29 Kasım – Hukuk Takvimi

1815

Japon devlet adamı Naosuke Ii doğdu. (Ölümü: 24 Mart 1860) 1858 yılında ABD ile ilk ticaret antlaşmasını imzalayarak Japonya’nın batıya açılmasında önemli rol oynadı.

1864

Amerika Birleşik Devletleri’nde Kızılderili Savaşları sırasında Sand Creek Kızılderili Katliamı(Sand Creek Soykırımı-Sand Creek Genocide) gerçekleşti. Ölenlerin üçte ikisi kadın ve çocuklardan oluşuyordu. Katliam yeri günümüzde Sand Creek Massacre National Historic Site olarak yönetilmektedir.

1918

Milli Kongre Cemiyeti Kuruldu. Cemiyet, Mondros Ateşkes Antlaşmasının ardından Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti üyeleri tarafından İstanbul’da kurulmuş ve Kuvva-i Milliye deyimini ilk kez kullanmıştır.

1920

İstiklal Madalyası Kanunu kabul edildi.

1926

Tunuslu avukat ve politikacı El-Beci Kaid es-Sibsi doğdu. (Ölümü: 25 Temmuz 2019) Paris‘te hukuk okudu ve 1952 yılında avukat oldu. 1956 yılındaki Tunus’un bağımsızlığından sonra danışman olarak Başbakan Habib Burgiba‘ya katıldı. 5 Temmuz 1965 – 8 Eylül 1969 tarihleri arasında İçişleri Bakanı oldu. 7 Kasım 1969 – 12 Haziran 1970 tarihleri arasında Savunma Bakanlığı yaptı, daha sonra Paris büyükelçisi oldu. Ekim 1971 – Ocak 1972 tarihlerinde Tunus’ta daha büyük bir demokrasi olması gerektiğini savundu ve görevinden istifa ederek Tunus’a döndü. Nisan 1981’den Eylül 1986 tarihine kadar Dışişleri Bakanı olarak Muhammed Mizali başbakanlığındaki hükûmete geri döndü. 1987 yılında Batı Almanya‘ya Büyükelçi olarak atandı. 1990 ve 1991 yılları arasında Temsilciler Meclisi Başkanı oldu. Parlamento’daki görevi 1994 yılında sona erdi.

1934

Matbuat Cemiyeti’nin adını Basın Kurumu olarak değiştirildi. Cemiyet, ilk gazetecilik teşkilatı olarak 1908’de İstanbul’da kuruldu. İlk adı Matbuat-ı Osmaniye Cemiyetiydi. Cemiyetin adı 1919’da Türk Matbuat Cemiyeti oldu. 1934 yılında cemiyetin adı Basın Kurumu olarak değiştirildi. Basın Birliği, 13 Haziran 1946’da çıkarılan 4932 sayılı Basın Birliği Kanununun Kaldırılması Hakkında Kanun ile kaldırıldı, malvarlığı Cemiyetler Kanunu hükümlerine tasfiye edildi. Bunun üzerine İstanbul Şubesi üyesi gazeteciler, Gazeteciler Cemiyetini kurdu.

1936

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde, Devrim Tarihi dersleri başladı.

1937

Hatay’da bağımsız bir Cumhuriyet kuruldu. Hatay Cumhuriyeti Anayasası, Ali Fuat Başgil tarafından yazıldı.

1944

Arnavutluk Halk Cumhuriyeti kuruldu.

1945

Yugoslavya Federal Cumhuriyeti kuruldu.

1947

Birleşmiş Milletler, bağımsız bir İsrail devleti kurulmasını kararlaştırdı. 14 Mayıs 1948 tarihinde İsrail Bağımsızlık Bildirgesi açıklandı. İngiliz Mandasının sonlandığı günde, yeni bağımsız İsrail devleti resmi olarak ilan edildi. Bildirgeyi, Polonya’dan göç eden David Ben-Gurion okudu ve yeni ülkenin ilk başbakanı oldu.

1947

Alman Yeşil politikacı ve ekofeminist aktivist Petra Karin Kelly doğdu. (Ölümü: 1 Ekim 1992) Avrupa Komisyonu’nda çalışırken Almanya ve diğer ülkelerde çok sayıda barış ve çevre kampanyasına katıldı. Avrupa Komisyonu‘nda iki yıl çalıştıktan sonra, Ekonomik ve Sosyal Komite de kadın haklarını savunduğu bir idari göreve geçti. Hem Almanya’da hem de dünya çapında öne çıkan ilk Yeşil Parti  olan Alman Yeşiller Partisi’nin kurucu üyesidir. 1982’de ‘ekolojik kaygıları silahsızlanma, sosyal adalet ve insan haklarıyla birleştiren yeni bir vizyonu oluşturduğu ve uyguladığı’ için Doğru Geçim Ödülü’ne layık görüldü.

