2 Eylül – Hukuk Takvimi

1812 

Yeni Zelandalı siyasetçi ve  devlet adamı William Fox doğdu. (Ölümü: 23 Haziran 1893)Durham School ve Wadham College’i bitirdikten sonra Oxford’da hukuk okudu ve avukat oldu. Yeni Zelanda’nın İngiltere’den özerkliğini artırma çalışmalarında bulundu ve 1951’de Londra’da yatığı temaslar sonuç verdi. Ülkeye yönetsel özerklik verilmesi yolundaki çabalarıyla Yeni Zelanda’yı iç işlerinde bağımsız kılan 1852 Anayasası’nın biçimlenmesine katkıda bulundu ve 20 Mayıs 1856  ile 8 Nisan 1873 arasında dört dönem başbakanlık yaptı.

1826

Osmanlı Devletinde Zabıta Teşkilâtı kuruldu.

1862 

Leh avukat ve politikacı Stanisław Narutowicz doğdu. (Ölümü: 31 Aralık 1932) Kiev Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Polonya öğrenci çevresine katıldı ve bir yer altı sosyalist-devrimci partiye katıldı. 1917 Vilnius Konferansı sırasında birincil hedefinin “Etnik Litvan topraklarında bağımsız bir Litvanya” olduğunu belirtti. Almanya karşıtı bir tutum aldı. Aynı yıl Litvanya Konseyi‘ne katıldı. Litvanya Bağımsızlık Yasası‘nın yirmi imzacısından biri oldu.  31 Aralık 1932’de Kaunas’ta intihar etti. 

1885 

ABD’nin Wyoming eyaletine bağlı Rock Springs’de “Rock Springs katliamı” gerçekleşti.  Sendikalaşmaya çalışan 150 beyaz madenci ucuz işgücü olarak kullanılan Çinli maden işçilerine saldırarak 28 işçiyi öldürdü. Rock Springs’te yaklaşık 150 beyaz madenci ve 331 Çinli madenci bulunuyordu. İsyanı izleyen günlerde, Rock Springs’te hayatta kalan Çinli göçmenler bölgeden kaçtılar. ABD ordusu 9 Eylül 1885’te, duruma müdahale etmek zorunda kaldı. Çinliler geri döndüğünde 78 Çin evinin yandığı görüldü. Olaylardan sonra 16 kişi tutuklandı. 7 Ekim 1885’te tutuklular serbest bırakıldı ve Jüri tarafından suçsuz bulundu. Şiddet olaylarından ötürü hiçbir kimse hüküm giymedi, linç ve katliam cezasız kaldı.

1925 

Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına ve memurların şapka giymesine karar verildi. Mustafa kemal Atatürk, Kastamonu’da 30 Ağustos 1925’teki nutkunda türbelerin, tekkelerin ve zaviyelerin kapatılmasının ve tarikatların kaldırılmasının işaretini vermişti; “Ölülerden medet ummak, medeni bir cemiyet için, şindir(lekedir). Efendiler ve ey millet, biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler ve meczuplar memleketi olamaz. En doğru en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır.” Tekke ve Zaviyelerin Kapatılmasına Dair Kanun 30 Kasım 1925’te çıkarıldı.

1935

Türkiye Cumhuriyeti’nin 20’inci başbakanı, avukat ve siyasetçi Yıldırım Akbulut dünyaya geldi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde eğitim gördü. Bir süre avukatlık yaptı. 1983’de Anavatan Partisi‘nin kurucuları arasında yer aldı ve ilk defa 1983 Türkiye genel seçimlerinde ANAP Erzincan milletvekili olarak meclise girdi. 1984’de içişleri bakanı olarak görev yaptı.  1989’da 20. Türkiye başbakanı olarak görev yaptı. 1999’da TBMM başkanı seçildi. 14 Nisan 2021’de yaşamını yitirdi.

1938 

Hatay Millet Meclisi açıldı. Tayfur Sökmen devlet başkanı seçildi. 27 Ocak 1937 tarihinde Cenevre’de yapılan Milletler Cemiyeti toplantısında, Hatay’ın bağımsızlığı kabul edilmiş ve Hatay Cumhuriyeti Anayasası, Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil tarafından hazırlanmıştı.

