Hukuk Ansiklopedisi
Türkiye-İtalya Ankara Sözleşmesi, 4 Kasım 1932 günü Ankara’da imzalanmıştır. Sözleşme; Meis adasının yakınındaki birkaç adacıkla birlikte Bodrum yakınlarındaki Karaada’nın durumunu düzenlemektedir.
Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasından sonra imzalanan barış sözleşmelerinden biri olan Ankara Sözleşmesini İtalyan elçisi Pompeo Aloisi ile Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras imzalamıştır. 1921 yılından beri Ege Denizi’ndeki adaların kontrolü elinde tutan İtalyan hükümeti bu sözleşmeye konu olan; Çatal Ada, Uvendire, Furnakya, Katovolo, Praşudi, Tchatallota, Pighi, Nissi-Tis Pighi, Recif Agrecelia, Prousseclisse, Pano Makri, Kato Makri, Marathi, Rocci Vutchaki, Dasya, Prassoudi, Alimentaria ve Karavola adacıklarında Türkiye’nin egemenliğini tanımıştır.
ANADOLU KIYISI İLE MEİS (Castellorize) ADASI ARASINDA KARASULARININ SINIRLANDIRILMASI VE BODRUM KARŞISINDAKİ KARA ADANIN EGEMENLİĞİ KONUSUNDA SÖZLEŞME
Ankara, 4 Kasım 1932
Dışişleri Bakanı ve İzmir Milletvekili Dr. Tevfik Rüştü Beyefendi tarafından temsil edilen Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti bir yandan ve Türkiye’de Büyükelçi ve Olağanüstü Temsilci Baron Pompeo Aloisi tarafından temsil edilen İtalya Krallık Hükümeti öte yandan, aralarında mutluluk verici içten dostluk ilişkilerini sürdürmek ve onu güçlendirmek özlemiyle, Anadolu kıyıları ile Kastellorizo [Meis] Adası arasındaki adacıklar ve Kara Ada üzerindeki egemenlik konusunda Türkiye ile İtalya arasında çıkan uyuşmazlığı doğrudan doğruya çözerek ortadan kaldırmağı ve Lozan Andlaşmasının ilgili hükümlerinin yorumu sonucu kime ilintili bulunduğu noktasında aralarında bir uyuşmazlık doğuran sözkonusu adacıkların çevresindeki karasularının sınırlandırılmasına karar vermişlerdir.
Aşağıda imzası bulunan Temsilciler, yöntemine uygun olduğu görülen yetki belgelerini sunduktan sonra, şu noktalarda anlaşmışlardır.
MADDE 1
İtalya Hükümeti aşağıda yazılı adacıklar üzerinde Türkiye’nin egemenliğini tanır:
Volo (Çatal Ada), Oehendra (Uvendire), Fournachia (Furnakya). Kato Volo (Katovolo), Prasouid (Praşudi), (Katavolo Adasının Güney Doğusunda) ve Tchatallota, Pighi, Nissi-Tis Pighi, Recif Agrecelia, Prousseclisse (Kaya), Pano Makri, Kato Makri (Kayalıklarla birlikte), Marathi, Roccie Voutzaky (Rocci Vutchaki) Dacia (Dasya), Nissi – Tis- Dacia, Prassoudi (Dasyanın Kuzeyinde) Alimentarya (Alimentaria), Caravola (Karavola) Adacıkları.
MADDE 2
Bodrum Körfezindeki Kara Ada da Türkiye’nin olacaktır.
MADDE 3
Buna karşılık, Türkiye Hükümeti, merkezi Kastellorizo Kenti kilisesinin kubbesi ve yarı kutru ve bu merkez ile San Stephano burnu (Pointe du Vent) arasındaki uzaklık olan bir daire ile çevrilecek bölge içinde bulunan Psoradia, Polyphados, St. Georges (Güneyde St. Georges, Kuzeyde Agrielaia diye adlandırılan ve 236 sayılı İngiliz haritasında gösterilen iki ada), Psomi (Strongyle, 236 saydı İngiliz haritası), Cutsumbora (Kutsumboras), (Kayalıklar), Mavro Poinaki (Mavro Poinchi), Mavro Poinis (Mavro Poini) adacıkları üzerinde İtalya egemenliğini tanır.
Yukarıda sözü geçen daire içindeki bu adacıklardan başka St. Georges (Rho), Dragonera, Ross ve Hypsili (Stronghyli) adacıkları da İtalya’nın olacaktır.
