30 Ağustos – Hukuk Takvimi 

M.Ö.30

Eski Mısır’ın son firavunu olarak kabul edilen Kraliçe Kleopatra intihar etti. Kleopatraʼnın ölümünden sonra Mısır, Roma İmparatorluğunun eyaleti haline geldi.

1918

Bolşevik lider Vladimir Lenin’e suikast girişimi gerçekleşti. Lenin, ağır yaralanmasına rağmen suikasttan sağ kurtuldu.

1925

Atatürk, Kastamonu’da 30 Ağustos 1925’te verdiği bir nutukta türbelerin, tekkelerin ve zaviyelerin kapatılmasının ve tarikatların kaldırılmasının işaretini verdi: “Ölülerden medet ummak, medeni bir cemiyet için, şindir (lekedir). Efendiler ve ey millet, biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler ve meczuplar memleketi olamaz. En doğru en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır.”

1927

30 Ağustos Zafer Bayramı, ilk kez, 30 Ağustos 1924’te Gazi Mustafa Kemal’in de katılımıyla Dumlupınar’da törenle kutlandı. 1926 yılından başlayıp resmi olarak tüm yurtta kutlanmaya başladı. Bayramın ilk adı 30 Ağustos Zafer ve Tayyare Bayramıdır. 1960 yılından itibaren daha kapsamlı bir şekilde kutlanmaya başladı. 2012 Resmi Bayramlar yönetmeliğiyle içeriği değiştirildi. Dönemin başbakanı Ahmet Davutoğlu’nun 2015 yılında çıkardığı bir genelgeyle IŞİD terörünü gerekçe göstererek, konser, şenlik ve kutlama faaliyetlerini yasakladı.

1935

Hükümet, İstanbul telefon şebekesini satın aldı.

1931

Hukukçu Zafer Kantarcıoğlu, doğdu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nden 1964 yılında mezun oldu. 30 Aralık 1966 tarihinde Danıştay Yardımcısı olarak mesleğe başladı. Ankara Bölge İdare Mahkemesi Üyeliği ve Ankara İdare Mahkemesi Başkanlığı görevlerinde bulunduktan sonra 10 Eylül 1992 tarihinde Danıştay Üyeliğine seçildi. 1994-1999 yıllarında Uyuşmazlık Mahkemesi Üyeliği yaptı. 30 Nisan 2003 tarihinde Danıştay 10. Daire Başkanlığına, 13 Temmuz 2005 tarihinde Danıştay Başsavcılığına seçildi. 30 Ağustos 2006 tarihinde yaş haddinden emekli oldu.

1948

Siyahi aktivist, Marksist-Leninist, devrimci ve sosyalist Fred Hampton, doğdu. (Ölümü: 4 Aralık 1969) Kara Panter Partisi (BPP) Illinois şubesinin başkanı ve ulusal Kara Panter Partisi’nin başkan yardımcısı oldu. 1967’de Federal Araştırma Bürosu tarafından radikal bir tehdit olarak tanımlandı. FBI, Chicago’daki aktivitelerini engellemeye, progresif siyahi gruplar arasında deformasyon yaymaya ve yerel Panterler arasına ajanlar yerleştirmeye çalıştı. Aralık 1969’da yatağındayken Chicago Polis Departmanı ve Federal Soruşturma Bürosu ile birlikte Cook County Eyalet Savcılığının taktik birimi tarafından şafak vakti yapılan baskın sırasında vurularak öldürüldü.  adli tıp jürisi tarafından yapılan tahkikat sonucu ölümünün haklı bir cinayet  olduğuna karar verildi. Daha sonra hayatta kalanlar ve Hampton’un akrabaları adına bir hukuk davası açıldı. Dava 1982’de 1,85 milyon dolarlık bir uzlaşma ile çözüldü.

1955

Londra Konferansı’nda Kıbrıs sorunu ele alındı. İngiltere Kıbrıs’ta üçlü bir yönetim önerdi. Yunanistan ise ada halkının geleceğini kendinin belirlemesini istedi. Toplantıya Türkiye’den Dışişleri Bakan Vekili Fatin Rüştü Zorlu katıldı. Taraflar arasında devam eden konferanslar sonucunda 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kuruluşuna İlişkin Temel Antlaşma imzalanmıştı

1974

BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs’taki çarpışmalar yüzünden evlerini terk edenlerin güven içinde geri dönmelerine izin verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak karar tasarısını oybirliğiyle kabul etti.

1978

Malatya’da kurşunlanarak ağır yaralanan CHP Gençlik Kolları Başkanı Yüksel Mazmanoğlu hayatını kaybetti, yakalanan 2 ülkücü tutuklandı.