1957

Amerikalı avukat ve politikacı Janet Ann Napolitano doğdu. Santa Clara Üniversitesi‘nde siyaset bilimi okudu.  Mezun olduktan sonra, Birleşik Devletler Bütçe Senatosu Komitesi için analist olarak çalışmaya başladı. Daha sonra Virginia Hukuk Fakültesi’nden Juris Doctor’ını (J.D.) aldı. 1999’dan 2003’e kadar Arizona Başsavcısı olarak görev yaptı. Forbes  tarafından  2012’de dünyanın dokuzuncu en güçlü kadını seçildi. 2008’de New York Times tarafından Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk kadın başbakanı olma olasılığı en yüksek kadınlar arasında yer aldığı belirtildi.  Barack Obama’nın başkanlığında 2009’dan 2013’e kadar İç Güvenlik Bakanı olarak görev yaptı.  Eylül 2013’te görevi devralmasından bu yana Kaliforniya Üniversitesi’nde sistem başkanlığı yapmaktadır. Arizona Başsavcısı, İç Güvenlik Bakanı ve Kaliforniya Üniversitesi başkanı da dahil olmak üzere çeşitli makamlarda görev yapan ilk kadındır.

1964

Ordinaryüs profesör dil bilimci ve bilim insanı Reşit Rahmeti Arat yaşamını yitirdi. (Doğumu: 15 Mayıs 1900) Berlin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde felsefe okudu. Berlin Üniversitesi’nde ve Prusya İlimler Akademisi’nde öğretim üyeliği yaptı. 1933 yılında İstanbul Üniversitesi’ne davet edildi ve burada Eski Türk Dili Kürsüsü profesörü oldu. 26 Nisan 1958’de ordinaryüs profesör unvanı aldı. Karşılaştırmalı Türk dili araştırmalarının Türkiye’deki kurucusu ve uygulayıcısıdır. Türk edebiyatı açısından önemli birçok eser yanında Kutadgu Bilig’i günümüz Türkçesine çevirdi. Öğrencisi Muharrem Ergin “Ölümü yalnız memleketimiz için değil, Türkiyat ilmi için de dünya çapında büyük bir kayıptır.” dedi.

1972

Şair Can Yücel, Küba’da Sosyalizm ve İnsan isimi kitabı Türkçe’ye çevirdiği için verilen 7,5 yıl hapis cezasının infazı için cezaevine sevk edildi. Yücel, Şair olmasının yanında aynı zamanda çevirmendi. 12 Mart Muhtırası döneminde çeviri yaptığı kitaplardan dolayı 15 yıl hüküm giydi. Bu kitaplardan biri de, Türkçe’ye çevirdiği “Che Guevera’nın Günlüğü” idi. Genel Af Kanunu sonucunda, 15 yılı tamamlamadan cezaevinden çıktı.

1985

Birleşmiş Milletler Yargı Bağımsızlığı Temel İlkeleri, 26 Ağustos – 6 Eylül 1985 tarihleri arasında Milano’da yapılan BM Suçun Önlenmesi ve Suçluların Tedavisi Yedinci Kongresinde kabul edildi. Temel ilkeler, 29 Kasım 1985 tarih ve 40/32 sayılı ve 13 Aralık 1985 tarih ve 40/146 sayılı kararlarla BM Genel Kurulu tarafından onaylandı.

1985

Hukukçu Altay Ömer Egesel yaşamını yitirdi. (Doğumu: 1913) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Ankara’nın Balâ ilçesinde sorgu yargıcı olarak göreve başladı. Daha sonraki yıllarda Yargıtay başsavcı yar­dımcılığı ve İzmir Cumhuriyet Savcılığı yaptı. 27 Mayıs 1960 İhtilalinden son­ra Yargıtay üyeliğine seçildi. Milli Birlik Komitesince Yüksek Soruşturma Kurulu üyeliğine, daha sonra da bu görevin bir devamı olarak Yüksek Adalet Divanı başsavcılığına getirildi. Divan’ın Yassıada’da yaptığı yargılamalarda Demokrat Parti (DP) iktidarı yetkililerinden 228 sanık hakkında idam cezası talebinde bu­lundu. Celâl Bayar hakkında üç, Adnan Menderes hakkında da yedi kez idam talep etti. Yassıada duruşmaları bittikten sonra Yargıtay Birinci Ceza Dairesi üyeliğine döndü ve bu görevde iken emekli oldu.

