Kölelik Köle Ticareti Köleliğe Benzer Uygulama ve Geleneklerin Ortadan Kaldırılmasına dair Ek Sözleşme

Köleliğin Yasaklanmasına Dair Ek Sözleşme (Kölelik, Köle Ticareti, Köleliğe Benzer Uygulama ve Geleneklerin Ortadan Kaldırılmasına dair Ek Sözleşme – Supplementary Convention on the Abolition of Slavery, the Slave Trade, and Institutions and Practices Similar to Slavery), Birleşmiş Milletler tarafından 7 Eylül 1956 tarihinde kabul edilmiş, 30 Nisan 1957’de yürürlüğe girmiştir.

Kölelik, Köle Ticareti, Köleliğe Benzer Uygulama ve Geleneklerin Ortadan Kaldırılmasına dair Ek Sözleşmenin onaylanması Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 27 Aralık 1963 tarihinde kabul edilen 361 numaralı kanun ile olmuştur. Kanun 6 Ocak 1964 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

Kölelik, Köle Ticareti, Köleliğe Benzer Uygulama ve Geleneklerin Ortadan Kaldırılmasına dair Ek Sözleşme

ÖNSÖZ

Hürriyeti her insanın doğuştan iktisap ettiği bir hak sayan;

Birleşmiş Milletler halkının, insanın haysiyet ve değerine imanını Birleşmiş Milletler Antlaşmasında yeniden teyit ettiğini müdrik olan;

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca bütün milletler ve halkların erişeceği müşterek ideal olarak ilan edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin hiç kimsenin köle edilemeyeceğini veya köle durumuna sokulamayacağını amir olduğunu ve gerek köleliğin, gerekse köle ticaretinin bütün şekilleriyle menedildiğini göz önünde tutan;

Köleliğin ve köle ticaretinin ortadan kaldırılmasını hedef alan Esaretin Men’i hakkındaki Mukavelenamenin 25 Eylül 1926 da Cenevre’de akdinden beri bu yönde yeni gelişmeler elde edildiğini kabul eden;

Zorla çalıştırma hakkındaki 1930 Sözleşmesini ve Milletlerarası Çalışma Teşkilatının mecburi çalıştırma konusunda daha sonraki faaliyetlerini göz önüne alan;

Bununla beraber kölelik, köle ticareti, köleliğe benzer uygulama ve geleneklerin dünyanın bütün bölgelerinde henüz bertaraf edilmediğini gören;

Sonuç olarak, halen yürürlükte bulunan 1926 Mukavelenamesinin kölelik, köle ticareti, köleliğe benzer uygulama ve geleneklerin ilgasına yönelen gerek millî, gerekse milletlerarası gayretleri artırmaya matuf mütemmim bir Sözleşme ile tamamlanmasına karar veren;

İşbu Sözleşmeye Taraf olan Devletler, aşağıdaki hususlarda mutabık kalmışlardır:

KISIM I

Köleliğe benzer uygulamalar ve gelenekler

Madde — 1

İşbu Sözleşmeye Taraf Devletlerden her biri, 25 Eylül 1928 da Cenevre’de imzalanan Esaretin Men’i hakkındaki Mukavelenamenin birinci maddesinde yer alan esaret tarifinin şümulüne giren veya girmeyen, aşağıdaki müessese ve geleneklerin, henüz mevcut olduğu yerlerde tedrici surette ve mümkün mertebe çabuk tamamen ortadan kaldırılmasına veya silinmesini temin için tahakkuku kabil ve gerekli olan hukuki ve diğer bütün tedbirleri alacaktır.