1981

12 Eylül’ün Başbakan Yardımcısı Turgut Özal: “İşçi çıkarmanın serbest bırakılmasının zamanı geldi”

1981

12 Eylül’ün Başbakan Yardımcısı Turgut Özal: “İşçi çıkarmanın serbest bırakılmasının zamanı geldi”

1981

30 Ağustos Dünya Kayıplar Günü: 1981 yılında Kosta Rika’da kurulmuş olan Latin Amerika Kayıp Aileleri Dernekleri Federasyonu tarafından ilan edilmiştir. 2011 yılından itibaren Birleşmiş Milletler’in(BM) öncülüğünde kayıplar sorununa dikkat çekmek için her yıl aynı tarihte bir diz etkinlik gerçekleştirilmektedir. 2011 yılından bu yana 30 Ağustos tarihi, zorla kaybedilenlerin hatırasına saygı amacıyla Uluslararası Zorla Kaybedilenler Günü olarak anılmaya başlamıştır.

1985

Uluslararası Af Örgütü, BM İnsan Hakları Komisyonu’na bir rapor gönderdi. Raporda, Bulgaristan’da Türk azınlığa karşı girişilen Bulgarlaştırma kampanyasına son verilmesi istendi.

1986

Bolivya’da sıkıyönetim ilanından sonra tutuklanan 162 sendika lideri ve politikacı tecrit kampına götürüldü.

1997

120.kez toplanan Cumartesi Annelerinin bu haftaki eylemine; 1996 yılında yazar, siyasetçi, insan hakları savunucuları vb. kesimlerin kurduğu, dünyada sorunların savaş yerine, barışçıl yöntemlerle ele alınarak çözülebileceğini savunan bir Alman insan hakları kuruluşu olan Hannover Çağrısı’nın” (Appell von Hannover) projesi olan “Musa Anter Barış Treni” yolcuları da destek verdi.

1998

Türkiye Komünist hareketinin önemli isimlerinden Mehmet Bozışık, ÖDP, SİP ve eski TKP’lilerin katılımıyla toprağa verildi. 9 kez tutuklanan ve 16 yıl hapis yatarak 27 Ağustos’ta hayata veda eden Bozığık öldüğünde 97 yaşındaydı.

2000

Güney Afrika İnsan Hakları Örgütü’nün düzenlediği, tüm dünyadan bine yakın delegenin katıldığı Irkçılık Konferansı Johannesburg’da başladı. Gündem; siyahlar ve beyazlar arasında zenginlik ve fırsat eşitliği sağlamak.

2001

İran Devrim Mahkemesi, ülkenin kadın yönetmenlerinden Tahmineh Milani’yi tutukladı. Gerekçe: Milani’nin ‘Saklı Yarı’ adlı filminde İslam Devrimi’ni karalaması iddiasıydı.

2001

Doğu Timor, tarihinin ilk özgür seçimini yaptı. Bağımsız Devrimci Cephe adayı şair ve gerilla lideri Xanana Gusmao devlet başkanı seçildi.

2004

AKP ve CHP Türk Ceza Kanunu tasarısı üzerinde uzlaştı.

2006

Mısırlı yazar, Necip Mahfuz yaşamını yitirdi. (D 11 Aralık 1911 – Ö. 30 Ağustos 2006)Kahire Üniversitesi’nde felsefe öğrenimi gören Mahfuz’un ilk romanı Abes el-Akdar 1939’da yayımlandı. 1988 Nobel Edebiyat Ödülü kazandı. Nobel ödülü kazanan ilk Müslüman ve Arap yazardır. “Ortadoğu’nun Balzac’ı” olarak tanımlanmaktadır.

2012

Mersin’de, 2.öğretim programlarında harçların devam ettirilmesini protesto eden Gençlik Muhalefeti üyeleri gözaltına alındı.

2015

Selahattin Demirtaş Lahey’de seçmenleriyle buluştu ve silahla özerklik olmayacağını söyledi: ”Özerklik ilanlarını, devletin baskılarına karşı bir sivil isyan ve itaatsizlik olarak değerlendiriyorum. Tabii ki, bazı yerlerde göstericilerin eline silah alarak ‘özerklik ilan ettik’ demesini doğru bulmuyorum.”

2018

UIuslararası Af Örgütü: Af Örgütü, kayıp yakınlarının barışçıl protesto hakkı güvenceye alınmasını, Cumartesi Annelerinin 1 Eylül’deki buluşması da dahil olmak üzere barışçıl protestolarına izin verilmesini ve önceki haftalarda gerçekleşen polis şiddetine dair soruşturma başlatılmasını istedi.

2016

İstanbul Barosu avukatlarından Mert Eryılmaz, tarihçi yazar Ayşe Hür hakkında 30 Ağustos konulu tweeti, nedeniyle “Türklüğü aşağılamak” suçu işlediği iddiasıyla suç duyurusunda bulundu.

