5 Ağustos – Hukuk Takvimi
1400 | Matbaanın mucidi Jean Gütenberg, Almanya’da doğdu. |
1583 | Humphrey Gilbert, Kuzey Amerika’daki ilk İngiliz kolonisi olan Newfoundland’ı kurdu |
1634 | Dördüncü Murad, içki yasağı ilan etti. Meyhaneler yıkıldı. İçki yasağı öncesinde tütün yasağı devreye girdi. Padişah ise içki içmeye devam etti ve içki bağımlılığı ölümüne sebep oldu. |
1809 | İngiliz hukukçu, devlet adamı ve tarihçi Alexander William Kinglake dünyaya geldi. yaşamını yitirdi. (5 Ağustos 1809-2 Ocak 1891) Cambridge Üniversitesi‘nde hukuk eğitimi gördü. 1837’de Baro’ya çağrıldı ve hukuk pratiğini geliştirdi. Özellikle uluslararası politika alanında görev aldı. 1837 yılında Londra’da yerel yönetici oldu. 1856’da kendisini edebiyata ve kamu yaşamına adadı. Yedi ciltlik eseri The invasion of the Crimea ile ünlendi. 2 Ocak 1891‘de yaşamını yitirdi. |
1862 | Belçikalı avukat ve eski Başbakan Felix de Muelenaere yaşamını yitirdi. (5 Nisan 1793- 5 Ağustos 1862) Hukuk eğitimi gördü ve avukat olarak çalıştı. 1824’ten 1829’a kadar Batı Flandre eyaletinin üyesi oldu. 1830’da Belçika’nın bağımsızlığından sonra, Batı Flanders valisi olarak görev yaptı. 1831’de Belçika Temsilciler Meclisi üyesi oldu. Daha sonra Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Bir dönem Başbakanlık görevini üstlendi. 1850’den 1862’de ölümüne kadar Tielt bölgesi Ticaret Odası üyeliğinde bulundu. |
1863 | Alman avukat, devlet adamı ve Merkez Partisi’nin lideri Wilhelm Marx yaşamını yitirdi. (15 Ocak 1863- 5 Ağustos 1946) Bonn Üniversitesi’nde hukuk öğrenimi gördü. 1888’de tapu sicilinde deneti olarak çalıştı. Bir süre avukatlık yaptı. 1894’te yargıç oldu, mahkeme üyeliği ve başkanlık görevlerinde bulundu. İstinaf Mahkemesi genel kurulunun başkanlığına yükseldi. Katolik Okullar Örgütü’nün kurucusu ve ilk başkanıydı. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Katolik Almanya İçin Halk Birliği’nin başkanı oldu. 17 Ocak 1922 – 8 Aralık 1928 arasında parti başkanlığını yürüttü. 30 Kasım 1923 – 15 Ocak 1925 arasında Alman Sansölyesi, 10 Ocak 1926–12 Mayıs 1926 arasında Adalet Bakanı ve 17 Mayıs 1926–12 Haziran 1928 arasında tekrar şansölye olarak görev yaptı. |
1882 | Japonya’da sıkıyönetim ilan edildi. |
1895 | Alman sosyalist, filozof, tarihçi ve siyaset bilimci Friedrich Engels öldü. (Doğumu: 1820) Komünizmin İlkeleri, Hakiki Sosyalistler, Doğanın Diyalektiği, Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, Otorite Üzerine, Ütopik Sosyalizm ve Bilimsel Sosyalizm, Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, Tarihte Zorun Rolü, Köylüler Savaşı, Almanya’da Devrim ve Karşıdevrim, 1844 Yılında İngiltere’de İşçi Sınıfının Koşulları, Büro ile Barikat Arasında ile Konut Sorunu gibi eserleri bulunmaktadır. |
1912 | Meclis-i Mebûsan, Padişah Sultan Reşat tarafından feshedildi. Osmanlı Meclisi, 14 Mayıs 1914’e kadar kadar toplanamadı. 23 Temmuz 1908’de parlamento seçimleri yapılmış, İttihat ve Terakki Cemiyeti çoğunluğu sağlamış ancak 18 Ocak 1912’de padişah parlamentoyu dağıtmış, yeniden seçim yapılmış ve 18 Nisan 1912’demeclis yeniden toplanmıştı. |
1914 | Amerikalı Mary Pheps Jacob, sutyen patenti aldı. İlk sutyen pembe bir kurdeleyle birbirine bağlanmış bir çift mendilden oluşuyordu |
