16 Ocak – Hukuk Takvimi

Amerikan hukukçu, politikacı ve asker John C. Breckinridge doğdu. (Ölümü: 17 Mayıs 1875) Transilvanya Üniversitesi‘nde hukuk eğitimi aldı. 1849’da Kentucky Temsilciler Meclisi’ne Demokrat olarak seçildi ve burada kölelikle mücadele etti. 1851’de ABD Temsilciler Meclisi’ne seçildi. Kentucky’yi Kongre’nin her iki kanadında da temsil etti ve 1857’den 1861’e kadar ABD başkan yardımcılığı yaptı. ABD’nin 14. ve en genç başkan yardımcısı oldu. Amerikan İç Savaşı’nın patlak vermesi sırasında ABD Senatosu’nda görev yaptı ancak Konfederasyon Ordusu’na katıldıktan sonra sınır dışı edildi. 1865’te  Konfederasyon  Savaş Sekreteri olarak atandı.

1846

Osmanlı Devletinde ilk kez Ziraat Bakanlığı kuruldu.

1846

İzlandalı hukukçu, memur ve politikacı Jón Magnússon dünyaya geldi. (16 Ocak 1859 – 23 Haziran 1926)  1891 yılında Hafnar Üniversitesi’nden Hukuk diploması aldı. Uzun yıllar icra memurluğu, yargıçlık, adalet işleri ofisi yöneticiliği yaptı. Adalet, Kilise ve Maarif Bakanı olarak atandı. 1912–1913 yıllarında kongre başkanı seçildi. 4 Ocak 1917-7 Mart 1922 ve 22 Mart 1924-23 Haziran 1926 arasında iki kez başbakanlık yaptı. 

1911

Şilili hukukçu ve siyasetçi Eduardo Nicanor Frei Montalva doğdu. (Ölümü: 22 Ocak 1982) Universidad Católica Hukuk Okulu’ndan mezun oldu. Siyasi kariyerine Muhafazakar Parti’de başladı. 1945’te Bayındırlık Bakanı oldu. 1949’da Frei, Atacama ve Coquimbo’dan senatör seçildi. 1954’te BM tarafından Rio de Janeiro’da düzenlenen Şansölyeler Konferansı’nın raporunu hazırlamaktan sorumlu Komisyon Başkanı olarak atandı. 1960 ve 1962 yılları arasında Columbia Üniversitesi’nde Latin Amerika’daki sorunlar üzerine ders verdi. 1962’de Notre Dame Üniversitesi’nde Latin Amerika ülkelerinin gelişimi ve entegrasyonu konusunda konferanslar verdi. 1964’ten 1970’e kadar Şili’nin 27. başkanı olarak görev yaptı.

1920

Birinci dünya savaşı sonrası kurulan Milletler Cemiyeti, ilk toplantısını Paris’te yaptı.

1923

Basın Onur Günü, Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhuriyet’i kurma fikrini ilk kez dile getirdiği ve ilk basın toplantısını yaptığı güne ithafen 16 Ocak 1986’dan itibaren kutlanmakta olan, hukuk ve demokrasi günlerindendir.

1928

Doktor Şefik Hüsnü Deymer ve arkadaşlarının yargılandığı Türkiye Komünist Partisi Davası başladı. Takrir-i Sükun Kanunu çerçevesinde TİÇSF kapatılmış ve yurt dışında bulunan Dr. Şefik Hüsnü, gıyabında yapılan yargılama sonucunda İstiklal Mahkemesi tarafından bir yıl hapse mahkûm edilmişti. 1926 yılında Viyana’da parti konferansını düzenlemiş, yurda dönmüş ve cezaevine gönderilmiştir. Cezaevindeyken Komünist Enternasyonal’in İcra Komitesi’ne seçilmiştir.  Hüsnü, 1945 yılında da Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü Partisi‘ni kurmuş, parti kuruluşunun üzerinden 6 ay geçmeden kapatılmış ve 43 parti yöneticisi ile birlikte tutuklanmış, 1950 affıyla serbest kalmış, 1951’de TKP yöneticisi olarak yeniden tutuklanmış ve 5 yıl 10 ay hüküm giymiş, 1957’de tahliye edilmiştir. 8 Nisan 1959’da Manisa’da sürgünde öldüğünde TKP Genel Sekreteri olarak görev yapıyordu.

1933

3 Mayıs 1920 – 8 Mayıs 1921 arasında Türkiye’nin ilk Dışişleri Bakanı olan Bekir Sami Kunduh(Kunduk) yaşamını yitirdi. (1867, Osetya – 16 Ocak 1933, İstanbul),

1936

1936 – Amerikalı doktor, seri katil ve yamyam Albert Fish idam edildi. (Doğumu: 1870)

1956

Uluslararası Basın Enstitüsü, Türkiye’de basına baskı yapıldığını açıkladı.

