayılı Yazılarıyla:

a) 648 sayılı Kanunun 15. ve 16. maddeleri geçici yönetim kurulları ile il ve ilçe haysiyet divanlarının oluşma ve seçim biçimlerinin tüzükte gösterilmesinin buyurduğu halde Büyük Anadolu Partisi Tüzüğünde bu konulara yer verilmediğini;

b) Parti Tüzüğünün 7. maddesinin 3 sayılı bendinde yer alan Belediye Başkanının kongre delegesi sayılmasına ilişkin hükmün Kanunun 15. maddesine aykırı düştüğünü;

c) Gruplar disiplin organlarının hangi durumlarda merkez disiplin organları ile bir arada çalışacaklarının Parti Tüzüğünde belirtilmesine ilişkin olarak Kanunun 21. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan kurula uyulmamış olduğunu;

ç) Kanunun 26. maddesi Siyasî Parti Gruplarının Merkez Karar ve Yönetim Organları ile ahenkli çalışmalarını sağlayıcı tedbirleri Parti Tüzüğüne bıraktığı halde konunun işlenmediğini;

d) Kanunun 30. maddesinde öngörülen il yoklamasına ilişkin hükümlerin Parti Tüzüğünde yer almadığını;

e) Kanunun 31. maddesinde öngörülen merkez yoklaması hakkında Parti Tüzüğünde hüküm bulunmadığım;

f) Kanunun 52. maddesinin buyurucu hükümlerine rağmen disiplin organlarınca verilecek cezalara itiraz biçiminin Parti Tüzüğünde düzenlenmediğini;

g) Kanunun 56. maddesinin son fıkrasına göre disiplin cezalarının hangi parti organınca nasıl affedileceğinin Parti Tüzüğüne gösterilmesi gerekirken bu kural a uyulmadığını;

h) Kanunda olağanüstü kongreleri zaman bakımından sınırlayan bir kural bulunmadığı halde Parti Tüzüğünün 16. ve 18. maddelerinde iki yılda bir olağanüstü kongre yapılabileceğinin hükme bağlandığını;

ı) Parti Tüzüğünün 10. maddesi Kanunun sözüne aykırı düştüğü gibi 11. maddesinin d bendinde yer alan «Mukaddes dinimizin aleyhinde çalışanlar Büyük Anadolu Partisinin üyeliğine kabul edilemezler.» Kuralının Kanunun partilere üye olamayacak kimseleri kesinlikle belirten 8. ve üyeliğe kabul koşullarını gösteren 9. maddeleri ve özellikle bu maddenin son fıkrası hükmü ile tam bir çelişki içinde olduğunu;

I) Büyük Anadolu Partisinin büyük kongresini ilân edilen tarihlerde toplayamamış olduğunu, belli bir genel merkezinin bulunmadığını ve yasaya göre tutulması zorunlu defterleri tutmadığını ve bu durumun
643 sayılı Kanunun 59. ve 135. maddeleri aracılığı ile Cemiyetler Kanununun 20. maddesinin son fıkrasına ve 648 sayılı Kanunun 6. ve 58 maddelerine aykırılığı oluşturduğunu,

İleri sürerek 648 sayılı Kanunun 113. maddesi uyarınca Büyük Anadolu Partisine gerekli ihtarın yapılmasını Anayasa Mahkemesinden istemiştir.

3 —Anayasa Mahkemesi, Muhittin Taylan, Avni Gıvda, Sait Koçak, Nuri Ülgenalp, Şahap Araç, İhsan Ecemiş, Ahmet Akar , Halit Zarbun, Ziya önel, Kani Vrana, Mustafa Karaoğlu, Muhittin Gürün, Lûtfi Ömerbaş, Şevket Müftügil ve Ahmet H Boyacıoğlu’nun katılmalarıyla 2/3/1972 gününde yaptığı toplantıda;

a) Büyük Anadolu Partisinin;

aa — Parti tüzüğünde il ve ilçe geçici yönetim kurullarının durumu düzenlenmediği; tüzüğün ek maddelerine bu konu yer almışsa da değişikliğin dayanakları daha önce istendiği halde gönderilmediğinden konu düzenlenmiş sayılamayacağı için 648 sayılı Siyasî Partiler Kanununun 15., 16.,

bb — Sözü geçen tüzükte disiplin organlarınca verilecek cezalara itiraz biçiminin ve disiplin cezalarının affı konusunun düzenlenmemiş olması nedeniyle aynı Kanunun 52. ve 56.;

cc — Sözü geçen tüzükte grup disiplin organlarının merkez disiplin organları ile bir arada çalışmaları konusunun düzenlenmemiş bulunması nedeniyle aynı Kanunun 21.;