1921 | Mustafa Kemal Paşa’ya üç ay süre ile ve geniş yetkilerle Başkomutanlık tevcih eden kanun kabul edildi. Başkumandanlık Kanunu daha sonra üçer ay süreyle uzatıldı. 20 Temmuz 1922’de Mustafa Kemal’in başkumandanlık yetkisi TBMM tarafından süresiz olarak uzatıldı ve Mustafa Kemal bu görevi 29 Ekim 1923’te cumhurbaşkanı seçilinceye kadar sürdürdü. |
1925 | Türk Tayyare Cemiyeti (THK) 5 Ağustos 1925 tarihinde kamu yararına çalışan dernek statüsünü kazandı ve Türk Hava Kurumu adını aldı. THK, 16 Şubat 1925’te kurulan, tüzel kişiliğe sahip en köklü havacılık kuruluşudur. |
1925 | Mustafa Kemal ve Latife Hanım boşandı. Latife Hanım, TBMM’dek oturumları izleyen ve meclise girebilen ilk Türk kadını olmuştu. Latife Hanım aynı zamanda Türkiye’nin ilk kadın hukukçuları arasında yer aldı. 29 Ocak 1923-5 Ağustos 1925 tarihleri arasında iki buçuk yıl Mustafa Kemal Atatürk ile evli kaldı. |
1927 | New York’ta Sacco-Vanzettti‘nin ölüm cezasına çarptırılmalarına karşı gösteriler yapıldı. İtalyan asıllı Amerikalı anarşistler Nicola Sacco ve Bartolomeo Vanzetti işlemedikleri soygun ve cinayet suçlarından 1921 yılında idam cezasına mahkûm edilmişlerdi. |
1929 | İngiliz feminist Dame Millicent Garrett Fawcett öldü. (Doğumu: 11 Haziran 1847) İngiltere’de kadınlara oy kullanma hakkı verilmesi için mücadele edenler arasında ön plana çıktı. Daha sonra ismi Eşit Yurttaşlık Hakları Ulusal Birliği olan Kadınlara Oy Hakkı Dernekleri Ulusal Birliği (NUWSS) başkanlığı yaptı. Çok sayıda eser kaleme aldı. |
1945 | Fransa, 45 bin Cezayirli katletti. |
1946 | Alman avukat ve devlet adamı Wilhelm Marx öldü. (d. 1863) Bonn Üniversitesi’nde hukuk öğrenimi gördü. 1894’te yargıç oldu. Köln ve Waldbröl’da mahkeme üyeliği yaptı. 1922’de Berlin‘de İstinaf Mahkemesi başkanlığına yükseldi. 1923-1924 yılları ile 1926-1928 yıllarında Şansölye olarak görev yaptı. Naziler döneminde yargılandı. |
1959 | Kütahya Cezaevi’nde isyan çıktı. Polisler gaz bombası atarak isyanı bastırdı. |
1960 | Burkina Faso, (Yukarı Volta), Fransa’dan bağımsızlığını kazandı. |
1962 | Nelson Mandela hapse girdi 28 yıl hapis yattıktan sonra 1990 yılında serbest bırakıldı. 1993’te Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü, 10 Mayıs 1994’te Güney Afrika’nın ilk siyahi devlet başkanı oldu. #HukukTarihi |
1965 | Yeni Diyanet İşleri Teşkilat Kanunu nedeniyle düzenlenen 1 haftalık seminer 638 müftünün katılımıyla Ankara’da başladı. Seminerin sonunda katılımcılara ”Komünizmle Mücadele” ve “Misyonerlerin Müslümanlık Aleyhindeki Faaliyetleri” konulu iki konferans verildi. |
1966 | Türkiye’nin ilk kadın FIDE hakemi Suzan Seçkiner doğdu |
1966 | Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi, savaş suçlularının ve insanlığa karşı suç işleyenlerin cezalandırılmalarına dair 5 Ağustos 1966 tarihli ve 1158 (XLI) sayılı kararını kararını ilan etti. |
1971 | Türkiye, Çin Halk Cumhuriyeti’ni resmen tanıdı. |
1971 | Yazar Sevgi Soysal tutuklandı. |
1978 | Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği, TÖB-DER, 5 yılda dernek üyesi 37 öğretmenin öldürüldüğünü açıkladı. |
1985 | Hollanda kökenli 23 kültür kuruluşu, Barış Derneği davasında tutuklu bulunan ressam Orhan Taylan’a resim ve çizim malzeme gönderdi. |