Kaynak Linki : https://hukukbook.com/14-nisan-hukuk-takvimi/

1944 

Türkiye’deki Alman dışişleri memurları gözaltına alındı

1945 

Tokyo Körfezi’ndeki Missouri Zırhlısında, Japonya‘nın teslim antlaşması; (Japanese Instrument of Surrender) Japon İmparatorluğu ile Amerika Birleşik Devletleri, Çin Halk Cumhuriyeti, Büyük Britanya, Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, SSCB, Avustralya, Kanada, Fransa, Hollanda Krallığı ve Yeni Zelanda arasında imzalandı. Antlaşma II. Dünya Savaşı’nın sona erdirdi. Japonya’nın yönetimi General Mac Arthur’a devredildi. ABD Başkanı Truman, İkinci Dünya Savaşının sona erdiğini ilan etti. Çatışmalarda 400.000’den fazla Amerikalı ve dünya çapında 65 milyon civarında insan ölmüştü.

1945 

Vietnam, Fransa‘dan bağımsızlığını ilan etti. Ho Chi Minh yeni kurulan Kuzey Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi. Fransız, Japon ve Amerikan emperyalizmine karşı Vietnam Devrimi’nin önderliğini yapan Ho Chi Minh,  1969 yılında öldü. 

1947 

İstanbul Emniyeti Kaçakçılık Bürosu Şefi, işkence suçundan mahkûm oldu. 

1949 

Hukukçu, bürokrat, siyasetçi ve akademisyen Mehmet Cemil Bilsel yaşamını yitirdi. (Doğumu: 1879, Şam)

1959 

Basına sansür ve ceza devam etti. Demokrat İzmir gazetesi sorumluları Adnan Düvenci ve Şeref Bakşık on altışar ay hapis cezasına çarptırıldı. Gazete  bir ay süreyle kapatıldı.

1962

Britanyalı siyasetçi ve avukat Keir Starmer, doğdu. Leeds Üniversitesi‘nden Hukuk Lisans derecesi ile mezun oldu.  Oxford Üniversitesi‘nde Medeni Hukuk alanında yüksek lisans derecesi aldı. 2015‘ten beri Holborn ve St Pancras’da  milletvekili olarak, 2020 yılından itibaren İşçi Partisi Lideri olarak görev yapmaktadır.  

1971

Fethullah Gülen dahil 54 sanığın Nurculuk davası İzmir’de başladı. Duruşmalarda Nurculuğu kabul etmeyen Fethullah Gülen 20 Eylül 1972’de 3 yıl hapis cezasına mahkum oldu. Askeri Yargıtay 3.Dairesi’nce 1973’de onaylanan ceza üzerine hapse giren Gülen, 7 ay sonra CHP-MSP koalisyonunun çıkardığı Af Kanunu ile serbest bırakıldı.

1971

• TRT eski Dış Haberler Dairesi Müdürü Emil Galip Sandalcı, yayınlanmasında etkin olduğu Dünya Sorunları seçkisinden ötürü, devletin askeri kuvvetlerini tahkir ve tezyif ile yayınlarla sınıf ayrımı yaptığı, gerekçeleriyle tutuklandı; 10 yıla kadar hapsi istendi.

• Ödemişli terzi M.Bengi, komünizm propagandası yapmak suçundan Sıkıyönetim Mahkemesi’nce dokuz yıl hapse mahkum edildi.

1972

1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu 2 Eylül 1971’de mecliste kabul edildi. Esnaf, sanatkâr ve kendi adına çalışan bağımsız işverenleri kapsayan Bağ-Kur Kanunu yürürlüğe 2 Ekim 1972‘de yürürlüğe girdi ve kanuna göre Bağ-Kur’a üyelik için başvurular başladı.

1976

DİSK ve Dev Maden-Sen üyesi maden işçileri toplu sözleşme uyuşmazlığı nedeniyle 2 Eylül’de grev başlattı. Grev bin üç yüz gün sonra 26 Ekim 1979’da sonuçlandı.

1976

İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesinde, Uygarlık Tarihi adlı eserinden dolayı yargılanan Doç. Dr. Server Tanilli için savcılık 20 yıl ceza istedi.