2023

Eşcinsel evliliğin suç sayıldığı Nijerya’da eşcinsel düğününe polis baskını yapılarak 200’den fazla kişi gözaltına alındı. Uluslararası Af Örgütü Nijerya Şubesi polisin yaptığı operasyonu “cadı avı” olarak tanımladı.

2022

Cumartesi Anneleri, “30 Ağustos Uluslararası Zorla Kaybedilenle  Gününde, Altınşehir Kimsesizler Mezarlığı’nda açıklama yapmak isteyen kitleye şiddet uygulayan yetkililer hakkında suç duyurunda bulunacağını açıkladı.

2023

CHP’li Sarıyer Belediyesi tarafından kaldırımı kapattığı iddiası ile kaldırılmak istenen iki zeytin ağacı direnişinde işletme sahibi Evin Eren kendisini zeytin ağacına zincirleyerek eylem yaptı.

2023

İnsan Haklar  Derneği (İHD) Gözaltında Kayıplara Karşı Komisyonu, Uluslararası Zorla Kaybedilenler Günü nedeniyle yazılı açıklama yaptı. Açıklamada, “Uluslararası insan hakları içtihadına göre kaybedilen kişinin akıbetinin karanlıkta bırakılması ailesi için işkence olarak değerlendirilir. İnkar ve cezasızlık siyaseti sonlandırılmadan demokratikleşme, insan haklarına saygı ve hukukun üstünlüğü ilkelerinin hayata geçmesi mümkün olmayacaktır” denildi.

2023

İran rejimi tarafından katledilen Mahsa Jîna Amini’nin babasıyla röportaj yapan gazeteci Nazila Marufiyan dördüncü kez tutuklandı. Marufiyan, en son 16 Ağustos’ta tahliye edilmişti.

2023

Diyarbakır Barosu eski başkanı Mehmet Emin Aktar’a ‘savcıyı hedef gösterdiği’ suçlamasıyla dava açıldı. Aktar hakkında hazırlanan iddianamede, Cumhuriyet Savcısı M.K.’nin isminin yer aldığı tutanağı sosyal medya hesabından paylaşarak, “terör örgütüne yönelik bir soruşturmada görevli Cumhuriyet Savcısının açık kimlik bilgilerini açıkça yayınlamak suretiyle hedef gösterdiği” iddia edildi.

2023

İstanbul Valiliği’nin 17 Ağustos 2023’te açıkladığı “Alkol Satışı ve Alkollü İçeceklerin Tüketimi” genelgesi ile halka açık deniz ve sahil kenarlarında, plaj, park, piknik ve mesire alanlarında alkollü içki içmenin yasaklanması ve yasağa uymayanlara 617 TL para cezası verilecek olması hakkında valilik açıklama yaparak, yeni yasak getirmediklerini ve mevcut yasaları hatırlattıklarını söyledi.

2023

• ABD Eski Başknı Donald Trump’ın geçtiğimiz günlerde hapishanede yaklaşık 20 dakika geçirmiş ve parmak izi alınarak sabıka fotoğrafı çekilmişti. ABD tarihinde sabıka fotoğrafı çekilen ilk eski başkan olan Trump’ın fotoğraflı ürün satışlarından 9,4 milyon dolarlık bir gelir ve bağış elde ettiği açıklandı.

• İzmir’de bir sokak röportajında kullandığı ifadeler nedeniyle tutuklanan Dilruba Kayserilioğlu, tahliye edildi.

• Brezilya Yüksek Mahkemesi, ülkede yasal temsilci ataması için 24 saat süre verdiği sosyal medya platformu X’e erişimi yasakladı.

2025

• Uluslararası Kızılhaç örgütü, İsrail’in kapsamlı bir kara harekâtı düzenlemeye hazırlandığı Gazze kentindeki şartların kitlesel bir tahliyeye imkân tanıyacak durumda olmadığı uyarısında bulundu. İçinde bulunulan durum itibarıyla İsrail’in öngördüğü gibi bir tahliye operasyonunun asla güvenli ve insan onuruna yakışır şekilde gerçekleştirilemeyeceği belirtilen açıklamada, sivil halkın aylardır devam eden çatışmalar sebebiyle travma içinde olduğu ve bir sonraki gün neler yaşanacağına dair korku içinde yaşadığı vurgulandı. 

• ABD Federal Temyiz Mahkemesi Başkan Donald Trump’ın son dönemde uyguladığı gümrük vergilerinin, başkana devredilen yetkiyi aştığına hükmeden önceki mahkemenin kararını onadı. Mahkeme, kararında, Uluslararası Acil Ekonomik Yetkiler Yasası’nın (IEEPA) bir başkana, Başkan Trump’ın yaptığı gibi gümrük vergileri koyma yetkisi vermediğine hükmetti. Başkan Trump, bu durumda, ABD Anayasasının I. Maddesi uyarınca yetkilerini aşarak Kongre’ye ayrılmış yetkilerini kullanmış oldu. 