a) Borç sebebiyle kölelik; yani bir borçlunun bir borcun teminatı olarak şahsan hizmet etmeyi veya murakabesi altındaki bir kimsenin hizmet etmesini taahhüt eylediği halde bu hizmetlerin mukabili adilane bedelin borcun ödenmesine tahsis edilmemesi veya bu hizmetlerin süresinin tahdit ve mahiyetlerinin tespit olunmaması hal veya şartı;

b) Sertlik; yani bir kimsenin kanun, teamül veya bir anlaşmaya göre diğer bir kimseye ait araz i üzerinde yaşama ve çalışmaya mecbur olması ve bu diğer kimseye ücret mukabilinde veya ücretsiz muayyen şekilde hizmet etmesi hali ve bu halini değiştirme imkanına malik olmaması;

c) Aşağıdaki uygulama veya gelenekten herhangi biri;

i) Bir kadının, reddetmek hakkı olmadan, anne ve babasına, vasisine, ailesine veya diğer herhangi bir şahıs yahut topluluğa nakdi veya ayni bir ivaz mukabilinde evlendirilmesi vaadinde bulunulması veya evlendirilmesi;

ii) Bir kadının kocasının, bunun ailesinin veya mensup olduğu aşiretin bu kadını ivaz mukabili veya sair şekilde üçüncü bir şahsa devretmek hakkına sahip olması;

iii) Kocasının ölümü üzerine kadının miras yolu ile diğer bir şahsa devredilebilmesi;

d) Bir çocuğun veya 18 yaşından aşağı temyiz kudretini haiz bir kimsenin gerek anne ve babası, yahut bunlardan biri, gerekse varisi tarafından, şahsını veya işini istismar maksadıyla bedel mukabilinde veya bedelsiz diğer bir şahsa devrine müsait olan herhangi bir uygulama ve gelenek.

Madde — 2

Taraf Devletler İşbu Sözleşmenin birinci maddesi (c) fıkrasında zikredilen uygulama ve geleneklere son vermek gayesiyle, lüzumlu görülen yerde, evlenme için münasip asgari yaşlar tespit etmeyi, müstakbel eşlerden her birinin salahiyetli mülki ve dini makam önünde evlenmeye rızasını serbestçe izhar edebileceği bir usul takibini ve evliliğin tescilini teşvik eylemeyi taahhüt ederler.

KISIM II

Köle ticareti

Madde — 3

1. Köleleri herhangi bir ulaştırma vasıtası ile bir memleketten diğerine taşımak veya taşımaya teşebbüs etmek veya bu hareketlere iştirak eylemek fiili İşbu Sözleşmeye Taraf Devletlerin kanunlarına göre suç teşkil edecek ve böyle bir suçu işlediklerine hükmedilen suçlular çok ağır cezalara çarptırılacaklardır.

2. a) Taraf Devletler, kendi bayraklarını çekmeye gerekli gemilerin veya hava gemilerinin köle taşımasına mâni olmak ve bu hareketlerden veya millî bayrağı bu maksatla kullanmaktan suçlu şahısları cezalandırmak için her türlü müessir tedbiri alacaklardır.

   b) Taraf Devletler, limanlarının, hava alanlarının ve sahillerinin köle naklinde kullanılmaması İçin her türlü müessir tedbiri alacaklardır.

3. İşbu Sözleşmeye Taraf Devletler, köle ticaretine karşı mücadele sahasında aldıkları tedbirleri tatbikatta telif eylemek (amacıyla malumat teati edecekler ve her köle ticareti vak’asından ve muttali oldukları bu nevi bir suça teşebbüsten birbirlerine haber vereceklerdir.

Madde — 4

İşbu Sözleşmeye Taraf bir Devletin herhangi bir gemisine iltica eden her köle bu hareketi neticesinde hürriyete kavuşur.

KISIM III

Kölelik ve köleliğe benzer uygulama ve gelenekler

Madde — 5

Köleliğin ve işbu Sözleşmenin birinci maddesinde mezkur uygulama ve geleneklerin henüz tamamıyla ortadan kalkmadığı veya terk edilmediği bir memlekette, bir kölenin veya köleliğe benzer durumda bir şahsın, ister durumunu belirtmek veya cezalandırmak için, ister diğer bir maksatla olsun, bir uzvunu kesmek, kızgın demirle veya diğer bir şekilde işaretlemek fiili veya böyle fiillere iştirak, bu Sözleşmeye Taraf Devletlerin kanunlarına göre suç teşkil edecek ve suçlu olduklarına hükmedilen şahıslar cezaya çarptırılacaklardır.