çç — Sözü geçen tüzükte belediye başkanına tabi kongre üyeliği hakkı tanınmış olması nedeniyle aynı Kanunun 15.;

dd — Sözü geçen tüzükte siyasî parti gruplarının merkez karar ve yönetim organları ile ahenk içinde çalışmalarını sağlayıcı tedbirlere yer verilmemiş olması dolayısıyla aynı Kanunun 26.,

ee — Sözü geçen tüzükte il ve merkez yoklamaları konusunun da düzenlenmemiş olması nedeniyle aynı Kanunun 30. ve 31 ;

ff — Sözü geçen tüzüğün parti üyeliğine kabul edileceklere ilişkin 10. maddesinde fark gözetmeme bakımından aynı Kanunun 9. maddesinin son fıkrasına göre eksik ve fazla yönler bulunması ve partiye alınamayacakları gösteren 10. maddede «Mukaddes dinimiz aleyhinde çalışanlar» denilerek bir bakıma din ayırımı gözetilir duruma düşülmesi dolayısıyla 643 sayılı Kanunun 9. ve 8.;

gg — Partinin iki yıl içinde ilk genel kongresini ‘toplamaması, belirli bir genel merkez adresi bulunmaması ve tutulması zorunlu defterleri tutmaması nedeniyle aynı Kanunun 10, 6. ve 518.

Maddelerinin buyurucu hükümleriyle aykırılık halinde olduğu ve parti tüzüğünde olağanüstü kongre sayısını sınırlandıran kuralın bu kongrelere sınır koymayan 648 sayılı Kanun hükümlerine aykırı düştüğü anlaşıldığından ve Cumhuriyet Başsavcılığının öteki aykırılıklara ilişkin görüşünün yerinde olmadığı sonucuna varıldığından yukarıda belirtilen ayrılıkların, bu kararın yazılı olarak genel başkanlığa bildirilmesinden başlayarak altı ay içinde giderilmesinin Büyük Anadolu Paıts.nc £4 S
sayılı Kanunun 113. maddesi uyarınca ihtar edilmesine Ziya Önel’in genel kongresini yapamayacak durumda olan partiye ihtarda bulunulmayacağı yolundaki karşı oyu ile ve oy çokluğu ile;

b) Partinin il kongreleri ile büyük kongresini yapabilmesi için izin verilmesine ilişkin isteminin, Anayasa Mahkemesinin görev ve yetki alanına girmediği için reddine oybirliğiyle;

c) İhtar kararı parti genel başkanlığına gösterilen adreste tebliğ edilmediği takdirde, tebligatın ilân yoluyla yapılmasına oybirliği ile,

Karar verilmiştir.

4 — 2/3/1972 günlü ihtar kararı 16/3/1972 gününde parti genel başkanlığına tebliğ edilmiştir.

5- Cumhuriyet Başsavcılığı 11/10/1972 gününde Büyük Anadolu Partisi’nin kapatılması istemiyle dava açmıştır.
6 — a) Muhittin Taylan, Avni Givda, Fazıl Uluocak, Sait Kolçak, Nuri Ülgenalp, Şahap Arıç, İhsan Ecemiş, Ahmet Akar , Halit Zarbun, Ziya Önel, Kâni Vrana, Muhittin Gürün, Lûffi Ömerbaş, Şevket Muftügil ve Ahmet H. Boyacıoğlu’nun katılmalarıyla 21/11/1872 gününde yapılan toplantıda Cumhuriyet Başsavcılığının dava açma belgesinin Büyük Anadolu Partisi Genel Başkanlığına tebliğ edilmesine ve bu konuda yazılı açıklamada bulunmak ve açıklamasına dayanak olan belgeleri de Anayasa Mahkemesine göndermek üzere on beş gün süre verilmesine Avni Givda. Sait Koçak, Ahmet Akar, Halit Zarbun ve Lûtfi Ömerbaş’ın işin niteliğine göre açıklama istenmesine yer olmadığı yolundaki karşı oylarıyla ve oyçokluğu ile karar verilmiştir.

b) Bu karara ilişkin Anayasa Mahkemesi yazısı ile Cumhuriyet Başsavcılığının dava açma belgesi örneğinin Büyük Anadolu Partisi Genel Başkanlığına 29/11/1972 gününde tebliğ edildiği anlaşılmıştır.

c) Parti Anayasa Mahkemesinin söz konusu 21/1J/1972 günlü ara kararı gereklerini yerine getirmemiştir.