 1982

1980 Askeri Darbesi sonrasında referanduma sunulacak olan yeni Anayasa taslağı Danışma Meclisi’nde görüşülmekte iken Cumhurbaşkanını halkın seçmesi yönündeki önerge reddedildi.

 1990

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 20 Kasım 1989 tarih ve 44/25 sayılı kararıyla kabul edilip imza, onay ve katılıma açılan Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, 49. maddeye uygun olarak 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girdi. Türkiye, sözleşmeyi 14 Eylül 1990 tarihinde imzalamıştır.

1991

Hukukçu ve nükleer silahsızlanmayı savunan Meksikalı diplomat Alfonso García Robles yaşamını yitirdi. (Doğumu: 20 Mart 1911) Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi’nde hukuk eğitimi gördü. Yüksek Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü’nde ve Lahey’deki Uluslararası Hukuk Akademisi’nde lisansüstü çalışmalar yaptı. 1939’da İsveç’teki Meksika Büyükelçiliği’nin üçüncü sekreteri olarak görev yaptı. 1941’de Diplomatik Hizmet Siyasi İşler müdür yardımcısı olarak çalıştı. 1946’da BM’de Güvenlik Konseyi İşleri Departmanı’nın Siyasi Bölüm başkanı olarak çalıştı. 1982’de İsveç’ten Alva ile birlikte Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.

1995

Siyasetçi, avukat ve gazeteci Hıfzı Oğuz Bekata hayatını kaybetti.  (Doğumu: 17 Mart 1911) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1942’de İktisat Bakanlığı iş müfettişi ve Sanayi genel müdür yardımcısı olarak çalıştı. İki dönem Ankara milletvekili ve 27 Mayıs ihtilali sonrası Kurucu Meclis üyesi olarak parlamentoda görev yaptı. 1961 ve 1975’te Ankara senatörü, 1962’de Devlet bakanı, 1963’te İçişleri bakanı oldu. Millî Savunma bakan vekilliği ve hükümet sözcülüğü yaptı. 

1998

PKK tarafından 14 aydır rehin tutulan 8 askeri teslim almak için PKK’nın Zap kampına giden İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Akın Birdal ve daha sonra milletvekili olan Mazlum-Der Genel Başkan Yardımcısı İhsan Aslan gözaltına alındı.

2001

Güney Afrika’da toplanan Irkçılık Konferansı’nda 4 bin sivil toplum örgütü (NGO) İsrail’i, savaş suçları, soykırım ve etnik temizliği içeren sistematik ırkçı suçlar işlemekle suçladı.

 2003

Fransa’da okullarda başörtüsü dahil dini simgeleri yasaklayan yasa yürürlüğe girdi.

 2011

Hukukçu Halit Çelenk’in eşi Şekibe (Sayar)Çelenk’e dair anı-biyografi kitabı yayınlandı.

 2011

Türkiye, BM’nin Mavi Marmara Raporunu açıklaması üzerine, İsrail’e karşı 5 maddelik yaptırım kararı aldı.

2018 

Amerikalı aktivist, hayırsever ve yazar Claire Wineland hayatını kaybetti. (Doğumu: 10 Nisan 1997) Kâr amacı gütmeyen ihtiyaç sahibi insanlara sağlık hizmeti sağlayan kuruluş “Claire’s Place Foundation’daki çalışmalarıyla bilinir. Terminal ve kronik hastalığa sahip olan insanlar ile ailelerini destekleme amaçlı organize çalışmalar yaptı. 2 Eylül 2018’de rahatsızlığı nedeniyle 21 yaşında hayatını kaybetti. 

2020

Amerikalı savunma avukatı Irving Kanarek hayatını kaybetti. (Doğumu: 12 Mayıs 1920) Washington Üniversitesi ve Loyola Hukuk Fakültesi‘nden mezun oldu. 1957’de California Barosu’na kabul edildi. Charles Manson ve  Jimmy Lee Smith gibi yüksek profilli sanıkları temsil etmesiyle tanındı. Tate-LaBianca davasının duruşmasında Yargıç Older tarafından mahkemeye itaatsizlikten iki kez hapse atıldı.