Madde — 6

1. Diğer bir şahsı köle etmek veya diğer bir şahsı yahut bakımı kendisine ait bir kimseyi köleliği kabule teşvik etme fiili işbu Sözleşmeye Taraf Devletlerin kanunlarına göre suç teşkil edecek ve suçlu olduklarına hükmedilen şahıslar cezaya çarptırılacaklardır. Bu maksatla varılan anlaşmaya katılma, teşebbüs ve suça iştirak de aynı hükme tabidir.

2. İşbu Sözleşmenin birinci maddesinin giriş kısmındaki hükümler mahfuz kalmak şartıyla, işbu maddenin birinci fıkrası hükümleri, diğer bir şahsı, kendisini veya bakımı kendine ait bir şahsı birinci maddede mezkur müessese ve geleneklerden herhangi birinden mütevellit köleliğe benzer bir durumu kabule teşvik etmeye de tatbik olunacaktır. Bu maksatla varılan bir anlaşmaya katılma, teşebbüs ve suça iştirak de aynı hükme tabidir.

KISIM  IV

Tarifler

Madde — 7

Bu Sözleşme metnince:

a) «Kölelik», esarete dair 1926 Mukavelenamesinde tarif edildiği gibi, üzerinde mülkiyet hakkına mahsus yetkiler veya bunlardan bazılarınınkullandığı bir şahsın hal veya şartı ve «köle», bu durum veya şartı haiz olan kimsedir.

b) «Köle durumundaki şahıs», işbu Sözleşmenin birinci maddesinde mezkur uygulama ve geleneklerden mütevellit durum ve şartlar altındaki kimsedir.

c) «Köle ticareti», bir şahsın köle haline getirmek için ele geçirilmesi, iktisabı veya temliki, bir kölenin satmak veya mübadele etmek üzere iktisabı; satılmak veya mübadele edilmek üzere iktisap edilmiş bir şahsın satış veya mübadele suretiyle devri, kullanılan ulaştırma vasıtası ne olursa olsun umumiyetle köle ticareti ve nakli hakkındaki herhangi bir fiili ifade ve ihtiva eder.

KISIM  V

Taraf Devletler arasında iş birliği ve malumat teatisi

Madde — 8

1. İşbu Sözleşmeye Taraf Devletler yukarıdaki maddeler hükümlerinin tatbiki maksadıyla karşılıklı yardımlaşmayı ve Birleşmiş Milletler Teşkilatıyla işbirliği etmeyi taahhüt ederler.

2. Taraflar, işbu Sözleşme hükümlerini tatbik için alınan veya yürürlüğe konulan bütün kanun, tüzük ve idari kararların suretini Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliğine göndermeyi taahhüt ederler.

3. Genel Sekreter, bu maddenin ikinci fıkrası mucibince aldığı malumatı diğer Taraflara ve, işbu Sözleşmenin konusunu teşkil eden kölelik, köle ticareti veya müessese ve geleneklerin ilgası için yeni tavsiyeler ihzarı hakkındaki müzakerelere ait vesaik meyanına ithal olunmak üzere Ekonomik ve Sosyal Konseye gönderir.

KISIM  VI

Nihai hükümler

Madde — 9

İşbu Sözleşme hakkında herhangi bir ihtirazi kayıt beyan edilemez.

Madde — 10

Taraf Devletler arasında işbu Sözleşmenin tefsiri veya tatbiki hususunda zuhur eden ve müzakere yoluyla halledilemeyen her anlaşmazlık, ilgili Taraflar diğer bir hal şekli üzerinde mutabık kalmadığı takdirde, anlaşmazlığa Taraf olanlardan birinin talebi üzerine Milletlerarası Adalet Divanına arz edilir.

Madde — 11

1. İşbu Sözleşme, 1 Temmuz 1957 tarihine kadar, Birleşmiş Milletler veya bir ihtisas teşekkülü üyesi olan bütün devletlerin imzasına açıktır. Sözleşme mümzi devletlerin tasdikine sunulacak ve tasdiknameler Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine tevdi olunacak; Genel Sekreter keyfiyetten mümzi ve katılan bütün devletleri haberdar edecektir.