1985

Çocuk Ceza Adalet Sisteminde Asgari Standart Kurallar (Beijing Kuralları) Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 29 Kasım 1985 tarihinde ve 40/33 sayılı kararıyla kabul edildi.

1985

Suçtan Ve Yetki İstismarından Mağdur Olanlara Adalet Sağlanmasına Dair Temel Prensipler Bildirisi, Birleşmiş Milletler tarafından 29 Kasım 1985 tarihinde kabul edildi.

1990

Kadınların çalışmasını kocalarının iznine bağlayan Medeni Kanun’un 159. maddesi Anayasa Mahkemesi’nce iptal edildi. İptal kararı 2 Temmuz 1992 tarih ve 21272 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. devrim niteliğindeki kararın alınmasını sağlayan Avukat Senih Özay, müvekkili adına başvuruda bulunmuş ve kanun hükmünün Anayasa’ya aykırı olduğunu ileri sürmüştü. 

1993

Semt sakinlerinin ve meslek odalarının 9 yıl süren hukuk mücadelesi sonunda Taksim’de bulunan İstanbul Park Otel’in fazla katlarının yıkımına başlandı.

1996

Uluslararası Savaş Suçluları Mahkemesi’nde, 1200 Bosnalı’nın öldürülmesine karışan bir Hırvat asker 10 yıl hapis cezasına mahkûm edildi.

2002

Endonezya’da bir mahkeme, Doğu Timor’un 1999’da Endonezya’dan ayrılması sırasındaki olaylarda insanlığa karşı suç işlemekle suçlanan iki eski komutan, bir polis şefi ve bir hükümet yetkilisini beraat ettirdi.

2006

Gümrük Birliği Ek Protokolü’ne rağmen limanları Kıbrıs Rumlarına açmayan Türkiye’ye AB yaptırımı getirildi. Avrupa Komisyonu 35 müzakere başlığından sekizinin açılmaması tavsiyesinde bulundu.

 2010

Türkiye’de oyuncuların kurmuş olduğu ilk sendika olan Oyuncular Sendikası için oyuncular 2000’li yıllarda Sinema İş Yasası İçin Oyuncular Platformunu oluşturdu. Daha sonra bu platform Oyuncular Sendikası Girişimine dönüştü. Girişim 29 Kasım 2010 tarihindeki “Oyuncular Büyük Buluşması” neticesinde Sahne, Perde Ekran ve Mikrofon Oyuncuları Sendikasına dönüştü.

2011

Anayasa hukuku profesörü Server Tanilli yaşamını yitirdi. (Doğumu: 1931) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nde ve Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulu’nda Uygarlık tarihi dersi verdi. 7 Nisan 1978 günü silahlı saldırıya uğrayıp, belden aşağısı felç oldu. Fransa’ya gidip uzun yıllar Strasbourg Üniversitesi’nde çalıştı. 2000 yılında Cumhuriyet gazetesinde köşe yazıları yazdı. 1980 sonrasında Uygarlık Tarihi, Devlet ve Demokrasi: Anayasa Hukukuna Giriş kitaplarını yazdı. Çok sayıda dava ile muhatap oldu. 1076’da Uygarlık Tarihi dersinden dolayı hakkında 20 yıl hapis cezası istenen ve yargılanan Tanilli mahkemede yaptığı savunmasında ‘Bilim adamının mahkemelere karşı sorumluluğu var mıdır? Hayır. Bilim adamı bilimsel görevini yerine getirirken, mahkemelere karşı hesap vermez’ demişti.

2012

Filistin, Birleşmiş Milletler genel kurulunda yapılan oylamada 138 evet 9 hayır oyu ile Birleşmiş Milletler gözlemci üyesi oldu.

2014

20.11.2014 tarihinde 6570 sayılı kanun olarak kabul edilen İstanbul Tahkim Merkezi Kanunu 29 Kasım 2014 tarihinde yürürlüğe girdi. Kanun gereğince kurulan İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC), Türkiye’deki ve yurtdışındaki ticari aktörler arasındaki uyuşmazlıkların çözümlenmesi için tahkim ve arabuluculuk hizmeti sunan, bağımsız, tarafsız ve özerk bir kurumdur. İstanbul Tahkim Merkezi, herhangi bir üyelik şartı aramaksızın uyuşmazlık çözümü konusunda tüm taraflara hizmet vermektedir.