1958

Dokuz subayın, ”isyan muharrikliği(kışkırtıcılığı) yapmak ve fesat çıkarmaktan tutuklandıkları açıklandı. Tarihe Dokuz Subay Davası olarka geçen olayın sanıklarından Kurmay Binbaşı Samet Kuşçu, yapılan yargılama sonucunda 2 yıl hapis ve ”ordudan tart” cezasına çarptırıldı, diğer sanıklar beraat etti.

1961

Yeni kurulacak siyasi parti tüzüklerinin İçişleri Bakanlığı’nca incelenmesine karar verildi.

1963

Yunanistan ve Türkiye’nin katılımı üzerine Kuzey Atlantik Antlaşması Protokolü’nün 2. Maddesi doğrultusunda Kuzey Atlantik Antlaşması metni değiştirildi. 16 Ocak 1963 tarihinde Konsey, Fransa’nın Cezayir Bölgesi söz konusu olduğunda, bu Antlaşmanın ilgili hükümlerinin 3 Temmuz 1962 tarihinden itibaren uygulanamaz hale geldiğini kaydetti. Antlaşma, bütün imzacı devletlerin onayı verildikten sonra 24 Ağustos 1949’da yürürlüğe girdi.

1969

Ankara’da banliyö trenlerinde “İşçi arkadaş” başlıklı bildiri dağıttıkları iddiasıyla gözaltına alınan 4 ODTÜ’lü gençten 3’ü tutuklandı.

1969

Litvanyalı hukukçu, diplomat, yazar ve tarihçi Petras Klimas yaşamını yitirdi. (23 Şubat 1891 – 16 Ocak 1969) Litvanya Bağımsızlık Yasası’nın yirmi imzacısından biridir. Klimas Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1917’de Litvanya Konseyi’ne seçildi ve 1918’de Bağımsızlık Yasasını imzaladı. Fransa, Belçika, İspanya, Portekiz ve Lüksemburg’un Litvanya diplomatik elçisi olarak hizmet verdi. 1940’ta Paris’teki diplomatik görevi sırasında, Sovyetler Birliği Litvanya’ya işgal etti. Fransa’daki Naziler 1942’de Klimas’ı tutukladı ve 1943 yılına kadar bir toplama kampına yollandı. Kısa bir süre serbest bırakıldı ve Litvanya’ya döndü, ancak 1944’te Litvanya’nın ikinci Sovyet işgali sırasında yeniden tutuklandı. Sibirya’daki bir toplama kampına yollandı ve on yıl orada kaldı. Sağlığı 1969’daki ölümüne kadar kalıcı olarak bozuldu. Petrašiūnai Mezarlığı’na gömüldü.

1970

Muammer Kaddafi, Libya Başbakanı oldu.

1970

ILO 99 No’lu Asgari Ücret Tespit Mekanizması (Tarım) Sözleşmesi, Bakanlar Kurulu’nun 16 Ocak 1970 tarih ve 7-91 sayılı kararı ile kabul edildi. Sözleşme, 30 Nisan 1969 tarihli ve 1168 yasa ile onaylanarak Resmi Gazetenin 26 Mart 1970 tarihli sayısı ile yayınlanarak yürürlüğe girdi.

1979

• Hitlerin muhafız birlikleri olan SS’lerin önemli ismi August Heißmeyer hayatını kaybetti. (Doğumu: 11 Ocak 1897) İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra savaş suçlusu olarak hapis cezasına çarptırıldı.

• Hukukçu Hasan Fehmi Güneş, 16 Ocak 1979’da İçişleri Bakanı olarak göreve başladı. 5 Ekim 1979 tarihine kadar kısa bir dönem bakanlık yaptı. Oyuncu Aynur Aydan ile aralarında geçen bir aşk skandalı sonucu hükûmetten istifa etti.

1980

Tokat/Artova Cumhuriyet Savcısı İlhan Aktaş, devlet hastanesinden çıkarken açılan ateş sonucunda hayatını kaybetti.

1985

Halkçı Parti (HP) milletvekili Bahriye Üçok, zina yapan erkeklerin de cezalandırılmasını öngören yasa önerisi verdi, TBMM yasa önerisini reddetti. Üçok, 6 Ekim 1990’de suikasta uğrayarak öldürüldü.

1986

• New York’ta toplanan Uluslararası PEN Kongresi, Türk Hükûmetini yazarlarla ilgili tutumunu gözden geçirmeye çağırdı.