• BM uzmanları, insan hakları ve eşitliğin ilerlemesinde cinsiyetin merkezi rolünü teyit eden bir bildiri hazırladı. 45 insan hakları uzmanı cinsiyetin dünya çapında eşitlik ve insan hakları mücadelesinin merkezinde kalması gerektiğini bildirdi. 

• BM uzmanları, yardım arayan Filistinli sivillerin zorla kaybedilmesini kınadı ve İsrail yetkililerini açlık çeken Filistin halkına yönelik saldırıları durdurmaya çağırdı.: “Savaşın bir aracı olarak  olarak zorla kaybetmeler ve kasıtlı aç bırakmalar uluslararası hukukun ihlalidir. Her ikisi de Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Roma Statüsü uyarınca yasaktır ve insanlığa karşı suç veya savaş suçu teşkil etmektedir.” 

• İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), yayınladığı basın açıklamasında, Rohingya mültecilerin “hakları korunmadan” Bangladeş ve Myanmar’a sınır dışı edilmesini kınadı. 

• Uluslararası Af Örgütü, Orta Afrika Cumhuriyeti’nin Afrika’daki Kadın Haklarına İlişkin Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı’na Ek Protokolü’nü (Maputo Protokolü) onaylamasını takdir etti.  

• BM’nin üst düzey bir yetkilisi, Perşembe günü Sudan’daki insani krizle ilgili endişelerini dile getirerek , iç savaşın devam etmesi nedeniyle ülke nüfusunun yaklaşık üçte ikisini oluşturan yaklaşık 30 milyon insanın acil insani yardıma ihtiyaç duyduğunu belirtti.

  2025

• Mela Silêman Sebrî (Süleyman Sabri Mavi) Kürtçe hutbe okuduğu gerekçesiyle bir yıl tutuklu kaldığı Elazığ Cezaevi’nden tahliye edildi.

• ,Balıkesir’de İl Emniyet Müdürlüğü ekipleri, S.Ç‘nin sosyal medyadan paylaştığı videoyla tacize uğradığını iddia etmesi üzerine çalışma başlattı. Kadını taciz ettiği iddiasıyla gözaltına alınan şüpheli K.K. “cinsel saldırı” ve “ısrarlı takip” suçlarından tutuklandı.

• Sosyal medyada gündemde olan taciz iddialarına destek veren 102 gazeteci, “Tacizi ifşa edenleri ‘cadı avıyla’ suçlayan, tacizi aklamaya çalışan ve beyanı esas almayarak mağdur suçlayan herkesin karşısındayız. Tacize ve erkek şiddetine karşı ifşaların yanındayız” açıklamasını yaptı.

• Adana’nın Kozan ilçesinde çıkan kavgada kiracılarını darbederek öldürdükleri iddiasıyla gözaltına alınan ev sahibi ve eşi tutuklandı.

• Tahran’daki Evin Cezaevinin bilgisayarları hacklendi. Cezaevi yönetimin reddettiği işkenceler böyle ifşa olmuş.

• Diyarbakır’da 9 yaşındaki çocuğu kaçırmaya çalışan ve tutuklanan Gökhan Kıratlı, ifadesinde “Psikolojik sorunlarım var, cezaevine girmek istedim” dedi.

• İnternet üzerinde “İnat Box” uygulaması özellikle ücretli dizi, film ve spor müsabakalarının yasa dışı şekilde yayınlanmasını sağlayan uygulamalarla 46 kişinin banka hesaplarından toplam 14 milyon 714 bin 354 lira çaldığı belirlenen şüphelilere operasyon yapıldı. 33 şüpheli Anadolu Adalet Sarayı’na sevk edildi. Savcılığa çıkarılan şüphelilerden 27’si tutuklama, 4’ü ise adli kontrol talebiyle sulh ceza hakimliğine sevk edildi. Hakimlikçe sorguları yapılan 27 şüpheli tutuklandı.

•  İstanbul’da düzenlenen “Huzur İstanbul” uygulamasında, çeşitli suçlardan aranan 253 şüphelinin de aralarında bulunduğu toplam 621 kişi gözaltına alındı.

• Gözaltında kaybedilen yakınlarının akıbetini soran ve faillerin yargılanması talebiyle İstanbul-Beyoğlu’nda 1995’ten bu yana eylem yapan Cumartesi Anneleri, bu hafta (30 Ağustos 2025) Galatasaray Meydanı’na karanfil bırakarak açıklamalarını okudu. Cumartesi Anneleri 1066. haftada 30 Ağustos Uluslararası Zorla Kaybedilenler Günü vesilesiyle “Kayıplarımız nerede?” diye sordu ve adalet çağrısında bulundu.