1989 | Eskişehir Özel Tip Cezaevi’nde açlık grevindeyken Aydın E Tipi Cezaevi’ne nakledilen 259 mahpustan 247’si açlık grevini sürdürdü, 8’inin durumu ağırlaştı. 40 tutuklu-hükümlü yakını Aydın Devlet Hastanesi bahçesinde oturma eylemi yaptı, 10’u gözaltına alındı. 10 kadın yazar cezaevlerindeki baskıları protesto için AKM önünde kitaplarının üzerine siyah boya döktü. Adalet Bakanlığı 1 Ağustos 1988 Genelgesi’nde bazı değişiklikler yaparak, cezaevlerinde açlık grevinde iken tedaviyi kabul etmeyen mahpusların durumlarının ağırlaşması halinde sağlık kurumlarına sevk edilmeleri ve avukat görüşmelerini izleyen görevlilerin konuşmaları işitmeyecek uzaklıkta olmaları kararlaştırıldı. |
1992 | Türkiye’de 82 yılda 28 gazeteci öldürülmüşken, son 6 ayda 6 gazetecinin öldürüldüğü açıklandı. |
1995 | İHD üyeleri, ABD’de bir polisi öldürdüğü için idama mahkum edilen Abu-Jamal için Galatasaray Postanesi’nden Pensilvanya’ya faks çekme eylemi yaptı. |
1999 | Polis yüksek okullarına imam hatip mezunlarının da girebilmesine yol açan değişiklik Meclis Komisyonu’nda DSP-ANAP ve FP Milletvekillerinin önergesiyle kabul edildi. “Genel liselerden mezun olanlar” ibaresi “lise ve dengi okullardan mezun olanlar” şeklinde değiştirildi. |
1999 | Savcı Sacit Kayasu, 5 Ağustos 1999 tarihli bir mektup ile, vatandaş sıfatıyla, 1961 Anayasası ile kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne karşı ihtilal yaptıkları gerekçesiyle 12 Eylül 1980 askeri darbesini gerçekleştiren eski generaller Kenan Evren, Sedat Celasun, Nurettin Ersin, Nejat Tümer ve Tahsin Şahinkaya hakkında Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Savcısına şikayette bulundu. Şikâyet dilekçesi takipsizlik kararı ile sonuçlandı. |
2001 | Cezayir Devlet Başkanı Abdülaziz Buteflika, Berberiler için genel af ilan etti. Berberiler, siyasi ve kültürel haklarının tanınması ve ekonomik şartlarının düzeltilmesini istiyorlardı. |
2004 | Türk Ceza Hukuku’nun ülkemizdeki kurucularından olan ve binlerce hukukçu yetiştiren Sulhi Dönmezer, 5 Ağustos 2004 tarihinde devlet töreni ile İstanbul Edirnekapı Şehitliği’nde defnedildi. 3 Ağustos 2004 tarihinde, 86 yaşında İstanbul’da vefat etmişti. |
2007 | Danıştay 13. Dairesi, Yapı-Yol Sen’in İstanbul Levent’teki Karayolları Genel Müdürlüğü arazisinin satışının iptali ve yürütmenin durdurulması istemini reddetti. 96 bin 500 metrekarelik arazi için yapılan ihale Zorlu Gayrımenkul’de kaldı. |
2011 | Hrant Dink’i korumadığı gerekçesiyle 100 bin TL tazminata mahkum edilen İçişleri Bakanlığı’ savunma verdi: “Tazminat miktarı amacına aykırı ve fahiş. Hrant Dink koruma istememişti, buna rağmen gereken önlemler alındı”. |
2013 | İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, Ergenekon sanıkları ile ilgili kararını 5 Ağustos 2013’te açıkladı. 66’sı tutuklu 275 sanık arasında yer alan eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral İlker Başbuğ, CHP Milletvekilleri Mustafa Balbay, Mehmet Haberal ve Sinan Aygün hakkında da çeşitli hapis cezaları verildi.Karar daha sonra Yargıtay tarafından bozuldu. |
2014 | Diplomat ve siyasetçi İnal Batu yaşama veda etti (Doğumu: 1936) 1959-1960 eğitim-öğretim yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Diplomasi ve Dış İlişkiler Bölümünden mezun oldu. Büyükelçi unvanıyla Lefkoşa, Prag, Birleşmiş Milletler, İslamabad ve Roma’da bulundu. |