III — İNCELEME :

‘Raportörlüğün 17/10/ll9’72 günlü inceleme yazısı, dosya içindeki bütün kâğıtlar, Anayasa‘nın ve 13/7/19651 günlü, 6İ S sayılı Siyasî Partiler Kanununun konuya ilişkin hükümleri; bunlarla ilgili gerekçeler ve yasama meclisleri görüşme tutanakları ve davayı ilgilendirebilecek öteki metinler okunduktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

648 sayılı Kanunun 113. maddesine göre; bir siyasî partinin siyasî partilerle ilgili kanunların, bu kanunun dördüncü kısmında yer alan maddeler dışındaki buyurucu hükümlerine aykırılık halinde olması nedeniyle, o parti aleyhine Anayasa Mahkemesine Cumhuriyet Başsavcılığınca re’sen yazı ile başvurulur. Anayasa Mahkemesi, söz konusu hükümlere aykırılık görürse bu aykırılığın giderilmesini ilgili siyasî partiye ihtar eder. B u konudaki Anayasa Mahkemesi kararının yazılı olarak ilgili siyasî partinin genel ‘başkanlığına bildirilmesinden başlayarak altı ay içinde o aykırılık giderilmediği takdirde, Cumhuriyet Başsavcılığının re’sen dava açması üzerine Anayasa Mahkemesince o siyasî partin in kapatılmasına karar verilir.

648 sayılı Kanunun:

a) 15. ve 16. maddelerinin 2 sayılı bentlerinin il ve ilçe geçici yönetim kurullarının nasıl kurulacaklarının parti tüzüğünde gösterileceğine ilişkin kuralları,

b) 15. maddesinin 1 sayılı bendinin il kongresinin tabu üyelerine ilişkin kuralı,

c) Siyasî parti gruplarının merkez karar ve yönetim organları ile ahenk içinde çalışmalarını sağlayıcı tedbirlerin parti tüzüğünde hükme bağlanmasına ilişkin 26. maddesi,

ç) İl yoklamaları başlığını taşıyan 3ü. maddesinin illerde önseçimi yapacak partili üyelerin tüzükte saptanacağına ilişkin kuralı ile merkez yoklaması ‘başlığını taşıyan 31. maddesinin birinci ve üçüncü fıkralarının siyasî partilerin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelikleri seçimleri için kanun gereğince gösterecekleri adayların yüzde beşinin merkez karar organı veya merkez yönetim organı veya merkez yoklama kurulunca saptanacağının tüzükte ve bu adaylara seçim çevreleri aday listelerinde yer verilmesi esaslarının tüzükte yahut genel kongre kararında gösterilmesine ilişkin kuralları;

d) Partilere üye olamayacak kimselere ilişkin 8. ve üyeliğe kabul koşullarına ilişkin 9. maddeleri kuralları;

e) 10. (maddesinin ilk genel kongrenin partinin tüzel kişilik kazanmasından başlayarak iki yıl içinde toplanmasını zorunlu kılan altıncı ve genel kurulun olağan toplantılarının iki yılda bir yapılacağını belirleyen beşinci fıkraları kuralları;

f) Tutulması zorunlu defter ve kayıtlara ilişkin 58. maddesi kuralları; 648 sayılı Siyasî Partiler Kanununun dördüncü kısmındaki maddeler dışında kalan buyurucu hükümlerindendir. B u hükümler Kanunun İkinci Kısmında; bunlardan 8., 9. maddeler İkinci, 10. madde Üçüncü, 15. ve 16. maddeler Dördüncü, 26. madde Beşinci, 30. ve 31. maddeler Yedinci ve 58. madde Dokuzuncu Bölümlerde yer almıştır.