MADDE 4
Şurası kararlaştırılmıştır ki, işbu sözleşmede tanımlanan suların ayrıldığı çizginin iki yanındaki tüm adalar, adacıklar ve kayalıklar, adları orada yazılı olsun ya da olmasın, bu adalar, adacık ve kayalıkların bulunduğu bölgenin kendi egemenliği altında olduğu Devlete ilintilidir.
MADDE 5
Bağıtlı Yüksek Taraflar kara sularının sınırlandırılmasını aşağıda gösterildiği üzere yapmakta anlaşmışlardır.
Doğuda:
San Stephano (Poiııte du Vent) burun ile Gata burnuna yarı uzaklıktaki bir noktadan;
Oradan düz çizgi olarak, Psomi ve Proussecliss (Prusekli)’ya yarı uzaklıktaki bir noktaya;
Bu noktadan, düz çizgi olarak, Mavro – Poinis ve Proussecliss’ye yarı uzaklıktaki bulunan bir noktaya;
Bu noktadan, düz çizgi olarak, Niphtis burnu ile Proussecliss kayasına yarı uzaklıktaki bir noktaya;
Bu son noktadan, düz çizgi olarak, Hyspili (Stronghyli) adasının kuzey doğu kıyısı ile Nissi – Tis – Dacia adasının güney-batı kıyısına yarı uzaklıkta bulunan bir noktaya;
Bu noktadan, düz çizgi olarak, Tugh burnunun üç mil güneyindeki bir noktaya.
Güneyde:
Bu noktadan sonra çizgi, Hypsili adasının güney burnunun üç mil güneyindeki bir noktaya dek uzayarak, üzerinde tartışma bulunmayan deniz sınırı ile birleşir.
Kuzeyde:
Çizgi, San Stephano (Pointe de vent) burnu ile Gata burnuna yarı uzaklıkta bulunan noktadan, düz çizgi olarak, San Stephano (Pointe du vent) burnu ile Vathy burnuna yarı uzaklıkta bulunan bir noktaya gider;
Bu noktadan, düz çizgi olarak, Limenari burnu ile Voutzaki kayalarına (Rocci Vutehaki) yarı uzaklıkta bulunan bir noktaya,
Bu son noktadan Dragonera adası ile Voutzaki kayalarına (Roeei Vutchaki) yarı uzaklıkta bulunan bir noktaya;
Bu son noktadan, çizgi, St. Georges (Rho) adasının kuzey doğu noktası ile bu adanın kuzeyinde Anadolu kıyısının en yakın noktasına yarı uzaklıkta bulunan bir noktaya dek kuzeye geçer;
Bu noktadan, Prassoudi ile St. Georges (Rho) adasının güney-batı noktası arasındaki uzaklığın ortasında bulunan bir noktaya;
Bu son noktadan, çizgi, üzerinde tartışma bulunmayan sınır ile birleşmek üzere, düz olarak, Volo adasının üç mil güneyindeki bir noktaya ulaşır.
Bu Madde ile açıklanmış olup iki tarafındaki adalar ve adacıkların kime ilintili bulunduğunu belirlemek üzere, Bağıtlı Yüksek Taraflarca saptanan ayırım çizgisi doğuda Tugh burnu güneyindeki 3 mil uzaklıktaki bir noktada ve batıda Volo adasının güneyinden 3 mil uzaklıktaki öbür noktada, Türkiye ile İtalya arasında hiç tartışma konusu bulunmayan genel deniz sınırı ile birleşir.
MADDE 6
Yukarıda yazılı yerlerin adları (624) sayılı İtalyan, (5551) sayılı Fransız, (236) sayılı İngiliz haritalarından alınmıştır.
Bağıtlı Yüksek Taraflar, işbu Sözleşmenin metni ile ona bağlı haritalar arasında fark ortaya çıkarsa, metnin geçerli olacağında anlaşmışlardır.
MADDE 7
İşbu Sözleşme onaylanacak ve onay belgeleri, olanaklı olur olmaz, Roma’da verişilecektir.
Sözleşme, onay belgelerinin verişiminden 15 gün sonra yürürlüğe girecektir.
Bu hükümlere olan inançla, Bağıtlı Yüksek Tarafların Temsilcileri işbu Sözleşmeyi imza etmişler ve ona mühürlerini basmışlardır.
Ankara’da, 4 Kasım 1932 günü iki örnek olarak düzenlenmiştir.
DR. TEVFİK RÜŞTÜ
ALOISI