2015 | Yargıtay cumhuriyet Başsavcısı Nuri Ok yaşamını yitirdi. (Doğumu: 1942) Yaşamı boyunca laikliği ve cumhuriyeti savunan Ok, 1965 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ‘nden mezun oldu. Ankara Hakim Adayı olarak mesleğe başladı ve sırasıyla Tomarza Cumhuriyet Savcı Yardımcılığı, Karataş Cumhuriyet Savcılığı, Gaziantep Cumhuriyet Savcı Yardımcılığı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcı Yardımcılığı görevlerinde bulundu. 15 Ağustos 1991’de Yargıtay Üyeliğine seçildi, Yargıtay Büyük Genel Kurulu tarafından 24 Ocak 2001 tarihinde Yargıtay Onbirinci Ceza Dairesi Başkanlığına seçildi. 29 Nisan 2003 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına seçildi ve 21 Mayıs 2003 tarihinde görevine başladı. Geçirdiği beyin kanaması sonucu 5 Ağustos 2015 tarihinde vefat etti. YARSAV‘ın bir numaralı kurucusu üyesidir. |
2015 | Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası’nın Uygulanmasına Dair Yönetmelik’te temel hak ve özgürlükleri daraltan değişiklikler yapıldı. Vali ve kaymakamların toplantı ve gösterileri yasaklayabilmesine imkan getirildi. |
2016 | 15 Temmuz darbe girişimine ilişkin, örgütün lideri Fethullah Gülen hakkında mahkemece “tutuklamaya yönelik yakalama” kararı çıkarıldı. |
2017 | Ukraynalı hukukçu ve siyasetçi Irina Berezhna öldü. (Doğumu: 13 Agustos 1980) Berezhna, Kiev Ulusal Taras Shevchenko Üniversitesi hukuk fakültesinden mezun oldu. Temmuz 2007’de hukuk doktorasını tamamladı. Ukrayna Avukatlar Birliği, Noterler Odası üyesiydi. Ukrayna’da “3. Binyılın Kadını” ödülüne layık görüldü. |
2017 | Balistik füze denemelerini sürdüren Kuzey Kore’nin ihracat gelirlerini yeni yaptırımlarla üçte bir oranında azaltmayı hedefleyen BM Güvenlik Konseyi karar tasarısı oy birliğiyle kabul edildi. |
2017 | Baltimore, Maryland bölgesinden Amerikalı seri katil ve tecavüzcü Joseph Roy Metheny (2 Mart 1953 – 5 Ağustos 2017) cezaevinde iken öldü. Kendisini seri katil ilan etmesine ve 13 kişiyi öldürdüğünü iddia etmesine rağmen, iki cinayetten mahkum oldu. Ölüm cezası daha sonra müebbet hapis cezasına çevrildi. Yeterli kanıt bulunamadığı için diğer cinayetlerden hüküm giymedi. |
2020 | Somalili insan hakları aktivisti ve hekim Hawa Abdi öldü. (Doğumu: 1947) |
2024 | Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un talimatıyla, Türkiye Adalet Akademisi tarafından aile hukuku alanında yaşanan sorunlara çözüm üretmek ve aile bireylerinin haklarını daha iyi korumak amacıyla ‘Aile Hukuku Değerlendirme Kurulu‘ oluşturuldu. |
2025 | Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu ilk toplantısını gerçekleştirdi. Komisyonun çalışma usul ve esasları oybirliği ile kabul edildi. |
2025 | 30 yıla kadar hapis talebiyle yargılanan menajer Ayşe Barım hakkında tutukluluk incelemesi yapıldı. Mahkeme, Barım’ın tutukluluk halinin devamına karar verdi. |
2025 | Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, sahte diploma skandalıyla ilgili yürütülen 220 kişi hakkında adli işlem yapıldığını, 199 şüpheli hakkında kamu davası açıldığını, 37kişi hakkında tutuklama kararı verildiğini ve 150 kişi hakkında da adli kontrol hükümlerinin uygulandığını açıkladı. |