Büyük Anadolu Partisinin, belirtilen aykırılıkların giderilmesi için 648 sayılı Yasanın 113. maddesi uyarınca Anayasa Mahkemesinin verdiği ihtar kararının yazılı olarak usulünce Parti Genel Başkanlığına bildirilmesinden başlayarak altı aylık kanunî süre dolduktan sonraki saptanan
durumu şöyledir :

Bu Parti;

aa) II ve ilçe geçici yönetim kurullarının durumunu 648 sayılı Kanunun 15. ve 16. maddeleri uyarınca düzenlemeyerek bu maddelerin 2 sayılı bentlerindeki;

bb) Belediye Başkanına il kongresinde tabiî üyelik tanıyarak Kanunun 15. maddesinin 1 sayüı bendindeki;

cc) Siyasî Parti Gruplarının Merkez Kara r ve Yönetim Organlarıyla ahenk içinde çalışmalarım sağlayacak tedbirlere tüzükte yer vermeyerek Kanunun 26. maddesindeki;

çç) İl ve merkez yoklamaları konusunu düzenlemeyerek Kanunun 30. maddesinde ve 31. maddesinin birinci ve üçüncü fıkralarındaki,

dd) Part i Tüzüğünün üyeliklere kabul edilecek kimselere ilişkin 10. ve 11. maddelerinde yer verilen hükümler dolayısıyla Kanunun 8. ve 9. maddelerindeki;

ee) Genel kongresini yapmayarak Kanunun 10. maddesinin beşinci ve altıncı fıkralarındaki,

ff) Tutulması gerekli defterleri tutmayarak kanunun 58. maddesindeki,

Buyurucu kurallara aykırı düşen durumunu sürdüre gelmektedir. Söz konusu aykırılıkların giderilmemesi nedenleri üzerinde de partice herhangi bir açıklamada bulunulmuş değildir. 648 sayılı Yasanın 113. maddesinde yazılı kurallar gerçekleşmiş olduğundan adı geçen siyasi partinin bu maddenin son fıkrası uyarınca kapatılmasına karar verilmesi gerekir.

V — SONUÇ:

Büyük Anadolu Partisinin 13/7/1965 günlü, 648 sayılı Siyasî Partiler Kanununun 113 maddesi uyarınca Anayasa Mahkemesinin yaptığı yazılı ihtara rağmen kanunî süresi içinde;

a) İI ve ilçe geçici yönetim kurullarının durumunu Kanunun 15. ve 16. maddeleri uyarınca düzenlememek,

b) Belediye Başkanına il kongresinde tabiî üyelik tanımak,

c) Siyasî Parti gruplarının merkez karar ve yönetim organlarıyla ahenk içinde çalışmalarını sağlayacak tedbirlere tüzüğünde yer vermemek,

ç) İl ve merkez yoklamaları konusunu düzenlememek,

d) Parti tüzüğünün üyeliklere kabul edilecek kimselere ilişkin 10. ve 11. maddelerinde Kanunun 8. ve 9. maddelerine uymamak,

e) Genel kongresini yapmamak,

f) Tutulması zorunlu defterleri tutmamak,

tan oluşan aykırılıkları gidermediği için Cumhuriyet Başsavcılığınca re’sen açılan davada 648 sayılı Kanunun 113. maddesinde öngörülen kapatma durumunun gerçekleştiği saptandığından,

1 — Bu siyasî partinin 648 sayılı Kanunun 113. maddesinin son fıkrası uyarınca kapatılmasına,
2 —Aynı kanunun 115. maddesi gerekleri yerine getirilmek üzere kapatma kararının Başbakanlığa, İçişleri ve Maliye Bakanlıklarına ve Cumhuriyet Başsavcılığına tebliğine, 19/12/1972 gününde oybirliğiyle ve Anayasa’nın 57. maddesinin son fıkrası gereğince karar verildi.

Başkan Muhittin Taylan

Başkan Vekili Avni Givda

Üye Fazıl Uluocak

Üye Sait Koçak

Üye Nuri Ülgenalp

Üye Şahap Arıç

Üye İhsan Ecemiş

Üye Ahmet Akar

Üye Halit Zarbun

Üye Ziya Önel

Üye Kâni Vrana

Üye Muhittin Gürün

Üye Lûtfı Ömerbaş

Üye Şevket Mıiftügü

Üye Ahmet H. Boyacıoğlu