2014

167 No’lu İnşaat İşlerinde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi, 29 Kasım 2014 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 6571 sayılı Kanun ile Türkiye tarafından onaylandı. Sözleşme, Uluslararası Çalışma Örgütü-ILO tarafından 20 Haziran 1988 tarihinde kabul edilmiş ve 11 Ocak 1991 tarihinde de yürürlüğe girmişti.

2014

İstanbul Sözleşmesi,29 Kasım 2011 tarihli ve 28127 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Türkiye, sözleşmeyi, 11 Mayıs 2011 tarihinde çekince koymaksızın imzalayan ilk ülke olmuş, sözleşme mecliste oybirliği ile kabul edilmiş ancak daha sonra Cumhurbaşkanlığı Kararı ile sözleşmeden çekilmiş, Anayasaya aykırı olduğu iddiası ile jarar hakkında birçok dava açılmıştı.

2021

Ankara 16’ncı Ağır Ceza Mahkemesi, ‘Silahlı terör örgütü üyeliği’ ve ‘askerî casusluk’ suçlarından toplam 23 yıl 4 ay hapis cezasına çaptırılan eski MİT mensubu Enver Altaylı hakkında verilen cezanın 136 sayfalık gerekçeli kararını açıkladı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitiren ve 1 Kasım 1944 doğumlu olan eski istihbaratçı Altaylı, Soyvetolog olarak biliniyordu.

2021

Gelecek Partisi, “yıkımdan çıkış için 61 maddelik yol haritasını” açıkladı. Açıklamada “128 milyar dolarla ilgili soruşturma başlatılmalı ve siyaset ve bürokrasideki sorumlularının yargılanması sağlanmalıdır.” denildi.

2021

Siirt’te Molla Burhaneddin Medresesi olarak bilinen ve “Molla Burhaneddin” olarak tanınan Burhaneddin Mücahidi’ne bağlı olan Tillo Yatılı Kuran Kursu’nda, 15 yaşındaki çocuğun istismar edilmesine ilişkin dosyada beraat kararı verildi. Mahkeme, iddianame hazırlandıktan 1,5 ay sonra yapılan ilk duruşmada davayı sonuçlandırdı. Beraat kararı psikoloğun ve savcılığın aksi yöndeki görüşlerine rağmen verildi.

2021

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, HDP‘nin kapatılması istemiyle açılan davada esas hakkındaki görüşünü Anayasa Mahkemesi‘ne sundu. Açıklamada, “Açık kimlik ve üyelik bilgileri ile partideki görevleri belirtilen kişilerin temelli kapatılmaya ilişkin kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından itibaren beş yıl süreyle bir başka siyasi partinin kurucusu, yöneticisi, deneticisi ve üyesi olamayacaklarına karar verilmesi istemlerini içeren esas hakkındaki görüşümüz Anayasa Mahkemesine sunulmuştur.” ifadeleri yer aldı.

2021

Adalet Bakanlığı, Veba Geceleri romanında Mustafa Kemal Atatürk’e hakaret ettiği gerekçesiyle bir okurun suç duyurusunda bulunması sonrası Nobel ödüllü yazar Orhan Pamuk hakkında kamu davası açılması kararına karşı Yargıtay’a bozma başvurusunda bulundu. Orhan Pamuk, daha önce de Türklüğe Hakaret gerekçesiyle yargılanmıştı. “Bu topraklarda 30 bin Kürt ve 1 milyon Ermeni öldürüldü. Benden başka kimse bundan bahsetmeye cesaret edemedi” açıklamasında bulunan yazar hakkında  TCK’nın 301. maddesinden ‘Türklüğe hakaret’ davası açılmış ancak daha sonra hükümet tarafından yapılan yasa değişikliği ile yargılamanın önüne geçilerek dava düşürülmüştü.

Covit-19 nedeniyle ara verilen cezaevlerinde açık görüşlerin yeniden başlamasına karar verildi. Adalet Bakanlığı, ceza infaz kurumlarındaki hükümlü ve tutuklularla açık görüşlerin 1 Aralık’ta başlayacağını, görüşmelerin 30 dakikayla sınırlandırılacağını açıkladı.

İstanbul’da vali ve emniyet müdürünün imzasını taklit ederek, 1500 dolar karşılığında 10 kişiye  silah ruhsatı veren polis memuru ile ona yardımcı olan bir kişi tutuklandı.

2023