DÜNYADAN HABERLER 

• Uluslararası Af Örgütü, X’in (eski adıyla Twitter) Polonya’da LGBTQ+ bireylere yönelik teknoloji destekli cinsiyete dayalı şiddetin (TfGBV) yayılmasına olanak sağladığını tespit eden bir rapor yayınladı. Raporda, Elon Musk’ın platforma sahip olduktan sonra X’in Topluluk Kuralları’nı gevşettiği vurgulandı ve X’in toplumsal cinsiyete dayalı şiddet teşkil eden içeriklerle dolup taştığı, acil ve kapsamlı reformlar gerektiği ifade edildi.

• İnsan hakları gruplarından oluşan bildiri heyeti, Pazartesi günü İngiltere’yi Körfez İşbirliği Konseyi ile bir ticaret anlaşması imzalamadan önce insan hakları korumalarını dahil etmeye çağırdı.

• ABD Federal Mahkemesi, çocukların Guatemala’ya sınır dışı edilmelerini öngören bir karar verdi. Karar, Trump yönetiminin ebeveynleri yanlarında olmayan 600’den fazla çocuğu Guatemala’ya geri gönderme planını geçici olarak durdurdu.  Karar, Washington DC’de ABD Bölge Yargıcı Sparkle Sooknanan tarafından verildi. Çocuklar, insan ticareti mağdurlarını koruma yasası kapsamında korunuyor.

• Avrupa Birliği (AB), ABD hükümetine, Filistin Yönetimi üyelerinin vize almasını engelleme yönündeki kararından vazgeçmesi çağrısında bulundu. ABD Dışişleri Bakanlığı bir açıklama yaparak yaklaşan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu öncesinde Filistin Kurtuluş Örgütü(FKÖ) ve Filistin Yönetimi üyelerine vize vermeyi reddetmişti. 

• Uluslararası Af Örgütü, yeni Suriye hükümetine yönelik bir bildiri yayınlayarak, Esad rejimi altında kaybolan binlerce kişinin bulunması için somut önlemler alması, mağdurlara ve ailelerine gerçeği açıklaması, adaleti gerçekleştirerek ve tazminat sağlaması çağrısında bulundu.

• İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), ABD’yi, göçmen tutukluların Küba’daki Guantanamo Körfezi Deniz Üssü’ne nakledilmesini derhal durdurmaya çağırdı. Açıklamada, bu kişilerin kötü muamele ve insanlık dışı gözaltı koşullarıyla karşı karşıya oldukları konusunda uyardı.

• BM insan hakları uzmanları, Pakistan’ı uyararak1 Eylül’de başlaması öngörülen milyonlarca Afgan mültecinin sınır dışı edilmesi planını askıya almaya çağırdı. Uzmanlar, bu politikanın uluslararası hukuku ihlal ettiğini açıkladı. Pakistan, uzun yıllardır Pakistan’da yaşayan ve bazıları orada doğan çok Afgan mültecileri geri göndermeyi amaçlıyor. 

2025 

TÜRKİYE’DEN HABERLER 

•  İstanbul 45. Asliye Hukuk Mahkemesi, CHP’nin 38. Olağan İstanbul İl Kongresi’nde seçilen başkan ve yönetimin görevden uzaklaştırılmalarına, İl Başkanlığı’na geçici yönetim kurulu atanmasına, devam eden il ve ilçe kongresi seçim çalışmalarının da tedbiren durdurulmasına karar verdi. Ara karar, ihtiyati tedbir kapsamında alındı. CHP lideri Özgür Özel’den ilk açıklama geldi. Özgür Özel, Gürsel Tekin’e partiden ihraç etmeye yönelik karar verildiğini duyurdu. Mahkeme, Gürsel Tekin, Zeki Şen, Hasan Babacan, Müjdat Gürbüz ve Erkan Narsap’tan oluşan geçici kurulun tedbiren Cumhuriyet Halk Partisi İstanbul İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu ve İl Disiplin Kurulu yetkilerini kullanmak üzere görevlendirilmelerine hükmetmişti. 