2. İşbu Sözleşme, 1 Temmuz 1957 den sonra; Birleşmiş Milletler veya bir ihtisas teşekkülü azası olan bütün devletlerin ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca katılmaya davet olunacak diğer herhangi bir Devletin katılmasına açıktır. Katılma, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine usulüne uygun bir vesikanın tevdii ile başlar, Genel Sekreter keyfiyet mümzi ve katılan bütün devletlere bildirir.

Madde — 12

1. İşbu Sözleşme Milletlerarası sahada bir Akit Devlet tarafından temsil edilen bütün muhtar olmayan veya vesayet altındaki ülkelere, sömürgelere ve anavatan harici diğer ülkelere tatbik edilir; alakalı Akit Taraf imza, onay yahut katılma sırasında işbu Sözleşmenin imza, onay veya katılmasını takiben hangi anavatan harici ülke veya ülkelere tatbik edileceğini beyan edecektir. İşbu maddenin ikinci fıkrası hükümleri mahfuzdur.

2. Taraf Devletin yahut anavatan dışı ülkenin kanunları veya Anayasa tatbikatı gereğince anavatan dışı ülkenin önceden rızası gereken hallerde Taraf Devlet işbu Sözleşmeyi imzaladığı tarihten itibaren 12 ay içinde anavatan dışı ülkenin lüzumlu rızasını temine çalışacak ve bu rızayı elde edince Genel Sekretere tebliğ edecektir. Sözleşme, bildirilen ülke veya ülkelere tebliğin Genel Sekretere varma tarihinden itibaren tatbik olunacaktır.

3. Yukarıdaki fıkra anılan 12 aylık müddetin hitamında, ilgili taraflar, Milletlerarası münasebetlerin deruhde ettikleri ve işbu Sözleşmenin tatbiki için rıza göstermemiş olan anavatan dışı ülkelerle yaptıkları istişarelerin neticelerini Genel Sekretere bildireceklerdir.

Madde — 13

1. İşbu Sözleşme ik i Devletin Taraf olduğu tarihte yürürlüğe girer.
2. Sözleşme, mütaakıben, her Devlet ve ülke hakkında, ilgili Devletin tasdik veya katılma vesikasının veya Sözleşmenin bu ülkeye tatbikına ait tebliğinin tevdi edildiği tarihte yürürlüğe girer.

Madde — 14

1. İşbu Sözleşmenin tatbiki müteselsil üçer sene devrelere ayrılacaktır; bunlardan ilk i Sözleşmenin 13 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre yürürlüğe girişi tarihinden başlayacaktır.

2. Her Taraf Devlet car i üç senelik devrenin bitmesinden en az altı ay evvel Genel Sekretere göndereceği bir ihbarla işbu Sözleşmeyi feshedebilir. Genel Sekreter bu ihbarı ve vusul tarihini diğer taraflara bildirir.

3. Fesihler, car i üç senelik devrenin hitamında hüküm ifade eder.

4. İşbu Sözleşmenin 12 nci maddesi hükmüne tevfikan bir tarafın anavatan dışı ülkesine tatbiki halinde mezkur taraf mevzuubahis ülkelerin rızası ile her zaman Sözleşmenin bu ülke hakkında feshini Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine ihbar edebilir.

Fesih, Genel Sekreterin ihbarı aldığı tarihten bir sene sonra hüküm ifade eder. Genel Sekreter bu ihbarı ve kendisine vusul tarihini diğer Taraflara bildirir.

Madde — 15

Çince, Fransızca, İngilizce, İspanyolca ve Rusça metinleri aynı derecede muteber işbu Sözleşme Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği arşivine tevdi edilecektir. Genel Sekreter, Sözleşmeye taraf devletler ile Birleşmiş Milletler ihtisas teşekkülleri azası bütün diğer Devletlere gönderilmek üzere, Sözleşmenin tasdikli nüshalarını tanzim edecektir.

İşbu hükümlerin mealini tasdik zımmında, kendi hükümetlerince usulü dairesinde salahiyetli kılınmış olan aşağıdaki imza sahipleri bu Sözleşmeyi imzaları karşısında mezkûr tarihlerde imzalamışlardır. Cenevre’de Birleşmiş Milletler Avrupa Ofisinde yedi Eylül bin dokuzyüz elli altı tarihinde hazırlanmıştır.