• 53 sanıklı Dev-Sol-7 Davası’nda 14 sanık için idam cezası istendi. Tek tip elbise giymediği için duruşma salonuna alınmayan 12 sanığın adları tutanağa geçirildi.

1987

• 1 Ocak 1987’de Çin’in başkenti Pekin’de Tiananmen Meydanı’nda öğrencilerin başlattığı gösteriler sonucunda, Çin Komünist Partisi Lideri Hu Yaobang istifa etti, yerine Zao Ziyang getirildi.

• 12 Eylül öncesi Adana’da çok sayıda kişinin öldürülmesinden yargılanan 22 ülkücüden 2’si ölüm cezasına çarptırıldı. Ağustos 1979’da cezaevi kaçağıyken yakalanan Ferhat Tüysüz “yaşı küçük olduğu” gerekçesiyle 36 yıl ağır hapse mahkum edildi.

1992

El Salvador Hükûmeti ile isyancılar, Meksiko’da bir antlaşma imzalayarak, en az 75 bin kişinin hayatına mal olan 12 yıllık iç savaşa son verdiler.

1992

Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi, Avrupa Konseyi üyesi devletler ile Avrupa Kültür Sözleşmesine taraf diğer devletler tarafından 16 Ocak 1992 tarihinde Valetta’da (Malta) imzalandı.

1998

Refah Partisi Kapatma Kararı,  laiklik karşıtı eylemler içinde olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi tarafından 16 Ocak 1998 tarihinde alındı ve Necmettin Erbakan liderliğindeki Refah Partisi’nin kapatılmasını kararlaştırıldı.  Karar ile birlikte genel başkan Necmettin Erbakan ile birlikte Kocaeli Milletvekili Şevket Kazan ve Ankara Milletvekili Ahmet Tekdal ile kapatma kararından önce partiden ayrılan Ankara Milletvekili Hasan Hüseyin Ceylan, Rize Milletvekili Şevki Yılmaz ve Şanlıurfa Milletvekili İbrahim Halil Çelik’in milletvekilliğinin düşürülmesine karar verildi. Üyelikleri düşürülen altı milletvekilinin yanında Kayseri Belediye Başkanı hakkında da ayrıca beş yıl süreyle siyaset yasağı getirildi.

• 2001- TÜSİAD’ın hazırlattığı “Kadın-erkek eşitliğine doğru yürüyüş: Eğitim, çalışma yaşamı ve siyaset” raporu açıklandı. Kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 33.Kadınlar arasında işsizlik erkeklerin iki katı seviyesinde, kadınlar özel sektörde kendisiyle aynı düzeydeki erkeğin kazandığının yüzde 68’ini kazanıyor.

• Körfez ülkesi Kuveyt’te dört kadının seçmen olarak kaydedilmedikleri gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne yaptıkları dava başvurusu reddedildi. Anayasa Mahkemesi, seçme ve seçilme hakkının yalnızca erkeklere verildiğini gerekçe gösterdi.

2002

• BM Güvenlik Konseyi, Usame bin Ladin’in ve Taliban üyelerinin tüm varlıklarını dondurma kararı aldı.

• Türkiye, Ermenistan vatandaşlarına uygulanan vize zorunluluğunu kaldırdığını açıkladı. Yeni karar gereği Ermenistan pasaportu taşıyanlar sınır kapılarında bandrol satın alarak Türkiye’ye giriş yapabilecek.

2006

• Mehmet Ali Ağca, askerlik işlemlerini yaptırmak üzere avukatı Mustafa Demirbağ ile GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesine gitti. Demirbağ, muayene sonucu Ağca’ya askerliğe elverişsiz raporu verildiğini bildirdi.

• Afrika’nın seçilmiş ilk kadın devlet başkanı olan Ellen Johnson Sirleaf Liberya’da yemin ederek göreve başladı.

2014

Aden Körfezi’nde görev yapan TSK’nın 10 Şubat’tan itibaren bir yıl daha uzatılmasını öngören Başbakanlık Tezkeresi TBMM’de kabul edildi

2015

Uluslararası Ceza Mahkemesi, Filistin’deki savaş suçlarıyla ilgili ön soruşturma açılması kararı aldı.

2016

Tayvan Demokratik İlerleyiş Partisinin (DPP) kadın lideri Tsai Ing-wen, ülkenin ilk kadın lideri oldu.

2021

Amerikalı seri katil Dustin John Higgs hakkında verilen idam cezası infaz edildi. (10 Mart 1972 –16 Ocak 2021) İdam, zehirli iğne yöntemi ile gerçekleştirildi. 

2025

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat ve 30 kişiyi tutuklama talebiyle, 8 kişiyi ise haklarında adli kontrol hükümlerinin uygulanması talebiyle Sulh Ceza Hakimliği’ne sevk etti.