Hukuk Ansiklopedisi
Başkomutanlık Kanunu, 5 Ağustos 1921 tarihinde mecliste kabul edilmiş, Mustafa Kemal Atatürk, başkomutan ilan edilmiştir. Mustafa Kemal, kanunun kabulünün ardından mecliste önemli bir konuşma yapmıştır.
Kanun Numarası : 144
Kabul Tarihi : 5/8/1337
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : — Sayı : —
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3, Cilt : 2, Sayfa : 86
Madde 1
Millet ve memleketin mukadderatına bilfiil vaziülyet yegane kuvveti âliye olan ve âzasından her birinin Kanunu Esasi ve Teşkilatı Esasiye Kanuniyle hukuk ve masuniyeti teşriiyesi tabiatiyle mahfuz ve şahsiyeti maneviyesi Başkumandanlığı haiz bulunan Türkiye Büyük Millet Meclisi kuyudu atiye ile Başkumandanlık vazifei fiiliyesine kendi Reisi Mustafa Kemal Paşayı memur eylemiştir.
Madde 2
Başkumandan ordunun maddi ve manevi kuvvetini azami surette tezyit ve sevk ve idaresini
bir kat daha tarsin hususunda Türkiye Büyük Milet Meclisinin buna müteallik salahiyetini Meclis namına fiilen istimale mezundur.
Madde 3
Müşarüleyhe baladaki mevat ile mevdu sıfat ve salahiyet üç ay müddetle mukayyettir.
Meclis lüzum gördüğü takdirde bu müddetin inkızasından evvel dahi bu sıfat ve salahiyeti refedebilir.
Madde 4
İşbu kanun tarihi neşrinden itibaren mer’iyülicradır.
Madde 5
İşbu kanunun icrasına Türkiye Büyük Millet Meclisi memurdur.
KANUNUN MECLİSTE KABUL EDİLMESİNDEN SONRA MUSTAFA KEMAL’İN YAPMIŞ OLDUĞU KONUŞMA
(Umum Meclisin alkışları arasında kürsüye geldiler.)
Muhterem arkadaşlar; Meclis-i Âlinin şahsiyet-i mâneviyesinde mütecelli ve mündemiç olan Başkumandanlık vazifesini fiilen ifa etmek üzere bendenizi memur etmiş olduğunuzdan dolayı arzı teşekkür ederim.
(Allah muvaffakiyet versin sadaları ve şiddetli alkışlar)
Bu tevcih Heyet-i Celilenizin hakkımdaki itimat ve emniyetinin bariz bir delili olduğundan dolayı benim için pek kıymetli bir taltiftir ve bu mükâfatın hayatımın en kıymetli mükâfatı olacağını arz ederim. (Allah muvaffak etsin sadaları)
Binaenaleyh bu tevcihe kesb-i liyakat etmek için bütün mevcudiyetimi amaliniz dairesinde sarf etmekten bir dakika içtinap etmeyeceğimi ve bunda tereddüt etmeyeceğimi telâkki ve kabul buyurmanızı rica ederim. (Şiddetli alkışlar, Allah muvaffak etsin sadaları)
Efendiler zavallı milletimizi esir etmek isteyen düşmanları inayet-i Subhaniye ile behemehâl mağlup edeceğimize dair olan emniyet ve itimadım bir dakika olsun sarsılmamıştır. (Şiddetli alkışlar)
Bu dakikada bu itminan-ı tammımı Heyet-i Celilenize karşı, bütün millete karşı ve bütün âleme karşı ilan ederim. (Şiddetli alkışlar) Bu itminanımın fiiliyata munkalip olması için yegâne arz-ı ihtiyaç ve iftikar ettiği bir şey varsa o da Heyet-i Celilenizin beni sıyanet etmesi ve milletimizin bana daima muavenet etmesidir. Gerek Heyet-i Celilenizden ve gerek büyük ve şefkatli milletimden daima büyük bir şefkat ve sıyanete mazhar olacağıma dair olan emniyetim büyüktür. Binaenaleyh Heyet-i Celilenizden aldığım feyiz ile bu dakikadan itibaren Başkumandanlık vazife-i fiiliyesine başlıyorum.
(Şiddetli alkışlar) (Allah zafer versin sadaları) (Allah muvaffakiyetler ihsan buyursun, dua sesleri)
