Türk Kütüphaneciler Derneği

Türk Kütüphaneciler Derneği, Türk Kütüphanecilerini bir meslek örgütünün çatısı altında toplamak, seslerini duyurabilecekleri, sorunlarını tartışabilecekleri, onlara çözüm yolları arayabilecekleri, dostluk ve dayanışma topluluğu oluşturacakları bir ortam yaratmak amacıyla 19 Kasım 1949 tarihinde Adnan Ötüken öncülüğünde kurulmuştur.

Türk Kütüphaneciler Derneğinin kurulması ile kütüphaneciler bir meslek örgütüne sahip olmuş ve kütüphaneciliğin meslek olarak algılanması yolunda önemli bir adım atılmıştır. Derneğin birçok bölge ve ilde şubeleri bulunmaktadır.

İlk yıllarda etkinliklerini Ankara içinde sürdüren Dernek, 3 Haziran 1961’de yapılan ana tüzük değişikliğiyle yurt çapında il ve ilçelerde de şube açma olanağı bulmuştur. TKD kuruluşundan 26 yıl sonra, 26 Şubat 1975 tarihinde kamu yararına çalışan dernek statüsünü kazanmıştır.

Derneğin amaç ve işlevlerinin gerçekleştirilmesinde önemli bir adım olacağı düşünülerek, ilk köklü değişiklik 1983 yılında yapılmıştır. Bu dönemde yeniden yapılan tüzük değişikliğine göre derneğin çalışmaları kütüphaneler ve kütüphanecilikle sınırlı kalmayıp aynı zamanda bilgi bilim ve arşivcilik alanlarında kapsar biçimde genişletilmiştir. TKD, kütüphanecilerin yanı sıra arşivci ve bilgi bilimcileri de çatısı altında toplama yönünde önemli bir adım atmıştır.

1996 yılında yapılan genel kurulda meslek ahlak ilkeleri kabul edilerek üyelere duyurulmuştur. Aynı genel kurulda mesleğin çeşitli alanlarında çalışmalar yapmak üzere sürekli çalışma grupları oluşturulmasına karar verilmiştir.

Derneğin Yayın Organları

Dernek, kurulumu sırasında ortaya koyduğu “kütüphanecilik, bilgi bilim ve arşivcilik alanlarında bilimsel ve mesleki yayınlar” yapmak amacına, kuruluşundan 3 yıl sonra ulaşmış ve 1952 yılında Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni‘ni (TKDB) yayınlamaya başlamıştır. 1987 yılında adı Türk Kütüphaneciliği (TK) olarak değiştirilen dergi halen 3 ayda bir okuyucuları ile buluşmaktadır.

Türkiye Makaleler Bibliyografyası’nda indekslenmeye başlayan ve dünya standartlarında yayımlanan en eski 30 dergi arasında yer alan Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 1994 yılında uluslararası platformda da yerini almış ve kütüphaneciliğin önemli bibliyografik kaynaklarından biri durumundaki LISTA (Library  Information Science and Technology Absrtacts)da indekslenmeye başlanmıştır. TK dergisi 2004 yılından itibaren TÜBİTAK-ULAKBIM tarafından oluşturulmakta olan ve ulusal bilimsel literatürü içeren ULAKBIM Sosyal Bilimler Veri Tabanı’nda da taranmaya başlanmıştır.

1999 yılında elektronik olarak yayınlanmaya başlanan TK’nın, Temmuz 2010’da yayın arşivinin açık erişime sunulması ile birlikte bağımsız web sitesi işletilmeye başlamış olup, derginin makaleleri OAISTER, Google scholar vb. akademik arama motorları veya içerik harmanlayıcılar tarafından standartlar dahilinde dizinleme kapsamında dahil olmuştur. Bu gelişmelerin ardından dergi DOAJ (Directory of Open Access Journals) kapsamında da listelenmeye başlamıştır.

Türk Kütüphaneciler Derneği ; çağdaş, akılcı ve ilerici bakış açısı, yurt geneline yayılan şubeleri ve her geçen gün artan üyeleri ile birlikte çalışmalarını dünyadaki gelişmeleri yakından takip ederek sürdürmektedir.

Denek Başkanı ve Eski Başkanlar

Türk Kütüphaneciler Derneğinin 2004 yılından itibaren başkanı Ali Fuat Kartal’dır. Türk Kütüphaneciler Derneğinde, Tuncel Acar 2002 – 2004 yıllarında; Doğan Atılgan 1996-2002 yıllarında; Ali Berberoğlu 1995-96 yıllarında; Hasan Duman 1994-95 yıllarında; Selma Aslan 1993-94 yıllarında; Tülin Sağlamtunç 1992-93 yıllarında; Nail Bayraktar 1974-78 yıllarında; Necmeddin Sefercioğlu 1968-72,1978-92 yıllarında; Abdulkadir Salgır 1964-68 yıllarında; Osman Ersoy 1961-64 yıllarında; Bahri Ulaş 1959-60 yıllarında; İsmet Parmaksızoğlu 1958-59 yıllarında; Leman Şenalp 1957-58 yıllarında; Mustafa Köymen 1955-56 yıllarında; Selahattin Çetintürk 1951-55 yıllarında; Adnan Ötüken 1950-51 yıllarında ve Nazmi Şahap Coşkunlar 1949-50,1956-57,1960-1961 yıllarında başkanlık yapmıştır.