• Beykoz Belediyesi’ne yönelik başlatılan “yolsuzluk” soruşturmasında tutuklanan ve hakkında 67 yıl 3 ay hapis istemiyle dava açılan Belediye Başkanı Alaattin Köseler ile birlikte yargılanan 26 kişi, ilk kez hakim karşısına çıktı. İstanbul Anadolu 17. Ağır Ceza Mahkemesindeki davanın duruşması, Hakan Kılıç Konferans Salonu’nda yapıldı. Duruşmada Köseler ve bazı sanıkların ifadeleri alındı.

• Erzincan’ın İliç ilçesinde 9 işçinin hayatını kaybettiği maden faciasına ilişkin davanın 3. duruşması, Erzincan 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapıldı. Duruşma öncesinde, faciada hayatını kaybedenlerin aileleri, yakınları, sivil toplum örgütleri ve bazı siyasi partiler açıklama yaptı. Mahkeme, tutuklu sanıkların tutukluluk hallerinin devamına karar verdi. Olayla ilgili istenen bilirkişi raporunun tamamlanmasının beklenmesine de karar veren mahkeme, sonraki duruşmanın, 11-12-13 Kasım günlerinde görülmesine karar verdi.

• Kocaeli’nin İzmit ilçesinde, girdiği evden yaklaşık 300 bin TL’lik ziynet eşyası çalan ve 114 suç kaydı bulunan E.G. adlı kadın, kucağında bebeğiyle sevk edildiği adliyede tutuklandı.

• Mersin’de düzenlenen 3 milyon 542 bin uyuşturucu hap ele geçirilen operasyonda gözaltına alınan 8 şüpheli, adliyeye sevk edildi.

• İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, kırmızı bültenle aranan 12, ulusal seviyede aranan 2 suçlunun, Gürcistan, Arnavutluk, Almanya, Senegal ve Yunanistan’dan getirildiğini açıkladı.

• Erzurum İl Emniyet Müdürlüğü, 1 Ocak-31 Temmuz’da çeşitli uygulama ve denetimler sırasında maksat dışı bıçak taşıyan 417 kişiye, 1 milyon 231 bin 401 lira para cezası uygulandığını ve ruhsatsız silah taşıyan 14 şüpheli hakkında adli işlem başlatıldığını açıkladı.

• Bursa’da 70 ayrı suçtan kesinleşmiş 20 yıl hapis cezasıyla aranırken dün gece sokak düğününe katıldığı belirlenen ve operasyon düzenleyen ekiplere silah doğrultarak direnen Olcay Büyüt, çıkarıldığı mahkemede tutuklanarak cezaevine gönderildi.

• Afyonkarahisar Belediye Başkanı Burcu Köksal’ın yargılandığı ve kamuoyunda ‘böcek davası’ olarak bilinen davada karar çıktı. Afyonkarahisar 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılanan Köksal, beraat etti. “Belediye binasında böcek var” açıklamalarından sonra yargılanan Köksal hakkında esas hakkında mütalaa veren savcılık, “iftira atma” ve “suç uydurma” suçlarından ceza istemişti.

• Adana’da, son 8 ay içinde 105 işyerine kumar baskını düzenlediği, kumar oynayanlara toplam 2 milyon 588 bin lira ceza uygulandığı öğrenildi.

• Edirne’de polisin ‘Sevenler’ suç örgütüne yönelik yaptığı operasyonda, firari şüpheliler Ö.S. ve Y.L. saklandıkları bağ evinde yakalandı.

• Beylikdüzü, Beyoğlu, Pendik ve Sancaktepe ilçelerinde düzenlenen operasyonlarda 417,5 kilogram uyuşturucu ele geçirildi, 10 şüpheli tutuklandı.

• 6 Şubat depremlerinde yakınlarını kaybedenlerin bir araya gelerek oluşturduğu Adalet Peşinde Aileleri Platformu, 2025-2026 adli yıl açılışı dolayısıyla bir mesaj yayımladı. Hâkim ve savcılara seslenen Platform “Bugün göreve başlayan savcı ve hakimlerden tek isteğimiz, 6 Şubat deprem davalarına ilişkin verecekleri kararda adil ve vicdanlı olmalarıdır.” dedi.