Türk Kütüphaneciler Derneği Düşünce Özgürlüğü Grubu

Türk Kütüphaneciler Derneği Düşünce Özgürlüğü Grubu (TKD DÖG), Türkiye’de bilgi hizmetleri alanında çalışanların düşünce özgürlüğü konusundaki duyarlılıklarını geliştirme; kütüphane, arşiv ve bilgi merkezlerinde düşünce özgürlüğüne uymayan, sansür anlamına gelecek uygulamalara dikkat çekerek, bu uygulamaları azaltma ve olanaklıysa ortadan kaldırılmasına katkıda bulunma amacıyla kurulmuş olan ve bu yönde çaba harcayan gönüllü bir çalışma grubudur. 7 Mayıs 2007 tarihinde kurulan Düşünce Özgürlüğü Sürekli Çalışma Grubu 22 Şubat 2008 tarihinde kabul edilen Düşünce Özgürlüğü Bildirisi’ni hazırlamıştır. Bildiri 5 Aralık 2008 tarihinde IFLA web sayfasında Prof. Dr. Yaşar Tonta’nın Türkçe’den İngilizceye çevirisi ile yayınlanmış ve böylece Türkiye, IFLA’da Düşünce Özgürlüğü Bildirgesi yayınlanan 10 ülkeden biri olmuştur.

Uluslararası Kütüphane Dernekleri ve Kurumları Federasyonu (IFLA)

Uluslararası Kütüphane Dernekleri ve Kurumları Federasyonu (IFLA) kütüphane, ve enformasyon hizmetleri ile onların kullanıcılarının çıkarlarını temsil etmek üzere liderlik yapan uluslararası bir kurumdur. Kütüphane ve enformasyon mesleğinin global sesidir.

1927’de uluslararası bir toplantı sırasında Edinburgh, İskoçya’da kurulmuştur ve 2002’de yine İskoçya’nın Glasgow şehrinde yapılan uluslararası bir konferansta 75. yılını kutlamıştır. Yaklaşık 150 ülkeden 1500’ü aşkın üyesi vardır. IFLA 1971’de Hollanda’da resmi olarak tescil edilmiştir. Hollanda Kraliyet ve Ulusal Kütüphanesi IFLA Genel Merkezi için ofis ve diğer olanakları sağlamaktadır.

IFLA bağımsız, uluslararası, kar amacı gütmeyen bir sivil toplum organizasyonudur. Amaçları, kütüphane ve enformasyon hizmetlerinin yüksek standartlarda verilmesini teşvik etmek, iyi kütüphane ve enformasyon hizmetlerinin değerinin yaygın bir şekilde anlaşılmasına çalışmak ve dünyada üyelerinin çıkarlarını temsil etmektir.

Avrupa Araştırma Kütüphaneleri Derneği(LIBER)

LIBER (Ligue des Bibliothèques EUROPEENNES de Recherche – Avrupa Araştırma Kütüphaneleri Derneği) Avrupa’da araştırma kütüphaneleri için ana ağdır.

LIBER ağı 40 ülkeden 400’den fazla ulusal, üniversite ve diğer kütüphaneleri içerir. LIBER’in köklerinin Avrupa’ya dayanmasına rağmen, Avrupa Birliği dışından araştırma kütüphanelerinin katılımı yaygın olarak teşvik edilmektedir.

LIBER Avrupa Konseyi himayesinde bir Dernek olarak 1971’de kurulmuştur. Ofisi 2008 yılında Danimarka Kraliyet Kütüphanesi’nden şu anki yeri olan Hollanda Kraliyet Kütüphanesi’ne taşınmıştır. Bunu LIBER’in 2009’da Hollanda hukuku çerçevesinde resmi Vakıf (Stichting LIBER) olarak kurulması izlemiştir.

LIBER’in amaçları, kurumlarında dünya standartlarında araştırma olanağı veren bir bilgi altyapısı oluşturmak, kullanıcıların deneyimlerinin LIBER tarafından sunulan olanak ve hizmetlerle zenginleştirilmesini sağlamak, tüm Avrupa ve ulusal platformlarda Avrupa kütüphanelerini desteklemek ve topluma liderlik yapabilecek kütüphane ve enformasyon profesyonellerini geliştirmektir.

Türk Kütüphaneciler Derneği